Zobacz pełne wydanie (PDF) - SÄ deczanin

WWW.SADECZANIN.INFO
50 SĄDECZANIE
STYCZEŃ/LUTY 2012
Jako ułan wileński w pełnym rynsztunku (pierwszy z prawej strony). Zdjęcie
wykonano w zakładzie Modern w Nowo Wilejce
Jan Świ der 1912-1942
Historia
zapomnianego ułana
Ziemia Sądecka przez wieki wydawała kolejne pokolenia walczą
cych o wol ność Pol ski. Ka żde mia sto i ka żda wio ska tej zie mi
złożyła krwawą daninę ze swoich synów i córek. W małej wsi
Zawadka koło Tęgoborzy II wojna światowa zebrała szczególnie
tragiczne żniwo.
Obok znanego szerzej Jana Józe
fow skie go, do Za wad ki
po woj nie nie wró cił też Jan
Świ der, ostat ni ułan Rzecz po -
spolitej z tej wioski. Tą zapomnianą postać
należy przypomnieć w 70. rocznicę
śmierci dzielnego kawalerzysty.
W CIENIU WIELKIEJ WOJNY
Zawadka to wieś rozrzucona między
Chomranicami a Tęgoborzem. Rozciąga
się u pod nó ża Gó ry Chełm (793 m
n.p.m.), zwień czo nej od kil ku lat prze -
kaź ni kiem te le ko mu ni ka cyj nym. We -
dług ofi cjal nych da nych, we wsi
w czasie dwóch spisów powszechnych
w okre sie mię dzy wo jen nym (1921 r.
i w 1931 r.) miesz ka ło 339 miesz kań -
ców.
Nieistniejący dziś dom rodzinny Świdrów
nosił numer 12. W chwili zburzenia,
u pro gu XXI wie ku, miał li czyć
po nad 120 lat. Nie ró żnił się zbyt nio
od in nych do mów z ga li cyj skich cza -
FOT. ARCH.
sów. Do chałupy krytej strzechą wchodziło
się dwoma schodkami. Na wprost
sieni była spiżarnia, po prawej ręce wejście
do staj ni, zaś po le wej – do kuch ni.
Du ża kuch nia mia ła sta ry piec, ja ki mo -
żna jesz cze zo ba czyć w skan se nach.
Z kuchni wchodziło się do pokoju. Było
to miej sce uro czy ste, gdzie wi sia ły
najpiękniejsze obrazy religijne i znajdowa
ły się naj bar dziej oka za łe me ble.
Z ogrodu przed domem w okresie międzywojennym
roztaczał się widok Dunaj
ca prze pły wa ją ce go przez
Tęgoborze. Taki obrazek zapamiętał Jan
Świ der. W rok po je go śmier ci utwo rzo -
no Jezioro Rożnowskie, zaś w latach 70.
ze szłe go stu le cia ukoń czo no bu do wę
Po ukoń cze niu szko ły po -
wszech nej w Ro jów ce Ja -
siek po bie rał na uki
sto lar skie w No wym Są -
czu. Zo bo wią zy wa ła go
do te go po nie kąd tra dy -
cja ro dzin na, bo wiem
sto la rzem był je go oj ciec.
nowego kościoła. Dzisiejsza panorama
to nie mniej uro czy ob ra zek.
Wła śnie w tym do mu 2 sierp nia 1912
r. uro dził się Jan Świ der. Był sy nem
Wilhelma i Anny z Krawczyków. Miał
trzy sio stry: Jó ze fę, Ja dwi gę i Anie lę.
Już ja ko dziec ko prze żył tra ge dię ro -
dzinną. Na froncie wielkiej wojny zginął
je go oj ciec Wil helm. Z tym
wydarzeniem wiąże się rodzinny przekaz.
Ma ły Ja siek ba wił się w po ko ju,
gdy na gle wy biegł do mat ki krzy cząc,
że w po ko ju, za pie cem stoi ta tuś. Kil ka
dni póź niej do do mu przy szła wia do -
mość, że Wil helm zgi nął. Zo sta wił je -
dy ne go sy na. W kil ka lat póź niej
An na Świ der (1884 – 1972) wy szła po -
wtór nie za mąż za Ja na Ko ściel nia ka
(1895 – 1983). Z dru gim mę żem, któ ry
również wojował na I wojnie światowej
miała pięcioro dzieci: Marię, Kunegundę,
Rozalię, Władysława i Janinę.
Po ukończeniu szkoły powszechnej
w Rojówce Jasiek pobierał nauki stolarskie
w Nowym Sączu. Zobowiązywała
go do tego poniekąd tradycja rodzinna,