Zobacz peÅne wydanie (PDF) - SÄdeczanin

More documents

Recommendations

Info

WWW.SADECZANIN.INFO 86 HISTORIA STYCZEŃ/LUTY 2012 w okresie międzywojennym zaogniła się w Krużlowej rywalizacja o rząd dusz pomiędzy Katolickim Stowarzyszeniem Młodzieży a Związkiem Młodzieży Wiejskiej „Wici”. Sapalski, sam działacz ZMW, na zy wa KSM „ob cym ide owo” i wspomina: „miejscowy proboszcz ks. Fr. Janik w bardzo krytyczny sposób napiętnował uczestników uroczystości [poświęcenia sztandaru ludowego w Lipnicy Wlk. – przyp. IrP], jednocześnie mocno zaatakował wiciarzy i całą organizację jako komunistyczną”. Za py ta ny o to, cze mu nie na pi sał re gu lar nych wspo mnień, Wła dy sław Sa pal ski od po wia da, że uni kał po zo sta wia nia śla dów na pi śmie. Tym sa mym tyl ko przy spie szył po - wsta nie we wsi ko ła ZMW „Wi ci”, któ - re założono w lutym 1936 r. dosłownie kilka tygodni po filipice księdza. I dalej Sapalski: „Z chwilą powstania koła pono wio no ata ki ze stro ny KSM, lecz ko - ło za miast słab nąć wzmoc ni ło swo ją spo istość or ga ni za cyj ną”. W ta ki oto sposób proboszcz-dobrodziej przyczynił się do roz kwi tu zwal cza nej przez sie - bie organizacji… W innym miejscu Sapalski pisze: „Po zbudowaniu sali parafialnej tj. w 1936 r., po stwo rze niu tzw. Ak cji Ka - tolickiej, mimo iż salę budowali wszyscy, nie wpuszczano tam ludowców”. Przeto zebrania organizowane były najczęściej w domach jego ojca Wincentego, „zagorzałego ludowca i zauroczonego zwolennika W. Witosa”, i u zbiega z niewoli w Krasnojarsku, gdzie znalazł się w czasie wojny polsko-bolszewickiej – Wojciecha Kosteckiego. Wincenty Sapalski do 1937 r. był zresz tą pre ze sem kru żlow - skiego koła Stronnictwa Ludowego, a po nim wybrano Kosteckiego. I pamiętnikarz dodaje: „Kiedy indywi du al ne ata ki sfa na ty zo wa nych star - szych ma tek i cio tek nie od nio sły skut ku i koło nadal istniało, rozgrzmiały ambony w sąsiednich parafiach w Ptaszkowej i Grybowie o szerzącej się zarazie komunistycznej”. Te „sfanatyzowane starsze mat ki i ciot ki” – na po do bień stwo dzi siej szych „mo he ro wych be re tów” – nazywano zapewne wtedy „wełnianymi chustkami”… SZTAN DAR Mimo kanonady od strony ambony, to jed nak nie kto in ny, jak wła śnie oso - biście ks. proboszcz Janik poświęcił w 1937 r. sztan dar ko ła Stron nic twa Lu do - we go w Kru żlo wej Wy żnej. Ze skła dek członków i sympatyków SL z Krużlowych Wy żnej i Ni żnej oraz Sta rej Wsi uzbie ra no 280 zł. Ha fty (Orzeł Bia ły) i ma lun ki (olej na Mat ka Bo ska Czę sto - chowska) na sztandarze z ciemno-zielonego sukna wykonała artystka ludowa nie zna ne go na zwi ska z Przy szo wej, drze wiec – Jó zef Śmi gacz ze Sta rej Wsi, a części metalowe – kolejarze z Ptaszkowej, w tym gwoździe pamiątkowe jeden z nich na zwi skiem Ośli zło. Sztandar trzymano u Wojciecha Kostec kie go – aż do mar ca 1940 r. Po nie - waż ten strażnik sztandaru zaangażował się w kon spi ra cję (ROCh – Ruch Obro - ny Chłopów), przekazał ludowy skarb Pawłowi Baranowi, a ten z kolei synowi - kościelnemu Janowi, który ukrył go w kościele. Od 1941 r. chorągiew znajdowa ła się u Fran cisz ka Szar ka i w do brym stanie przetrwała do końca okupacji. Po wojnie uświetniła m.in. pogrzeby marszałka Sejmu Macieja Rataja i Wincentego Witosa, na które udawały się delegacje z Krużlowej. W latach 1947- 68 sztan dar nie był ofi cjal nie uży wa ny, a przechowywał go znowu Wojciech Kostecki. Potem służył na pogrzebach dawnych działaczy ludowych i członków kół, któ re go ufun do wa ły. Po śmier - ci W. Kosteckiego znajdował się w do mu soł ty sa z lat 70. XX w. Wła dy sła - wa Ta ra ska, a obec nie w do mu sy na soł - tysa – Jana Taraska, aktualnego prezesa miejscowego koła PSL. Na uroczystości poświęcenia sztanda ru w 1937 r. uchwa lo no też re zo lu cję i prze sła no „pod ad re sem władz rzą do - wych”. Do ma ga no się w niej „od czyn - ni ków rzą do wych zmia ny po li ty ki zagranicznej, przeprowadzenia reformy rolnej bez odszkodowania, ograniczenia karteli i prowadzenia sprawiedliwej poli ty ki cen, upo wszech nie nia oświa ty i po wro tu do kra ju po cof nię ciu ka ry więźniów brzeskich”. Prawie wszystkie te postulaty zrealizowano po ok. 10 latach, ale do te go po trze ba by ło ra dy kal - nej zmia ny ustro ju… Poświęcenie sztandaru zgromadziło ok. 3,5 tys. lu dzi. Nie był to ża den re - kord, bo jak wspo mi na Sa pal ski, na in ne imprezy ludowe też rutynowo stawiało się po kil ka ty się cy osób, a w Zie lo ne Świąt ki w 1936 r. na Ryn ku w Gry bo - wie zebrało się kilkanaście tysięcy manifestantów, zaś krużlowskie koło ZMW odpowiedzialne było wtedy za dekorację pochodu, demonstracji i Rynku. NO ŻEM W KO MI SA RZA Oprócz pre sji mo ral nej do cho dzi ło ta kże do in cy den tów, któ re ja ko ży wo przy po mi na ją nam póź niej sze cza sy: „Od chwili powstania organizacji poli-
WWW.SADECZANIN.INFO STYCZEŃ/LUTY 2012 HISTORIA 87 FOT. IRP cja z Grybowa pilnie śledziła poczynania mło dzie ży wi cio wej, co mia ło na ce - lu jej roz bi cie przez utrud nia nie organizowania zebrań. W 1936 nieznani do tąd spraw cy no cą z dnia 2 na 3 ma - ja na fladze państwowej wywieszonej na lo ka lu szko ły pod sta wo wej w Kru żlo - wej umieścili napis >Witaj przeklęta sana cja, cześć Wam krwio żer cy chło pa polskiegoWici< Jan Sapalski [prawdopodobnie był to uro dzo ny w 1911 r. star szy brat au to ra tych słów – przyp. IrP], któ ry mi - mo dwóch sprzecz nych ze so bą eks per - tyz zo stał ska za ny na 6 mie się cy aresz tu. Następnym prezesem koła został Stanisław Kostecki, któremu za pomocą fałszy wie ze zna ją cych pod przy się gą świad ków, a to An ny Kmak z Sioł ko wej i Mi kul skie go Ka zi mie rza z Gry bo wa udowodniono, że pierwszy uderzył nożem ko mi sa rza po wia to we go po li cji z Nowego Sącza Gawlika w czasie zajść po manifestacji w czasie święta ludowego w Gry bo wie”. Wy da rzy ło się to na wspo mnia nej, kilkunastotysięcznej manifestacji w Zielo ne Świąt ki w 1936 r. na Ryn ku w Gry - bo wie. Sa pal ski pi sze: „Po li cja no wo są dec ka na cze le z ko mi sa rzem Gawlikiem sprowokowała manifestantów uro czy sto ści tym, że przed roz po - czę ciem na ude ko ro wa nej try bu nie na czołowym miejscu umieszczono portret Win cen te go Wi to sa, któ ry był ów cze - śnie na emi gra cji w Cze cho sło wa cji z wy ro kiem po tzw. pro ce sie brze skim. Lu do wcy przy ka żdej oka zji pro te sto - wa li prze ciw dyk ta tor skim rzą dom, przeciw niesprawiedliwemu wyrokowi, domagając się uwolnienia W. Witosa i po zo sta łych ska za nych. Na roz kaz wspo mnia ne go ko mi sa rza Gaw li ka w czasie uroczystości w kościele – portret usu nię to, co wzbu dzi ło obu rze nie uczestników. Napięcie udało się nieco uspokoić przez prowadzącego Ludwika Wia tra i je go bra ta Nar cy za [ten dru gi był pre ze sem za rzą du po wia to we go ZMW „Wi ci”, a w cza sie oku pa cji nie - mieckiej lokalnym organizatorem BCh ps. Za woj na – przyp. IrP] (…) za dra po - została, bowiem blisko trybuny drażniła osoba komisarza Gawlika. Doszło do zamętu. Komisarz został ranny nożem, ale działacze z trybuny osłonili rannego wciągając go do pobliskiej apteki. O zamach przez pobicie i zranienie komisarza oska rżo no S. Ko stec kie go (…). Oskarżenie było zupełnie bezpodstawne, bo wiem w cza sie zaj ścia S. Ko stec - ki był kil ka dzie siąt me trów da lej. Świadkowie konfidenci Anna Kmak z Sioł ko wej i K. Mi kul ski ze zna li pod W 1936 nie zna ni do tąd spraw cy no cą z dnia 2 na 3 ma ja na fla dze pań - stwo wej wy wie szo nej na lo ka lu szko ły pod sta - wo wej w Kru żlo wej umie ści li na pis „Wi taj prze klę ta sa na cja, cześć Wam krwio żer cy chło pa pol skie go”. przysięgą, iż rozpoznali oskarżonego jako spraw cę. Sąd nie uznał ze znań świadków obrony i takim sposobem w dniu 4 lip ca 1936 r. za padł wy rok 2 la ta (…). Dzię ki do brze zor ga ni zo wa nej obro nie przez N. Wia tra i po mo cy ma - terjalnej składkowej, wyrokiem sądu kasacyjnego karę zniżono do 1 roku, którą S. Ko stec ki od był w wię zie niach w N. Sączu i Sanoku”. NIE ZNA NI SPRAW CY Na okres uwięzienia Kosteckiego na stanowisko prezesa wrócił Jan Sapalski, któ ry zdą żył od sie dzieć swo ją 6-mie - sięcz ną ka rę w cza sie śledz twa i za raz po ogłoszeniu wyroku wypuszczono go na wol ność. Z ko lei do wrze śnia 1939 r. prezesem był wymieniony na początku brat autora tych notatek – Stanisław. Kiedy indziej: „Na uroczystość poświęcenia sztandaru w Mystkowie [praw do po dob nie w 1937 r. – przyp. IrP] udało się z Krużlowej kilkadziesiąt ludzi (…). Szliśmy piechotą. Doszliśmy na miejsce uroczystości dużo wcześniej i tam zastaliśmy gorączkowo pracujących chłopów nad udekorowaniem na nowo placu, trybuny, postawieniem zepsutej bramy. Dowiedzieliśmy się, że nocą nieznani sprawcy zniszczyli dekoracje i bramę oraz trybunę. Podejrzanymi o złośliwe zniszczenie byli działający tam członkowie Stronnictwa Narodowego”. Ruch lu do wy sta wał się jed nak po pu - lar ny: „W ko le w Kru żlo wej Wy żnej by - ło ok. 50 człon ków, ale na ka żdym zebraniu, które odbywały się w domach pry wat nych by ło 100 i wię cej osób, w tym tzw. sym pa ty cy, któ rzy nie mie li le - gi ty ma cji człon kow skich, bo wiem skład ka rocz na wy no si ła 1 zł, a to dla niektórych było dużo pieniędzy, bo za ta ką ce nę mo żna by ło ku pić ka le so ny lub 1 kg cu kru. Jak zwy kle by wa w ka -
Page 1 and 2:
v Sądecczyzna w budowie v PANORAMA
Page 3 and 4:
1-2.2012 | w numerze: WWW.SADECZANI
Page 5 and 6:
WWW.SADECZANIN.INFO STYCZEŃ/LUTY 2
Page 7 and 8:
Page 9 and 10:
Page 11 and 12:
W Starym Sączu przygotowali 46 pac
Page 13 and 14:
Page 15 and 16:
Page 17 and 18:
Page 19 and 20:
Page 21 and 22:
Page 23 and 24:
Page 25:
Page 28 and 29:
WWW.SADECZANIN.INFO 28 WOKÓŁ NAS
Page 30 and 31:
Page 32 and 33:
Page 34 and 35:
Page 36 and 37: WWW.SADECZANIN.INFO 36 WOKÓŁ NAS
Page 46 and 47: WWW.SADECZANIN.INFO 46 SĄDECZANIE
Page 60 and 61: WWW.SADECZANIN.INFO 60 KULTURA STYC
Page 70 and 71: WWW.SADECZANIN.INFO 70 HISTORIA STY
Page 76: 76 WWW.SADECZANIN.INFO REKLAMA STYC
Page 79 and 80: WWW.SADECZANIN.INFO STYCZEŃ/LUTY 2
Page 85: WWW.SADECZANIN.INFO STYCZEŃ/LUTY 2
Page 91 and 92: FOT. ARCH. WWW.SADECZANIN.INFO STYC
Page 100: Pływalnia MOSiR w Nowym Sączu zap
show all

Zobacz peÅne wydanie (PDF) - SÄ deczanin

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?

Zobacz peÅne wydanie (PDF) - SÄdeczanin