Sprawozdanie za 2012 rok - Portal Wiedzy PAN - Polska Akademia ...
Sprawozdanie za 2012 rok - Portal Wiedzy PAN - Polska Akademia ...
Sprawozdanie za 2012 rok - Portal Wiedzy PAN - Polska Akademia ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
• W ramach projektu „Przepływ genów w populacji<br />
wilka w Polsce” zbadano kierunki i czynniki<br />
wpływające na przepływ genów w populacji<br />
wilka w Polsce. W badanym materiale wykryto<br />
15 migrantów pomiędzy 12 badanymi regionami.<br />
Os<strong>za</strong>cowano tempo migracji pomiędzy subpopulacjami<br />
wilków: północno-wschodnią i <strong>za</strong>chodnią,<br />
południowo-wschodnią oraz karpacką. Silnie<br />
dominujący oka<strong>za</strong>ł się przepływ genów w kierunku<br />
ze wschodu na <strong>za</strong>chód. Po <strong>za</strong>stosowaniu<br />
analizy regresji dla tempa migracji i dystansu euklidesowego<br />
oraz 3 parametrów środowiskowych<br />
(ścieżki najniższych kosztów, całkowitego kosztu<br />
migracji oraz oporu środowiska) stwierdzono, że<br />
całkowity koszt ścieżki migracji w największym<br />
stopniu wyjaśnia obserwowany wzorzec migracji<br />
w kierunku <strong>za</strong>chód-wschód. W przypadku migracji<br />
w kierunku wschód-<strong>za</strong>chód żaden z analizowanych<br />
czynników nie miał istotnego znaczenia<br />
i najprawdopodobniej jedynym czynnikiem odpowiedzialnym<br />
<strong>za</strong> tempo migracji wilków jest<br />
<strong>za</strong>gęszczenie populacji.<br />
• Realizowano projekt „Ekologiczne i genetyczne<br />
podstawy kontroli liczebności populacji<br />
norki amerykańskiej: reakcja populacji inwazyjnego<br />
gatunku drapieżnika na redukcję jej liczebności”.<br />
Zbadano strukturę genetyczną i reakcję<br />
kompensacyjną na zwiększoną śmiertelność<br />
populacji norki amerykańskiej Neovison vison<br />
oraz określono wpływ uciekinierów z ferm hodowlanych<br />
na strukturę genetyczną i dynamikę<br />
liczebności norek dziko żyjących w Polsce.<br />
W wyniku usuwania norek ich liczebność spadała<br />
w kolejnych latach w trzech badanych parkach<br />
narodowych, natomiast utrzymywała się na tym<br />
samym poziomie w Narwiańskim PN. Zwiększona<br />
śmiertelność norki, wywołana jej usuwaniem,<br />
miała addytywny wpływ na liczebność populacji,<br />
zmniejs<strong>za</strong>jąc jej <strong>za</strong>gęszczenie. Nie stwierdzono<br />
natomiast wzrostu tempa reprodukcji wraz ze<br />
wzrostem śmiertelności i spadkiem <strong>za</strong>gęszczenia.<br />
Tereny objęte programem usuwania norki były<br />
rekolonizowane w wyniku dyspersji osobników<br />
z terenów sąsiednich. Na badanym obs<strong>za</strong>rze<br />
stwierdzono 4 odrębne genetycznie grupy wśród<br />
dziko żyjących norek. Wśród norek odłowionych<br />
na wolności średnio 21% osobników było uciekinierami<br />
z ferm lub ich potomkami w pierwszym<br />
pokoleniu. W populacjach norek dziko żyjących<br />
wyka<strong>za</strong>no pozytywną istotną <strong>za</strong>leżność między<br />
dystansem genetycznym a geograficznym wyliczonym<br />
wzdłuż cieków wodnych. Dyspersja norki<br />
odbywa się głównie wzdłuż cieków wodnych,<br />
a duże miasta stanowią barierę ogranic<strong>za</strong>jącą<br />
przepływ osobników pomiędzy poszczególnymi<br />
obs<strong>za</strong>rami. Badania wyka<strong>za</strong>ły złożoną strukturę<br />
genetyczną norki, która jest modyfikowana przez<br />
stały dopływ uciekinierów z ferm oraz strukturę<br />
krajobrazu.<br />
Zastosowanie wyników badań naukowych lub<br />
prac rozwojowych o znaczeniu społecznym:<br />
• Opublikowano wyniki badań dotyczące<br />
kosztów, rozmieszczenia i sezonowej dynamiki<br />
szkód powodowanych przez żubry na terenach<br />
rolniczych w sąsiedztwie Puszczy Białowieskiej<br />
i Knyszyńskiej w latach 2000-2010. Wyniki badań<br />
wskazują, że szkody powodowane są głównie<br />
w sezonie zimowym w ozimych uprawach rzepaku<br />
i zbóż w bliskim sąsiedztwie kompleksów<br />
leśnych. Zaproponowano sposoby przeciwdziałania<br />
i ograniczenia szkód w uprawach rolniczych,<br />
które wykorzystano przy opracowywaniu strategii<br />
<strong>za</strong>rząd<strong>za</strong>nia populacją żubrów w Puszczy<br />
Knyszyńskiej.<br />
Działalność jednostki na rzecz terytorialnych<br />
struktur samorządowych:<br />
• W ramach Podlaskiego Regionalnego Forum<br />
Wymiany o Środowisku (PREFEKT), realizowanego<br />
od 2010 <strong>rok</strong>u pakietu działań w projekcie<br />
BIOCONSUS, w <strong>2012</strong> <strong>rok</strong>u zorganizowano konferencje:<br />
„Historia przyrodnic<strong>za</strong> lasu – jak rozpoznać,<br />
badać i chronić dziedzictwo historyczne<br />
w lasach”, „Obs<strong>za</strong>ry chronione w gminie: przeszkody<br />
we wzroście gospodarczym czy s<strong>za</strong>nse na<br />
zrównoważony rozwój”; Dni Otwarte Instytutu<br />
skierowane do uczniów szkół średnich o profilu<br />
przyrodniczym i leśnym w regionie, Dzień PRE-<br />
FEKT pt. „Zarząd<strong>za</strong>nie populacjami łosi” w ramach<br />
7. Międzynarodowego Sympozjum Ekologii<br />
Łosia. Wśród współorgani<strong>za</strong>torów imprez<br />
znalazły się takie instytucje jak: Białowieski Park<br />
Narodowy, Biebr<strong>za</strong>ński Park Narodowy, Uniwersytet<br />
w Białymstoku, Park Krajobrazowy Puszczy<br />
Knyszyńskiej, Instytut Gospodarki Przestrzennej<br />
i Mieszkalnictwa w Wars<strong>za</strong>wie oraz Narodowy<br />
Instytut Dziedzictwa w Wars<strong>za</strong>wie.<br />
– 72 –
Change language