Jacek Kajtoch: Wspomnienia i polemiki - Anna Kajtochowa

Trzeba otwarcie powiedzieć o przyczynach, które tkwią bardzo głębokow strukturze życia literackiego.Na pierwszym miejscu wymieniłbym kryzys polszczyzny. Straciłaona tę chwalebną dzielność, która pozwoliła nam odeprzeć ataki germanizatorówi rusyfikatorów. Na odparcie złej angielszczyzny i amerykanizacjinie mamy już siły. Polszczyzna jest nawet poniżana. Kiedyś dowiedziałemsię, że językiem obrad poważnej spółki wydawniczej jest angielski. Tegonigdy nie było. Ani za pamięci moich rodziców, ani mojej.Kolejną przyczyną jest upadek współczesnego szkolnictwa, zwłaszczaniski poziom nauczania języka i literatury ojczystej.W sposób karygodny ograniczono kanon literatury. Już kilkakrotniewypowiadałem się na ten temat. Powtórzę jeszcze raz, że za mało czyta sięKochanowskiego, drzwi pokazano Rejowi, Sępowi Szarzyńskiemu, Kochowskiemu,Sarbiewskiemu (chociaż święcił triumfy w Europie i był nazywanychrześcijańskim Horacym), ograniczono lekturę Krasickiego, Mickiewicza,Słowackiego, wyrzucono za burtę Krasińskiego (jakby ostatniezdanie „Nie-Boskiej komedii”: „Galilaee vicisti” – było niepoprawne politycznie),itd. itp. Im bliżej współczesności, tym lustracja była ostrzejsza.Powiem ogólnie: szkoła musi stać na straży tradycji kulturalnej. Tojest jedyna droga utrwalenia tożsamości narodowej, utrzymania dialogui współpracy pokoleń.Obniżyły się standardy moralne: część pisarzy wstydzi się swoichżyciorysów, część na gwałt przerabia fragmenty biografii, wszystko stajesię dwuznaczne moralnie. Dyskusje merytoryczne należą do rzadkości.W życiu umysłowym zaczynają dominować pomówienia, paszkwil, poniżaniei szydzenie z oponentów. Na takim gruncie nie wyrośnie wartościowaliteratura. Dobro i Piękno są ze sobą nierozerwalnie związane.Byłoby ważne i wskazane, gdybyśmy rozpoczęli dyskusję na tematwartości kultury, programów literackich itp. Tu przeszkodą staje się tzw.postmodernizm, który praktycznie likwiduje hierarchię wartości filozoficznych,religijnych, moralnych, artystycznych. Wszystko jest dozwolone,równowartościowe, wyczerpały się możliwości jakiejkolwiek narracjio świecie, historia się skończyła itp. itd. Pisarze powinni tylko opuścićręce w geście beznadziei. Ratunkiem może być bunt warstw oświeconych,które nie powinny dawać się ogłupić. Oczywiście bunt konstruktywny!PolemikiRzeczpospolita zapłaci...Kraków, kwiecień 2006