Ekonomiczne uwarunkowania rozwoju usług turystycznych w Polsce

2.3. Ekonomiczne determinanty rozwoju podaży na rynku turystycznym
ścieżki rozwoju, która próbuje zidentyfikować czynniki, które przyczyniły się do określonego
kierunku rozwoju poszczególnych miejsc 101 .
Opisane uwarunkowania i koncepcje zostały uwzględnione w dalszych rozważaniach, w
których scharakteryzowano determinanty rozwoju podaży na rynku turystycznym w trzech
aspektach: jako determinanty występujące w makrootoczeniu przedsiębiorstw, w ich mikrootoczeniu,
a więc między podmiotami rynku turystycznego oraz jako działania rządu i
samorządów w ramach polityki turystycznej. To ostatnie zagadnienie zostało wyodrębnione
z analizy makro- i mikrootoczenia ze względu na jego znaczenie.
2.3.1. Czynniki występujące w makrootoczeniu rynku turystycznego
Czynniki występujące w makrootoczeniu oddziałują na warunki funkcjonowania przedsiębiorstw
w dwojaki sposób. Po pierwsze, wpływają na kształtowanie się popytu na rynkach
wysyłających, co zostało wcześniej dokładnie opisane. Po drugie, określają dostęp do czynników
produkcji i wpływają na sposób funkcjonowania rynku, co jest przedmiotem rozważań
w tym punkcie. Makorootoczenie przedsiębiorstw turystycznych, podobnie jak innych
przedsiębiorstw, klasyfikowane jest jako otoczenie: przyrodnicze, ekonomiczne, społecznodemograficzne,
instytucjonalno-prawne i technologiczne 102 . B. Ritchie i G. Crouch 103 zwracają
uwagę na różny horyzont czasowy zmian zachodzących w poszczególnych sferach
makrootoczenia; porównują je do warstw cebuli. Horyzont czasowy tych zmian wyznacza
częstotliwość analizy poszczególnych sił kształtujących makrootoczenie przedsiębiorstw i
wpływających na zasoby, którymi mogą dysponować. Do najbardziej stabilnych elementów
zaliczają makrootoczenie przyrodnicze: geograficzne, klimatyczne i ekologiczne. Do stosunkowo
stabilnych – demograficzne i społeczno-kulturowe, do mało stabilnych – ekonomiczne,
polityczne i technologiczne.
Makrootoczenie geograficzne, klimatyczne i ekologiczne oddziałują w pierwszym rzędzie
na zasoby fizyczne dostępne dla przedsiębiorstw turystycznych. Zmiany klimatyczne
obserwowane są zwykle w bardzo długim okresie, ale w analizie czynników produkcji
przydatne może być uwzględnienie warunków pogodowych występujących na danym obszarze.
Jest to szczególnie uzasadnione w odniesieniu do kraju położonego w strefie zmiennego
klimatu umiarkowanego, jakim jest Polska. Poważnym zagrożeniem lub szansą dla przedsiębiorstw
zlokalizowanych w danym miejscu mogą być zmiany ekologiczne, związane z jakością
wody i powietrza, przekształceniami krajobrazu. Mogą one wpływać na popyt lub
spowodować interwencję władz administracyjnych, starających się skorygować sytuację.
Zmiany geograficzne obserwowane są zwykle jedynie na poziomie lokalnym lub regionalnym,
rzadziej krajowym. Mogą dotyczyć powstania potencjalnych nowych atrakcji turystycznych,
jak zbiorniki wodne, zmian sieci osadniczej lub sposobu wykorzystania przestrzeni.
Rzadko występują w skali dość dużej, by podejmować analizę wpływu tego typu
zmiennej na poziomie całego kraju. Zmienne opisujące uwarunkowania w otoczeniu ekologicznym
i demograficznym są dwojakiego rodzaju. Część z nich ma charakter obiektywny, są
101
A. Papatheodorou, Exploring the Evolution of Tourism Resorts, „Annals of Tourism Research”, nr 1/2004,
s. 219-237.
102
Przedsiębiorstwo turystyczne na rynku. Red. A. Rapacz. Wrocław AE 1998, s. 48.
103
B. Ritchie, G. Crouch: The Competitive Destination…, op. cit., s. 80-94.
53