Jacek Kajtoch: Wspomnienia i polemiki - Anna Kajtochowa

że pracował u Gebethnera i Wolffa, inny, że był przedwojennym lewicowcem.To sprawiło, że się odważyłem. Przyjął mnie bardzo uprzejmie,ale długo nie rozmawialiśmy, od razu dowiedziałem się o braku etatu.Po kilku tygodniach prawda wyszła na jaw, etat miał, przyjął moją koleżankę,Wandę Błońską. Brakło mu odwagi Mostowicza. Bardzo długonie docierało do mnie, że powinienem być w jakimś układzie: albo partyjnym,albo towarzyskim. Inaczej niczego nie osiągnę. A mnie po prostuprzeszkadzały wątpliwości, stalinizm odrzucałem, dlatego tak późnowstąpiłem do PZPR, buntowałem się jednocześnie przeciwko układomopartym na pochodzeniu i wspólnocie interesów. Ten mój przeklęty rodowód!W genealogii miałem dziadka wójta i dziadka stolarza. Byłemuparty!Nie pamiętam, kiedy i kto przedstawił mnie Wincentemu Dankowi.Nasza współpraca przedstawiała się bardzo różnie, pod koniec nawetźle, tak że musiałem zrezygnować w połowie lat siedemdziesiątych zewspółredagowania „Ruchu Literackiego”, nie zmienia to jednak faktu, żeon był drugim, który podał mi rękę.Pierwszym był oczywiście Wacław Kubacki. Byłem jego seminarzystą,on uczył mnie podstaw filologii i edytorstwa, u niego napisałemi obroniłem pracę magisterską na temat powieści obyczajowych Kraszewskiego.Jako publicysta właściwie zadebiutowałem w październiku 1956w „Życiu Literackim”. Pani Ewa Głębicka z IBL PAN, przygotowującmój biogram do „Współczesnych polskich pisarzy i badaczy literatury”t. 4, wypomniała mi wcześniejszy o rok artykuł o „Latarni czarnoksięskiej”w „Gazecie Krakowskiej”. To był właśnie fragmencik pracy magisterskiej.Większe fragmenty opublikował profesor Henryk Markiewiczw „Zeszytach Naukowych UJ” (1957). Mój start odbył się pod znakiemWacława Kubackiego. Do nielicznych pogodnych dni w moim życiu zaliczam1 maja 1955, kiedy zebraliśmy się wszyscy – profesorowie i studenci– pod Gołębią 20. Do mnie podszedł profesor Wacław Kubackii powiedział: – Wczoraj przeczytałem kolegi pracę, postawiłem ocenębardzo dobrą, gratuluję. Późniejszy o kilka tygodni egzamin nie poszedłjednak tak gładko, recenzentem był Tadeusz Ulewicz, który wycisnął zemnie siódme poty, dopytując się o różne szczegóły. Wyszedłem obronnąręką, nawet przeczytałem po francusku jakąś monografię Balzaca. Tę informacjędedykuję tym, którzy sądzą, że w 1955 roku na Uniwerstyteciemówiono po rosyjsku.Wracam do profesora Wacława Kubackiego. To jedyny człowiek,który mi sam zaproponował pracę – asystenta w Katedrze Historii LiteraturyPolskiej. Jak wiem, nie poszło mu to łatwo. Pierwszym etatem,o jaki się postarał, zadysponował Komitet Uczelniany inaczej – dostałgo Tadeusz Bujnicki. Muszę przyznać, że decyzja była dobra, zważywszypóźniejsze osiągnięcia protegowanego. Dopiero drugi etat dostałem ja.Trzeci – Stanisław Grzeszczuk, też wybór nader trafny. Żałuję, że profesorpo kilku latach zrezygnował z pracy na uczelni, w ogóle z karierynaukowej. Zdążył jeszcze wysłać mnie jako stypendystę do Wilna z zadaniemodnalezienia i przestudiowania rękopisów Kraszewskiego.Pierwsze moje zatrudnienia edytorskie wynikały z udziału w pracachKomitetu Wydawniczego w Ludowej Spółdzielni Wydawniczej,który, pod kierownictwem Wincentego Danka i Juliana Krzyżanowskiego,podjął się wznowienia na poziomie popularnonaukowym powieścihistorycznych Kraszewskiego.Opracowałem kilkanaście powieści z korzyścią moralną i finansową.Do dzisiaj służą nam meble, które kupiłem za „Jaszka Orfanem zwanegożywota i spraw pamiętnik” (1958). Nie byłem z tej pozycji zadowolony.W pierwszym egzemplarzu dostrzegłem sporo błędów drukarskich.Błędy poprawiłem w kolejnych wydaniach, ale przez trzydzieści kilka latpracy prześladowało mnie fatum, że choćbym jak najbardziej przykładałsię do korekt, to i tak część błędów zobaczyłem dopiero po zakończeniudruku.W tamtych latach wznawianie powieści historycznych sprawiałodzisiaj może nawet niezrozumiałe kłopoty. Doświadczyłem tego przyokazji „Diabła”. W wileńskim rękopisie dostrzegłem sporo skreśleńcenzuralnych, które, rzecz jasna, pragnąłem przywrócić we wznowieniu.Okazało się to niemożliwe. Akcja „Diabła” rozgrywa się pod koniecXVIII wieku w Warszawie. Rosyjski cenzor tropił wszystkie wzmiankio patriotycznych nastrojach Polaków, powstaniu Kościuszki, deklaracjereligijne itp. Ku mojemu zaskoczeniu LSW podzieliła zastrzeżeniasprzed wieku i wydawało się, że pracowałem na darmo. maszynopischciałem zrazu spalić, a potem głęboko schowałem w szafie. Załamał14 15