Ekonomiczne uwarunkowania rozwoju usług turystycznych w Polsce

4.3. Wykorzystywane zmienne: zależne i niezależne
zakwaterowania, kosztów transportu w miejscu odwiedzanym, żywności i usług rekreacyjnych),
porównując je z cenami w miejscu stałego zamieszkania turystów i/lub w destynacjach
konkurencyjnych. W praktyce badacze posługują się także ogólnym wskaźnikiem CPI
(Consumer Price Index). Nie jest to jednak rozwiązanie satysfakcjonujące, ponieważ z jednej
strony w skład CPI wchodzą także ceny produktów rzadko nabywanych przez turystów, z
drugiej zaś produkty typowo turystyczne są niedoreprezentowane. Najbardziej wygodnym
wskaźnikiem byłby tu Indeks Cen Turystycznych, ponieważ jednak nie jest on powszechnie
liczony, zazwyczaj stosuje się ceny koszyka takich dóbr na porównywanych rynkach. 140
Ważnym problemem, który pojawia się przy wyborze do modeli zmiennych objaśniających
jest podjęcie decyzji, czy analizować osobno ceny i kursy walut, czy też zmodyfikowany
wspólny wskaźnik (jedną zmienną), uwzględniający zarówno zmiany cen, jak i kursów walut.
Zmienną taką nazywa się także realną ceną lub realnym kursem wymiany (real exchange
rate) i oblicza w sposób następujący:
Wzór 8
RP it =
CPI it
CPI jt
. ER it
gdzie:
RP it – zmienna obrazująca względny (realny) poziom cen w destynacji i w okresie t;
CPI it – indeks cen konsumpcyjnych w destynacji i w okresie t;
CPI jt – indeks cen konsumpcyjnych na rynku wysyłającym j w okresie t;
ER it – indeks obrazujący cenę waluty kraju wysyłającego w walucie kraju recepcyjnego
w okresie t (kurs wymiany waluty).
T. Sinclair i M. Stabler uważają, że użycie tego wskaźnika jest bardziej uzasadnione
w odniesieniu do relacji długooresowych. 141 Wyjaśniając wpływ tej zmiennej na popyt
turystyczny C. Lim podkreśla z kolei, że „wzrost poziomu zmiennej RP it oznacza, że zakupy
dokonywane na rynku recepcyjnym i są relatywnie droższe dla turystów z rynku wysyłającego
j, co może wynikać albo z wyższego poziomu inflacji w destynacji w porównaniu
z rynkiem wysyłającym, albo ze wzrostu kursu waluty rynku wysyłającego, wyrażanego
w walucie rynku recepcyjnego” 142 . Problemem wynikającym z zastosowania tego współczynnika
jest fakt, że względny poziom cen zawarty w indeksach CPI obrazuje koszty utrzymania
turysty w miejscu odwiedzanym w relacji do kosztów utrzymania w miejscu zamieszkania,
a więc zakłada, że struktura spożycia w obu miejscach jest taka sama; nie bierze się zatem
pod uwagę cen dóbr i usług turystycznych albo uwzględnia się je w niedostatecznym
stopniu. Próbując uniknąć tego błędu niektórzy autorzy (trzeba jednak zauważyć, że zdarza
się to dość rzadko) używają w swoich modelach specjalnie do tego celu konstruowanych
i liczonych zmiennych, uwzględniających wydatki typowo turystyczne, np. ceny zakwaterowania,
transportu, specjalnie konstruowane indeksy cen wybranych artykułów spożywczych,
140
C. Lim: Review of International Tourism Demand Models…, op. cit, s. 842, T. Skalska: Konkurencyjność
cenowa polskich produktów turystycznych na wybranych rynkach emisyjnych w relacji do ofert głównych
konkurentów. Lato 2011. Raport z badań. POT, Warszawa 2011.
141
T. Sinclair i M. Stabler: The Economics of Tourism. Londyn. Nowy Jork. Routledge 1998, s. 42.
142
C. Lim: Review of International Tourism Demand Models…, op. cit, s. 843.
104