Activiteitenverslag 2011 van het directoraat-generaal Penitentiaire ...

26
Focus
Inwerkingtreding van het tweede luik van de basiswet
Op 8 april 2011 werden een aantal koninklijke besluiten
ondertekend over de inwerkingtreding en uitvoering
van de basiswet van 12 januari 2005 betreffende het
gevangeniswezen en de rechtspositie van de gedetineerden.
Op 1 september 2011 traden deze artikelen effectief in
werking. Het gaat om een tweede belangrijk luik na een
eerdere inwerkingtreding van een beperkt deel van de
basiswet in 2006.
Heel wat punten, die in de basiswet zijn bepaald, waren al
‘de facto’ van toepassing op het terrein. De meeste regels
waren opgenomen in het Algemeen Reglement of in
ministeriële omzendbrieven. Het gaat bijvoorbeeld over de
bezoekregeling, de kantine en de tuchtprocedure. Met de
inwerkingtreding van de basiswet zijn deze regels voortaan
wettelijk verankerd. Zij zijn duidelijker en worden toegepast
in alle gevangenissen. Gedetineerden, personeelsleden
en externen zijn voortaan precies op de hoogte van wat
toegelaten is en wat niet. Zo neemt de rechtszekerheid voor
alle partijen toe.
De veranderingen sinds 1 september gaan over de volgende
zaken:
> het huishoudelijk reglement en het onthaal: iedere
gevangenis heeft voortaan een huishoudelijk reglement
met de concrete richtlijnen over het dagelijks leven in de
gevangenis.
> de materiële levensvoorwaarden: de regels rond het
verblijf en de toegelaten voorwerpen op cel zijn duidelijk
omschreven. Ook de kantine, de persoonlijke ‘financiële’
vergoedingen van de gedetineerden, voeding en hygiëne
worden bepaald.
> de contacten met de buitenwereld: de bezoekregeling,
briefwisseling, telefoon, contacten met de advocaat of de
media komen hierin aan bod.
> de opleidingsactiviteiten en vrijetijdsbesteding zoals de
wandeling, sportactiviteiten, enz.
> de sociale hulp- en dienstverlening en rechtshulpverlening
> het tuchtregime en tuchtrecht: de wet beschrijft duidelijk
wat de inbreuken zijn, welke sancties kunnen worden
opgelegd, hoe zij bepaald worden en wat de te volgen
procedure inhoudt.
Materiële levensvoorwaarden
De huidige regels blijven grotendeels behouden met enkele
kleine aanpassingen. De toegelaten en verboden voorwerpen
voor gedetineerden op cel zijn opgenomen in een lijst die
dezelfde is voor alle gevangenissen, uiteraard met ruimte voor
de verschillen tussen de gevangenissen. Een open inrichting
werkt bijvoorbeeld anders dan een
gesloten inrichting. Daarom is er een zekere, hetzij
beperkte, flexibiliteit in de toepassing van de regels.
contacten met de buitenwereld
Ook hier blijven de meeste bestaande regels van toepassing,
maar met een aantal verduidelijkingen. De regels zijn
coherenter en bepaalde punten worden in herinnering
gebracht. Zo hebben verdachten altijd recht op dagelijks
bezoek. Het basisprincipe van de bezoekregeling is bezoek
aan tafel, behalve bij een tucht- of veiligheidsmaatregel.
Het probleem van de identificatie van bezoekers wordt ook
bepaald. In de basiswet staat duidelijk vermeld hoe een
bezoeker zich kan en moet identificeren. De basiswet regelt
ook of ex-gedetineerden op bezoek mogen komen en welke
regels van toepassing zijn op bezoekers met een pacemaker.