2003-1 - Holland Historisch Tijdschrift

Medemblik voor het Hof van Holland 43
de stad de economische voordelen van surséances van betaling zwaarder liet wegen dan de
politieke nadelen. Zelfs tijdens het dieptepunt van de crisis in de eerste helft van de jaren
tachtig van de 15de eeuw vroeg Medemblik geen surséance van betaling aan. Mogelijk hield
dit verband met het feit dat Medemblik gelegen was in een gebied waar een relatief grote
weerstand bestond tegen inmenging van het landsheerlijk gezag in lokale aangelegenheden.
West-Friesland had ook aan het eind van de 15de eeuw namelijk nog een geheel eigen
culturele identiteit, waardoor de angst voor aantasting van de stedelijke autonomie een grotere
rol kan hebben gespeeld dan in de rest van het graafschap. 98 Wat Medemblik betreft is
dit wegens het ontbreken van stadsrekeningen helaas moeilijk te bewijzen. Omdat niet precies
bekend is hoe zwaar Medemblik werd getroffen door de algehele malaise aan het eind
van de 15de eeuw, kan namelijk niet worden bepaald of de stad daadwerkelijk meer oog
heeft gehad voor de politieke nadelen van surséances van betaling dan voor de economische
voordelen.
In tegenstelling tot de steden die wel surséance van betaling hadden gekregen, werd de
politieke invloed van Medemblik ten opzichte van het landsheerlijk gezag niet of nauwelijks
aangetast. 99 Zo hoefde Medemblik, in tegenstelling tot Leiden of Haarlem, het eigen financiële
beleid niet uit handen te geven aan landsheerlijke commissarissen. 100 Natuurlijk is de
relatie tussen surséance van betaling en politieke macht in het geval van Medemblik enigszins
beperkt, aangezien Medemblik als kleine stad minder te vertellen had dan de zes hoofdsteden
van het graafschap Holland. Toch had Medemblik samen met de andere kleine steden
wel degelijk enige politieke invloed. 101
Conclusie
De financiële problemen van Medemblik komen in diverse door mij bestudeerde processen
duidelijk naar voren. Zo werd de stad in de eerste helft van de jaren tachtig van de 15de eeuw
bijvoorbeeld gekort op de bede. Daarnaast had het Hof van Holland tijdens het proces tussen
meester Jan van Haarlem en Medemblik oog voor de armoede van de stad.
Het dieptepunt van de economische malaise lag in de eerste helft van de jaren tachtig van
de 15de eeuw. Niet alleen werd Medemblik toen gekort op de bede, ook de renteverkopen
namen voor Medemblikker begrippen grote hoogten aan. De belangrijkste renteverkopen
vonden plaats tussen 1480 en 1484, met als hoogtepunt het jaar 1482. De zeer slechte economische
situatie in de jaren tachtig werd veroorzaakt door diverse factoren. Zo werd
Medemblik in 1478 en 1479 getroffen door overstromingen en moest de stad tussen 1481 en
1483 grote bedragen op tafel leggen in verband met de oorlog tegen Utrecht. Daarnaast
zorgde een verslechtering van het klimaat voor hoge graanprijzen en een sterk afnemende
koopkracht. Aangezien de inkomsten uit het schot niet meer voldoende waren om de steeds
groter wordende uitgaven het hoofd te bieden, besloot Medemblik om een nieuwe financiële
bron aan te boren en renten te verkopen.
Na 1484 duurde het tien jaar voordat er opnieuw renten werden verkocht. De rentever-
98 Damen, De staat van dienst, 350-351. In de eerste helft van de 15de eeuw zorgden de kleine steden en dorpen uit West-Friesland
bijvoorbeeld voor problemen bij de inning van de beden.
99 Marsilje, ‘Les modes’, 171.
100 Ibidem, 170; J.W. Marsilje, ‘De geografische, institutionele en politieke ontwikkelingen’, in: G.F. van der Ree-Scholtens
(ed.), Deugd boven geweld. Een geschiedenis van Haarlem, 1245-1995 (Hilversum 1995) 36-62, aldaar 37-38.
101 Kokken, Steden en Staten, 32.