17 ağustos 1999 marmara ve 12 kasım 1999 bolu-düzce depremleri ...

MARMARA VE BOLU DEPREMLERİ SONRASINDA TÜRK TABİPLERİ BİRLİĞİ FAALİYETLERİ
406
5-Afet bölgesinde hizmet veren yerel veya dışarıdan görevlendirilen, gönüllü giden sağlık ekibi ve
kurtarma ekibi diğer çalışanları ağır travmatik olayların gözlemcisi ve aktörü olmuştur. Bu ekibi ikincil
travmatik stres sorunlarından korumak, tükenme için hiçbir önlem alınmamış. Koruyucu çalışmalar yapılmamıştır.
Dahası, görevlendirme ve gönüllü seçimi ile ilgili ekibe giren kişiler özel bir bilgilendirme
olmadan yollanmıştır. Adayların kendilerinin duruma uyuma uygun olup olmadığı incelenmemiştir.
6-Afete uğrayan bölgede etkilenen nüfusun belirlenmesi gerekir. Konu ile ilgili benzer çalışmaların
bilimsel verilerine bakarak, bugün psikososyal danışmanlık veya tedavi ihtiyacı olan afetzedelerin oranının,
deprem bölgesi nüfusun 1/3-2/3’ün oluşturduğu ileri sürülebilir. 17 Ağustosla ilgili elimizde net
sayılar yok. Ama 8-11 aylar arasında Adapazarı bölgesinde 500 kadar kişi depreme bağlı ruhsal sorunlar
açısından taranmıştır. Kendileri açıkça ruhsal bir sorun bildirmeyen bu grubun yaklaşık %70’inin
psikososyal desteğe ihtiyacı sonucuna varılmıştır. (ADASTEP Projesi Yüksel ve ekibi 2000).
Yapılmış olanlar:
Acil devre akut ruh sağlığı sorunları ile daha çok, kendi kurumlarından görevlendirilen, ama çok kez
kendileri gönüllü olarak giden yetişmiş uzmanlar ve Türk Psikologlar Derneği gönüllüleri tarafından sağlanmaya
çalışıldı.
Türkiye’de 1500 kadar psikiyatr vardır. Bu uzmanların ve uzmanlık öğrencilerini pek çoğu üç büyük
kentte çalışmaktadır. Bu grubun yaklaşık yarısı İstanbul’da özellikle de Bakırköy Ruh Sağlığı Hastanesi’nde
çalışmaktadır. Kamu görevlisi olarak çalışanların zorunlu görevlendirilmeleri kendilerin çok kez
danışmadan, koşulları uysun uymasın yapılabilmesi ayrı bir problem olabilmektedir. TPD bu görevlere
gönüllülerin seçimi ve uygun değerlendirme ve danışmanlık hizmeti vermede üyelerinin ortak davranmasını
kolaylaştırıcı çabaları olmuştur. Bunların daha sistemli olarak yürütülmesi planlanmaktadır.
Ruh sağlığı ile ilgili mesleklerin tümünde felaket sonrası ruh sağlığı ile ilgili eğitim sistemli olarak
eğitim programlarında yer almamıştı. Örneğin; 17 Ağustos öncesinde tüm psikiyatristlerin üyeliğine açık
olan ve 20’den fazla çalışma birimi olan Türkiye Psikiyatri Derneği’nin (TPD) olağandışı koşullarda çalışmak
üzere tanımlanmış, ivedi olarak devreye girebilecek, bir çalışma grubu yoktu. Depremin hemen
ardından TPD’nin farklı kentlerde bulunan şubelerinde konu ilgili yapılabilecekler doğrultusunda ilgili
kişiler toplandı. Resmi olarak “Afet Psikiyatrisi ve Ruh Sağlığı Çalışma Birimi APRSÇB” 2-ekim-1999’da
kuruldu.
Öneriler:
1-Bir afetle başa çıkma ve bozulan dengenin yerine konmasında vazgeçilmiş ön koşul önceden
hazırlıklı olmaktır. Bu tür bir birikim ancak bir bütünlük içinde işbirliği içinde yürütülebilir. Psikososyal
desteği bu çerçeve içinde değerlendirirsek:
1.1-En iyi hazırlık sistemli bilgi, eğitim ve deneyim
1.2-Ekip çalışması esastır. Afet herkesi ilgilendirir. Mücadele ortak olabilir. Kriz grubunda
sağlık ve ruh sağlığı hizmetleri bir arada çalışmalıdır. Bunun için önceden ortak çalışmaya alışmak
gerekir. Öneri öncelikle, TTB’nin ODDÇB ve TPD ARSÇB ortak bir plan içinde çalışmalıdır.
Daha küçük bir bölgede model bir çalışma ve eğitim ortaklığına öncelik verilmelidir. Bu amaçla
birimler arasında ortak bir toplantı ivedilikle yapılmalıdır. Bu birimler sosyal hizmetler uzmanları
ve Türk Psikologlar Derneği ile de ruh sağlığı programı üzerinde çalışmalıdır.