PDF - Wolne Lektury

— Może. Z nim byle po dobrej woli, to jeszcze ze swego dołoży. Rycerski to opat,
któremu nie nowina hełmem głowę nakryć. A przy tym pobożny i bardzo pięknie odprawia
nabożeństwo. Musicie przecie pamiętać… Jak ci huknie przy mszy, to aż jaskółki
pod pułapem z gniazd wylatują. No, i chwała Boża rośnie.
— Co nie mam pamiętać! Przecie o dziesięć kroków świece tchem w ołtarzu gasił.
Zajeżdżałże on choć raz do Bogdańca?
— A jakże. Zajeżdżał. Pięciu nowych chłopów z żonami na karczunkach osadził.
I u nas, w Zgorzelicach, też bywał, bo jako wiecie, on mi krzcił⁷⁶¹ Jagienkę, którą zawsze
bardzo nawidzi⁷⁶² i córuchną ją zowie.
— Dałby Bóg, żeby chciał mi chłopów ostawić — rzekł Maćko.
— O wa! co tam dla takiego bogacza pięciu chłopów! Wreszcie, jak Jagienka go
poprosi, to ostawi.
Tu rozmowa umilkła na chwilę, albowiem znad ciemnego boru i znad rumianej zorzy
podniosło się jasne słońce i rozświeciło okolicę. Powitali je rycerze zwykłym: „Niech
będzie pochwalony!”, a następnie, przeżegnawszy się, poczęli ranne pacierze.
Zych skończył pierwszy i uderzywszy się po kilkakroć w piersi, ozwał się do towarzyszów:
— Teraz się wam dobrze przypatrzę. Hej, zmieniliście się obaj… Wy, Maćku, musicie
wpierw do zdrowia przyjść… Jagienka będzie miała o was staranie, bo to w waszym dworze
baby nie uświęci… Ano, znać, że wam szczebrzuch⁷⁶³ tkwi między żebrami… I dobrze nie
bardzo…
Tu zwrócił się do Zbyszka:
— Pokażże się i ty… Oj, mocny Boże! Pamiętam cię maleńkim, jakoś przez ogon
źrebakom na grzbiet łaził, a teraz, wciornaści, co za rycerzyk!… Z gęby czyste paniątko⁷⁶⁴,
ale chłop pleczysty… Takiemu się choć i z niedźwiedziem brać…
— Co mu ta niedźwiedź! — rzekł na to Maćko. — Toć młodszy był niż dziś, gdy go
ów Fryzyjczyk⁷⁶⁵ nazwał gołowąsem, a on, że to nie całkiem mu się spodobało, zaraz mu
garścią wąsy wydarł…
— Wiem — przerwał Zych. — I potykaliście się potem, i wzięliście ich poczet.
Wszystko mi rozpowiadał pan z Taczewa:
Wyszedł Niemiec z wielgim⁷⁶⁶ zyskiem,
Pogrzebli go z gołym pyskiem,
Hoc! hoc!
I począł spoglądać na Zbyszka rozbawionymi oczyma, on zaś patrzył także z wielką
ciekawością na jego długą jak tyczka postać, na chudą twarz z ogromnym nosem i na
okrągłe, pełne śmiechu oczy.
— O! — rzekł — przy takim somsiedzie, byle Bóg stryjkowi wrócił zdrowie — to
i nie będzie smutku.
— Lepiej mieć wesołego somsiada, bo z wesołym nie może być zwady — odrzekł
Zych. — A teraz posłuchajcie, co wam po dobremu i po krześcijańsku powiem. Doma
dawnoście nie byli i porządków nijakich w Bogdańcu nie zastaniecie. Nie mówię: w gospodarstwie
— bo opat dobrze gospodarzył… lasu szmat wykarczował i chłopów nowych
osadził… Ale że sam jeno czasem dojeżdża, więc w spiżarni będą pustki, ba, i w domu
ledwie tam ława jaka jest — albo i wiązka grochowin⁷⁶⁷ do spania — a choremu potrzeba
wygody. Więc wiecie co? —jedźcie ze mną do Zgorzelic. Zabawicie jaki miesiączek albo
dwa, to mi będzie po sercu⁷⁶⁸, a bez ten czas Jagienka o Bogdańcu pomyśli. Tylko się na
⁷⁶¹�rzc�� — dziś popr.: chrzcił.
⁷⁶²�a������ (daw.) — lubić, kochać.
⁷⁶³�zcz��rz�c� — słowniki podają znaczenie: wiano panny młodej. Sienkiewicz prawdop. skontaminował to
ze słowem „brzeszczot”.
⁷⁶⁴�a������ — tu: dziecko.
⁷⁶⁵�ryz a. �ryzy�czy� — mieszkaniec Fryzji, krainy nad Morzem Północnym, obecnie stanowiącej pogranicze
Niemiec, Danii i Holandii.
⁷⁶⁶������ — dziś popr.: wielki.
⁷⁶⁷�r�c�����y (daw.) — słoma z wymłóconego grochu.
⁷⁶⁸�� �� ����� �� ��rc� — sens.: to będzie zgodne z tym, co czuję.
������ ����������� Krzyżacy� ��� ���r��zy 85