Ekonomiczne uwarunkowania rozwoju usług turystycznych w Polsce

1.3. Mierniki popytu turystycznego
innych atrakcji turystycznych 34 . Klienci kupujący pakiety turystyczne mają bardzo ograniczoną
informację (bądź nie mają jej w ogóle) na temat kosztów poszczególnych usług
wchodzących w skład pakietu. Informacja taka nie jest również dostępna dla osób i instytucji,
których celem jest określenie wpływu czynników ekonomicznych na rozwój rynku usług
turystycznych. Tak więc wydatki ponoszone na zakup pakietów są zazwyczaj analizowane
osobno i mogą być wykorzystane do oceny usług biur podróży oraz do oceny łącznego
popytu turystycznego, trudno je natomiast wykorzystać jako czynnik determinujący rozwój
poszczególnych komponentów podaży (np. usług noclegowych lub transportowych). Niemniej
jednak Światowa Organizacja Turystyki zaleca, aby wtedy, kiedy jest to możliwe,
dzielić wydatki ponoszone na zakup pakietów na poszczególne rodzaje (noclegi, wyżywienie,
transport, rekreacja, kultura, sport, zakupy i inne). Powszechne wiązanie cen w turystyce
utrudnia zatem analizę ekonomiczną, zwłaszcza w turystyce międzynarodowej, ale także w
turystyce międzyregionalnej. Wśród wydatków objętych pakietem znajdują się bowiem
zarówno kwoty pozostające w kraju (regionie), w którym pakiet został zakupiony (np. marża,
część kosztów transportu krajowego), jak i przekazywane do kraju (regionu), na którego
terenie usługa jest świadczona. Problem znalezienia metody pozwalającej na oszacowanie
poszczególnych elementów pakietu turystycznego i wpływu jego ceny na popyt turystyczny
nie został jeszcze rozwiązany i wymaga odrębnych badań.
Jak już wspomniano, wskaźniki opisujące popyt turystyczny opierać się mogą nie tylko
na miarach wartościowych (wydatkach turystycznych), ale także na wielkości i strukturze
ruchu turystycznego (miary ilościowe). Trzeba jednak pamiętać, że są to miary bardzo
niedoskonałe. Poziom wydatków turystycznych związanych z indywidualnymi podróżami
jest różny, a zatem poziom ekonomicznego oddziaływania poszczególnych podróżnych też
jest niejednorodny. Miary ilościowe (ruch turystyczny i jego struktura) to zatem wskaźniki
nie pozbawione wad. Mimo to są one często wykorzystywane ze względu na fakt, że
badanie wydatków turystycznych, najwłaściwszego miernika popytu turystycznego, jest niełatwe
i również nie pozbawione wad.
Wobec tych trudności, wielu autorów posługuje się miernikami ilościowymi na równi z
wartościowymi 35 . Najważniejsze najczęściej wykorzystywane miary ilościowe to:
poziom uczestnictwa danej populacji w turystyce (aktywność turystyczna) 36 ,
liczba podróży (analizowana według różnych cech: np. podróży krajowych i zagranicznych,
długo- i krótkoterminowych, turystycznych i beznoclegowych),
częstotliwość podejmowania podróży,
średnia długość pobytu,
wielkość ruchu turystycznego (mierzona liczbą odwiedzających),
34
Methodological Manual for Tourism Statistics. Version 1,0. Eurostat 2011, s.127 i nast.
35
Por.: D.C. Frechtling: Forecasting Tourism Demand,…,op. cit., S. Wodejko: Ekonomiczne zagadnienia
turystyki..., op. cit., Ch. Lim, M. Mcaller.: Modelling International Travel Demand…op. cit., T. Sinclair, M.
Stabler: The economics of tourism…, op. cit., oraz inni.
36
Pod pojęciem uczestnictwa w turystyce rozumie się odsetek populacji, która w danym okresie wzięła
udział w jakichkolwiek wyjazdach poza miejsce stałego zamieszkania w celach uznanych za turystyczne
(rehabilitacyjnych, zdrowotnych, służbowych, rekreacyjnych lub innych osobistych) z co najmniej jednym
noclegiem – bez zamiaru podjęcia pracy zarobkowej.
19