PDF - Wolne Lektury

dii⁵⁴³, Francji i dalszych jeszcze krajów. Lecz śmierć Jadwigi⁵⁴⁴ była jednakże wypadkiem
tak doniosłym, że poseł krzyżacki Lichtenstein, nie czekając nawet na przyjazd nieobecnego
króla, ruszył co prędzej do Malborga. by jak najprędzej donieść wielkiemu mistrzowi
i kapitule⁵⁴⁵ ważną i poniekąd groźną nowinę.
Posłowie: węgierski, rakuski⁵⁴⁶, cesarski, czeski, wyruszyli za nim lub też wysłali
gońców do swych monarchów. Jagiełło⁵⁴⁷ przyjechał do Krakowa w ciężkiej rozpaczy.
W pierwszej chwili oświadczył panom, że nie chce już dalej królować bez królowej i że
odjedzie na swoje dziedzictwo do Litwy, po czym z żalu wpadł jakoby w odrętwienie,
nie chciał rozstrzygać żadnych spraw, nie odpowiadał na pytania, chwilami zaś wpadał
w straszny gniew na samego siebie za to, że był odjechał, że nie był przy śmierci królowej,
że się z nią nie pożegnał i nie wysłuchał jej ostatnich słów i poleceń. Próżno Stanisław
ze Skarbimierza i biskup Wysz ⁵⁴⁸przedkładali⁵⁴⁹ mu, że choroba królowej wypadła niespodzianie
i że wedle⁵⁵⁰ ludzkich obliczeń miał wszelki czas wrócić, gdyby połóg odbył
się był w porze właściwej. Nie przynosiło mu to żadnej pociechy ani nie koiło jego żalu.
„Nie król ja bez niej — odpowiadał biskupowi — jeno grzesznik pokajany⁵⁵¹, który nie
zazna pociechy”. Po czym wbijał oczy w ziemię i nikt nie mógł od niego słowa więcej
wydobyć.
Tymczasem wszystkie umysły zajęły się pogrzebem królowej. Z całego kraju poczę-
Rozpacz
Pogrzeb
ły ściągać nowe tłumy panów, szlachty i ludu, zwłaszcza ubóstwa, które spodziewało
się obfitych zysków z jałmużn przy obrzędzie pogrzebowym, mającym trwać przez cały
miesiąc. Ciało królowej ustawiono w katedrze na podwyższeniu urządzonym w ten sposób,
że szersza część trumny, w której spoczywała głowa zmarłej, znajdowała się znacznie
wyżej od dolnej. Urządzono tak umyślnie, by lud mógł lepiej widzieć twarz królowej.
W katedrze odprawiało się nieustające nabożeństwo: przy katafalku płonęły tysiące świec
woskowych, a wśród tych blasków i wśród kwiatów leżała Ona, spokojna, uśmiechnięta,
podobna do białej róży mistycznej — ze złożonymi w krzyż rękoma na lazurowej
sukni.Lud widział w niej świętą, przyprowadzano do niej opętanych, kaleki, chore dzie- Święty
ci — i raz w raz w środku świątyni rozlegał się krzyk to jakiejś matki, która na twarzy
chorego dziecka spostrzegła rumieńce, zwiastuny zdrowia, to jakiegoś paralityka, który
nagle odzyskiwał władzę w schorzałych członkach. Wówczas serca ludzkie przejmował
dreszcz, wieść o cudzie przelatywała kościół, zamek, miasto i ściągała coraz większe roje
nędzy ludzkiej, która od cudu tylko mogła spodziewać się poratowania.
O Zbyszku zapomniano tymczasem zupełnie, któż bowiem wobec tak olbrzymiego
nieszczęścia pamiętać mógł o zwyczajnym pacholęciu ⁵⁵²szlacheckim i o jego uwięzieniu
w baszcie zamkowej! Zbyszko wiedział jednakowoż od stróżów więziennych o chorobie
królowej, słyszał gwar ludu koło zamku, a gdy usłyszał jego płacz i bicie we dzwony,
rzucił się na kolana i przepomniawszy o własnym losie, z całej duszy jął opłakiwać śmierć
uwielbionej Pani. Zdawało mu się, że razem z nią zgasło coś i dla niego i że wobec takiej
śmierci nie warto nikomu żyć na świecie.
Echa pogrzebu, dzwony kościelne, śpiewy procesyj i zawodzenia tłumów dochodziły
go przez całe tygodnie. Przez ten czas sposępniał, stracił ochotę do jadła, do snu i chodził
po swoim podziemiu jak dziki zwierz po klatce. Ciążyła mu samotność, gdyż bywały dni,
że nawet stróż więzienny nie przynosił mu świeżego jadła i wody, tak dalece wszyscy byli
zajęci pogrzebem królowej. Od czasu jej śmierci nie odwiedził go nikt: ani księżna, ani
⁵⁴³��r�����a — region w centralnej Francji.
⁵⁴⁴�a����a — (ok. 1374–1399), córka Ludwika Węgierskiego, w 1384 koronowana na króla Polski (prawo
nie przewidywało wówczas koronacji królowej), w 1386 poślubiła Władysława Jagiełłę, co dało początek unii
polsko-litewskiej.
⁵⁴⁵�a�����a — rada sprawująca władzę w zakonie.
⁵⁴⁶ra����� (daw.) — austriacki.
⁵⁴⁷��a�y��a� �� �a������ — (ok. 1362–1434), syn wlk. księcia Olgierda, wielki książę litewski, król Polski od
małżeństwa z Jadwigą (1386). Dwukrotnie ochrzczony (przez matkę Juliannę w obrządku wschodnim i przez
biskupów polskich przed ślubem w obrządku łacińskim), osobiście dowodził w bitwie pod Grunwaldem.
⁵⁴⁸����r �y�z �a�������� — (ok. 1354–1414), biskup krakowski od 1392, poznański od 1412, przeniesiony na
to drugie stanowisko na skutek intryg dworskich, wykonawca testamentu królowej Jadwigi.
⁵⁴⁹�rz����a�a� (daw.) — wyjaśniać, tłumaczyć.
⁵⁵⁰����� (daw.) — według.
⁵⁵¹�a�a� ��� (daw.) — przyznawać się do winy i jej żałować.
⁵⁵²�ac���� (daw.) — dziecko.
������ ����������� Krzyżacy� ��� ���r��zy 59
Więzienie