Medemblik voor het Hof van <strong>Holland</strong> 35 steeds een groot deel van de stedelijke financiën van Medemblik opslokte. Ten tweede had Medemblik net als vele andere <strong>Holland</strong>se steden geleden onder de slechte weersomstandigheden. Er waren diverse ‘natte jaren’ geweest. Deze klimaatsverandering veroorzaakte grote problemen, waarbij met name de veestapel zwaar werd getroffen aangezien het vee op natte gronden minder lang buiten kon grazen en de hooiopbrengsten laag waren. 51 De wateroverlast zorgde eveneens voor een vermindering van de kwaliteit van de landbouwgronden, wat leidde tot een daling van de agrarische productie. 52 Met name de jaren rond 1480 en 1490 werden gekenmerkt door hoge graanprijzen en een sterke daling van de koopkracht. 53 Er vond tussen 1494 en 1514 ook een afname van de hoeveelheid landbouwgrond plaats. Als gevolg van dijkdoorbraken ging er namelijk land aan de zee verloren. 54 Daarnaast was in 1514 een kwart van de overgebleven landbouwgrond in het bezit van kloosters en mensen die niet uit Medemblik of de omliggende dorpen afkomstig waren. Ten derde had ‘die oorloge van Uytrecht’ de inwoners van Medemblik handenvol geld gekost, waardoor de druk op de stedelijke financiën waarschijnlijk steeds verder zal zijn toegenomen. Deze oorlog tussen het graafschap <strong>Holland</strong> en het Sticht Utrecht brak uit in 1481 en werd in 1483 in <strong>Holland</strong>s voordeel beslecht. 55 Medemblik voor het Hof van <strong>Holland</strong> Omdat Medemblik tijdens het laatste kwart van de 15de eeuw te kampen had met financiële problemen, was de stad in veel gevallen niet in staat om aan zijn betalingsverplichtingen te voldoen. Zo betaalde Medemblik de renten niet op tijd uit en veroorzaakte de stad problemen bij de inning van het ruitergeld. Dat leidde ertoe dat Medemblik door gedupeerden voor het Hof van <strong>Holland</strong> werd gedaagd. 56 Belastingen De tienjarige bede uit 1480 De economische situatie van Medemblik verslechterde al vrij snel na het overlijden van Karel de Stoute in 1477. Dat kan worden opgemaakt uit een proces dat Jan van Essche omstreeks 1499 voor het Hof van <strong>Holland</strong> tegen Medemblik had aangespannen. Uit het dingtaal van 20 februari 1499 blijkt dat Medemblik in 1480, 1481 en 1482 ‘overmits haere armoede’ door Jan van Essche in zijn toenmalige functie van rentmeester-generaal voor een bedrag van 200 schilden (van 30 gr.) per jaar werd gekort op de tienjarige bede die in mei 1480 door de Staten van <strong>Holland</strong> was toegezegd. 57 Dit was een behoorlijk grote korting, aangezien Medemblik in 51 Van der Woude, Noorderkwartier dl. II, 358; Lesger, Hoorn, 70. 52 Er zou pas weer enige verbetering optreden in de eerste decennia van de 16de eeuw als gevolg van een toenemend gebruik van windwatermolens, zie: Lesger, Hoorn, 70-71. 53 Noordegraaf, <strong>Holland</strong>s welvaren?, 28, 30 en 114. 54 Fruin, Informacie, 106. Dat de kwaliteit van deze landbouwgrond stukken beter was dan de kwaliteit van de landbouwgrond die niet aan de zee ten prooi viel, zorgde ervoor dat dit verlies dubbel zo hard aankwam. 55 W. Blockmans en W. Prevenier, De Bourgondiërs. De Nederlanden op weg naar eenheid, 1384-1530 (Amsterdam en Leuven 1997) 221. 56 De schuldeisers probeerden Medemblik via een gerechtelijke uitspraak alsnog tot betaling te dwingen. Of de processen zich beperkten tot het Hof van <strong>Holland</strong> kan ik niet met zekerheid zeggen. Er zijn in ieder geval geen aanwijzingen dat Medemblik in de door mij bestudeerde periode in het kader van de financiële problematiek voor de Grote Raad te Mechelen werd gedaagd, of dat de stad zelf een proces aanhangig maakte voor dit boven-gewestelijke gerechtshof. Zie voor de rechtspraak voor het Hof van <strong>Holland</strong> in de 15de eeuw: M. le Bailly, Recht voor de Raad. Rechtspraak voor het Hof van <strong>Holland</strong>, Zeeland en West-Friesland in het midden van de vijftiende eeuw (Hilversum 2001). 57 HvH, Register van dingtalen, inv. nr. 01792 begin (ongefolieerd). Zie voor deze tienjarige bede: Kokken, Steden en Staten, 219.
36 Medemblik voor het Hof van <strong>Holland</strong> Afb. 2. Folio uit een rekening van de rentmeester-generaal van <strong>Holland</strong> en Zeeland. Hier wordt de gedeeltelijke vrijstelling voor Medemblik in de tienjarige bede uit 1480 verantwoord. Nationaal Archief, Archief van de Grafelijkheidsrekenkamer, Rekeningen, inv.nr. 3389, f.28v.
Change language