17 ağustos 1999 marmara ve 12 kasım 1999 bolu-düzce depremleri ...

MARMARA VE BOLU DEPREMLERİ SONRASINDA TÜRK TABİPLERİ BİRLİĞİ FAALİYETLERİ
476
sağlığı, dezenfeksiyon, vektör kontrolü, tuvalet sağlığı, kişisel hijyen konularında gerekli
danışmanlığın sağlanması, kimyasal sızıntı ve tehlikeli ve zararlı atıkların bertaraf
edilmesi, toplum beslenmesinin denetimi, anemi (gebelere demir),
malnutrisyon, raşitizm ve avitaminozlar (çocuklara A vitamini) konusunda gerekli
önlemlerin alınması, Aile Planlaması hizmetlerinin organizasyonu, ilk basamak ve i-
kinci basamak arasında sevk sistemi kurulması, Halk Sağlığı Laboratuvarı sisteminin
işletilmesi, belediyeler, yerel yöneticiler, gönüllü kuruluşlar ve bölgedeki diğer
kişi ve kurumlarla ilişkiler kurularak koordinasyon sağlanması gibi koruyucu hizmetler
bir an önce oturtulmalıdır. Bütün bu hizmetler Halk Sağlığı Uzmanlığı konusudur.
Her kriz merkezinde yetkili bir Halk Sağlığı uzmanının çalışması hayati bir önem taşımaktadır.
Halk Sağlığı Uzmanları bölgeye yardıma gelen sağlık personelin
oryantasyon eğitiminin organizasyonunda görev alabilirler.
c) Uzun dönemde ruh sağlığı sorunları giderek artacaktır. Sorunun çözümünde
yine ilk basamak görevlendirilmelidir, çünkü bu sorunlar psikosomatik şikayetler
veya depresyon gibi tablolarla önce ilk basamağa gelmektedir. Gözlenen, bölgede
yoğun bir anksiolitik ilaç kullanımı olduğu şeklindedir. İlk basamakta çalışan hekimler
psikiyatristlerce eğitilmeli (DSÖ tarafından daha önce hazırlanmış akış şemalarının
da bulunduğu basit rehberler kullanılabilir) ve denetlenmelidir. Ayrıca bir sevk
sistemi de kurulmalıdır.
Aynı şekilde sakat kalanların rehabilitasyon hizmetler ve kimsesizlerin yoksulların
sosyal hizmetlerine de gelecek aylarda yoğun talep oluşacaktır. Kamplarda toplum
katılımı sağlanması önem taşımaktadır. Afetzede temsilcileri kamp yönetiminde
etkin görev almalıdırlar. Ayrıca kampların temizlik, haberleşme vb. hizmetlerinde
gönüllülerden yararlanılmalıdır. Bu insanların psikolojik durumunu da olumlu olarak
etkileyecektir.
d) Depremzedeler bir an önce sağlıklı konutlara, beslenme rejimine, ekonomik
güvenceye, okula, işlerine sosyal hizmetlere kavuşturulmalıdır. Aksi takdirde
beden ve ruh sağlıklarını korumak mümkün olmayacaktır. Temel gereksinimler
sağlanmadından, götürülecek sağlık hizmetlerinin yararı sınırlıdır.
e) Bölgede yoğun bir çevre kirliliği yaşanmaktadır. Çöp ve insan pisliği gibi organik
atıklar dışında plastik pet şişe, plastik bardak, plastik atık sanayiden kimyasal
sızıntı, gereksiz ilaçlar, tıbbi atıklar, körfezdeki ham petrol sızıntısı, insektisitler, molozlar
vb. maddeler önümüzdeki günlerde suyu, toprağı ve besin maddelerini kirletmeye
adaydır. Bunların zararlı çevre etkileri yerel yönetimler ve Çevre Bakanlığı ile
işbirliği içinde, saptanıp giderilmelidir.
f) Fazla gecikmeden, başka gündem maddeleri öncelik olmadan, bu depremdeki
deneyimlerden de yola çıkarak, daha sonra olabilecek bir afette neler yapılabileceğinin,
nasıl hazırlanılabileceğinin planları hazırlanmalı, Sağlık Bakanlığında bir
şubesi deprem hazırlıkları ve deprem sırasında lojistik, dış yardım, bir şubesi acil
medikal hizmetler ve 112, bir şubesi deprem sonrası koruyucu ve tedavi edici hizmetlerle
ilgili olmak üzere 3 şubeli bir daire başkanlığı acilen kurulmalıdır. Bu
şebelerde yabancı dil bilen, yurtiçi afetlerde görev alarak deneyim kazanmış, yurtdışında
eğitim almış personel görevlendirilmelidir. Aynı şekilde risk altında bulunan il-