2003-1 - Holland Historisch Tijdschrift

50 Het Noordzeekanaal 1863-1883
zonder, want er is eene algemene aandrang geweest om het werk aan te vangen met de
middelen die men had en men heeft vertrouwd dat men het werk, eenmaal ondernomen,
niet zou laten varen. Had men het werk niet aangevangen voor dat het kapitaal er was, er zou
zeker niets van gekomen zijn; eene wet om dat werk van staatswege te ondernemen, ware
zeker verworpen.’
In tegenstelling tot de auteur meen ik dat de concessie geen geschikt instrument was om
dergelijke grootschalige infrastructurele werken uit te voeren. Reeds halverwege zijn proefschrift
heeft hij immers de conclusie getrokken dat een concessie goede resultaten zou kunnen
opleveren indien duidelijke concessievoorwaarden werden opgelegd, korte trajecten
werden gebouwd en de technische risico’s overzienbaar waren. Bij de aanleg van het Noordzeekanaal
en de bijkomende werken was aan geen van deze voorwaarden voldaan. De concessie
lijkt een politiek en ideologisch stokpaardje van Thorbecke te zijn geweest, dat hier
goede diensten bewees om de patstelling tussen Amsterdam en de staat over de aanleg van
het kanaal te doorbreken. De invloed van de staat op de concessiehouder werd echter zo
groot dat het werk uiteindelijk praktisch van staatswege is uitgevoerd. De concessie heeft
verhinderd dat het tot een goede afweging van belangen kwam. Mogelijk was dit de geheime
agenda van de toenmalige politici.
W.A. Sinninghe Damsté, Het Noordzeekanaal 1863-1883 (Nijmegen: Ars Aequi Libri, 2001, 263
blz., ISBN 90-6916-415-9, €26,–)