Ekonomiczne uwarunkowania rozwoju usług turystycznych w Polsce

4.4. Rodzaje wykorzystywanych danych i źródła ich pochodzenia
2) zmiany cen na rynku dóbr i usług konsumpcyjnych, pozwalające ocenić cenową
elastyczność popytu;
3) zmiany kursów walut .
Wykorzystując tę pierwszą zmienną jako determinantę zmian w popycie turystycznym
można się posłużyć dwiema informacjami: wielkością PKB na jednego mieszkańca i/lub
przeciętnym poziomem dochodów indywidualnych. Najbardziej precyzyjną, ale w rzeczywistości
niedostępną informacją, są dane o wielkości dochodów indywidualnych ludności, a
zwłaszcza poziom funduszu swobodnej decyzji. N. Vanhove zwraca uwagę, że w turystyce
międzynarodowej przeciętny poziom dochodu na jednego mieszkańca może być miernikiem
niedoskonałym, przede wszystkim ze względu na duże rozwarstwienie społeczne i ekonomiczne
wśród mieszkańców badanych krajów, skutkujące koncentracją znacznej części dochodów
w rękach nielicznych 145 . W praktyce w badaniach podobnych do zaprezentowanych
w niniejszym opracowaniu najczęściej stosuje się – z braku doskonalszego miernika – dane o
wielkości produktu krajowego brutto na jednego mieszkańca, publikowane przez instytucje
międzynarodowe. Dane międzynarodowe o PKB, podawane w cenach bieżących lub stałych,
mają dodatkowo tę wadę, że często nie są porównywalne ze względu na zróżnicowaną siłę
nabywczą walut. Przeliczenie PKB na jedną walutę (np. euro lub dolara) po obowiązujących
w danym okresie kursach walut nie jest wystarczające i nie rozwiązuje problemu, nie
uwzględnia bowiem zróżnicowanego poziomu cen względem dochodów. Porównywalność
PKB zapewnia wspomniane wcześniej zastosowanie tzw. parytetów siły nabywczej (purchasing
power parity, PPP), opierających się na ustaleniu ceny jednorodnego koszyka dóbr i
usług, reprezentatywnego dla różnych dziedzin działalności gospodarczej (konsumpcja, inwestycje,
wymiana międzynarodowa itp.) we wszystkich krajach włączonych do analizy.
Koszyk ten pełni niejako funkcję wspólnej waluty (purchasing power standard – PPS) i
pozwala bezpośrednio porównywać poziom PKB w różnych krajach 146 . W niniejszym opracowaniu
źródłem informacji o poziomie PKB (w PPS) dla krajów Unii Europejskiej będzie
Eurostat, dla pozostałych krajów wybranych do analizy – OECD lub Bank Światowy.
Omawiając źródła informacji warto również zauważyć, że najtrudniej dostępne są dane
dotyczące cen, zwłaszcza w tej ich części, która dotyczy międzynarodowego transportu
lotniczego 147 . Na problem ten zwracają uwagę liczni autorzy, podkreślając równocześnie, że
powszechnie stosowany i dostępny indeks cen konsumpcyjnych (consumer price index – CPI)
nie jest dobrze dopasowany do potrzeb badania zjawisk ekonomicznych w turystyce, nie
uwzględnia bowiem w dostatecznym stopniu specyfiki koszyka dóbr i usług turystycznych 148 .
Jako przykład mogą służyć ceny transportu międzynarodowego, które w turystyce mają
szczególne znaczenie, a z pewnością nie są dostatecznie reprezentowane. Tymczasem z
polskich badań granicznych wynika, że wydatki nierezydentów na transport poniesione na
145
N. Vanhove: The Economics of Tourism Destinations. Elsevier 2005, s. 51.
146
F. Magnien: The Measure of GDP Per Capita in Purchasing Power Standards (PPS): A Statistical Indicator
Tricky to Interpret. OECD Meeting of National Accounts Experts, Paryż 2002, s. 10.
147
Por. Ch. Lim, M. Mcaller: Modelling International Travel Demand from Singapore to Australia. An
International Journal of Tourism and Hospitality Research. Vol. 14 no 1, s. 23.
148
Tymczasem w polskim koszyku dóbr i usług konsumpcyjnych w 2006 r. transport stanowił 8,5%, a
restauracje i hotele – 4,5%.
112