17 ağustos 1999 marmara ve 12 kasım 1999 bolu-düzce depremleri ...

455
27 Eylül 1999
İstanbul Valiliği,
Afet İşleri Müdürlüğü,
Kriz Bürosu Başkanlığı’na
Marmara illeri sınırları içinde yaşanan ve halen ulusça acılarını sarmaya çalıştığımız afet sonrasında,
benzer şiddette bir depremin İstanbul’da meydana gelebileceğinin bilim çevrelerince ifade edilmesi;
ilimiz için, en büyük afet olasılığını gözeterek etkili, uygulanabilir, megapolde yaşayanların tümünü kapsayacak
bir “acil yardım planlamasının” yapılmış olmasını gerektirmektedir.
Böyle bir acil yardım planlamasının, yaşamsal önemi olan kısmı, kuşkusuz sağlık hizmetleridir.
Valiliğinizce hazırlanan Afet Acil Yardım Planlaması çalışmaları kapsamında sizlerle yaptığımız temas
ve plana ilişkin dökümanların incelenmesi sonucunda planın geneline ve özellikle de sağlık hizmetlerinin
yürütülmesine ilişkin aşağıdaki hususları sözlere sunma gereğini duymaktayız:
İstanbul Valiliği’nin afet halinde sağlık hizmetlerinin nasıl yürütüleceğine dair görüşleri, büyük ölçüde
il Sağlık Müdürlüğü’nden Valiliğe gönderilen rapor ve bilgilere dayandırılmıştır. Burada ilk dikkati çeken,
Sağlık Müdürlüğü’nün sadece kendi yetki alanıyla sınırlı kalan bilgiyi aktardığıdır. Burada, sağlıkla
ilgili tüm sorunları karşılayabilecek olanakların değerlendirilmediği görülmektedir.
Bu raporun Genel Prensipler bölümünde “sağlık hizmetleri grubunun alarma geçirileceği ve prensip
olarak bir afet anında her devlet memurunun görevi olduğu gibi, sağlık hizmetleri grubunda görevli
her devlet memurunun da görevi, yetkisi ve sıfatı ne olursa olsun, kendisinin ve ailesinin herhangi bir
tehlikede olmadığı, sağlık yönünden bir sorunu olmadığı kanaatine vardıktan sonra, herhangi bir çağrıyı
beklemeden, önceden tespit edilmiş toplantı alanlarına veya görev yerine gitmektedir.” denmektedir.
Oysa planda belirlenmiş yegane toplanma yerinin İl Sağlık Müdürlüğü olduğu dikkati çekmektedir. Bir
afet halinde, ilimizdeki sağlık kuruluşlarının görevlerinin ne olduğu da belirtilmemiştir.
Anılan plan, İlk Yardım ve Sağlık Hizmetleri Grubunu oluşturan hizmet grubunun teşkilinde belirtilenlerin
dışında ilgili kuruşların bulunmasına yer vermiş olmasına ve bu husus, Valilikçe “doğal afet öncesi
sırası ve sonrasında sivil toplum örgütlerine önemli görevler düşmektedir. Lojistik öneme haiz tüm
kurum ve kuruluşlar afet planlaması kapsamına alınmıştır.” Tarzında ifade edilmesine rağmen, sağlık
hizmetlerinde katkıda bulunabilecek pekçok kurum unutulmuştur. Oysa, son yaşadığımız felaketin ardından
deprem bölgesine gelen meslek kuruluşları ve gönüllülerin daha koordine çalışmalarının gerekli
olduğu ortaya çıkmıştır. Bu koordinasyonun afet planı hazırlanırken sağlanmasında büyük yarar görüyoruz.
Olağandışı durumlara hazırlıkların planlanması, karışık ve zor bir süreçtir. Planlar, kurumlar arası
işbirliği ile özel ve kamu kuruluşlarının temsilcisi olan meslek odalarının da katılımıyla hazırlanmalıdır.
Gerektiği anda etkin, hızlı, verimli bir çalışma yapabilmek için pekçok birimin işbirliği gereklidir. Planlama
aşamasında sağlanamayan birliktelik, olağandışı durumlarda da yeterince sağlanamaz. Planlama yaparken
en zor, en tehlikeli olağandışı durumlar dikkate alınmalıdır. Örneğin: Artık en az 8 şiddetindeki bir
deprem için hazırlıklı olunmalıdır. Böyle bir depremde olası yaralı ve ölü sayısı bilinmeli ve bu durumda
sağlık kapasitesinin yetip yetmeyeceği, kapasitenin nasıl artırılabileceği çözümlenmelidir. Böyle bir felakette
hangi tehlikelerin ortaya çıkabileceği ayrıntılarıyla analiz edilmelidir. Risk ve etki değerlendirilmesi
sonucu yapılması gerekenlerin belirtilmesi ve birimlere, kişilere görev verilmesi gerekir.