Medical and Biological Sciences XXII/1 - Collegium Medicum ...

22Ewa Gawrońska-Ukleja i in.RYS HISTORYCZNYW XII wieku Moses Maimonides donosił o pojawieniusię u jego podopiecznych świszczącego oddechuprzy wilgotnej i ciepłej pogodzie. Po raz pierwszyzwiązek pomiędzy ekspozycją na grzyby a astmąoskrzelową odnotował John Floyer w 1726 roku. Opisałon chorego, u którego po wizytach w lochach piwnicznychrozwijały się objawy dychawicy oskrzelowej.Kolejna wzmianka o napadach „kataru oskrzelowego”oraz bezgłosu po kontakcie z grzybami Penicilliumpojawiła się w pracy Charlesa Blackleya pod koniecXIX wieku. Powiązanie między napadem astmyoskrzelowej a stycznością z grzybami pleśniowymiwykazał w 1924 roku holender Storm van Leeuwen.Kolejne prace ukazały się w latach trzydziestych, gdyswe doniesienia opublikował Prince, a następnie zespółFeiberg i Little. Naukowcy ci zbadali stężenie zarodnikówgrzybów w powietrzu atmosferycznym w stosunkudo stężenia pyłków traw. Zauważyli zależność międzyobjawami klinicznymi u badanych chorych a ilościązarodników grzybów pleśniowych we wdychanympowietrzu [1, 2].Polskie prace na ten temat ukazały się w latachsześćdziesiątych i siedemdziesiątych. W roku 1963Romański badał populację 400 chorych na astmęmieszkających w Trójmieście i spostrzegł dodatnieodczyny skóry na kurz domowy, pióra i grzyby pleśnioweodpowiednio u 37, 5%, 36, 5% i 15% badanych[3].W 1968 wyżej wymieniony autor u 50 chorych naastmę oskrzelową oznaczał w surowicy krwi przeciwciałahemaglutynujące z alergenami grzybów. Okazałosię że większość pacjentów reagowała silnymi odczynamiskóry na wyciągi różnych rodzajów grzybów,takich jak Mucor, Penicillium, Alternaria, Aspergillusgłównie znajdujących się w próbkach kurzu pobranychz łóżek i sienników pacjentów [4].Podobna praca w 1968 została opublikowanaw Szwajcarii przez Debelica i Virchowa. Wykryli oninadwrażliwość na grzyby pleśniowe u 43, 75% chorychna astmę [5].Obecnie naukowców z całego świata coraz bardziejinteresuje znaczenie grzybów pleśniowych w patogenezieastmy oskrzelowej.ZARODNIKI PLEŚNI – WAŻNY ALERGENZEWNĄTRZ- I WEWNĄTRZDOMOWYDo chwili obecnej opisano ponad 120 000 gatunkówgrzybów, ale przypuszcza się, że istnieje ich ażpięciokrotnie więcej. Posiadają one charakterystycznewłaściwości. Prowadzą pasożytniczy lub saprofitycznytryb życia, wynikający z braku możliwości przyswajaniawęgla i CO 2 [6].Alergeny grzybów powodują głównie alergie o charakterzewziewnym, choć zarodniki grzybów mogąprzenikać do organizmu drogą pokarmową, gdyż nalottzw. pleśni rozwinąć się może na licznych produktachspożywczych. Dolegliwości mogą nasilać także alergenyznajdujące się w pokarmach, takich jak: serypleśniowe, drożdże piekarskie, a nawet wino i piwo.Alergię powietrznopochodną u chorych podzielić możemyna sezonową i całoroczną, co wynika bezpośrednioz występowania grzybów pleśniowych zarównozewnątrz-, jak i wewnątrzdomowo [2, 21].Wśród grzybów zewnątrzdomowych największeznaczenie mają Alternaria i Cladosporium, natomiastdo zarodników wewnątrzdomowych należy m.in.Aspergillus i Penicillium, których stężenie zarodnikóww ciągu roku uznać można za stałe [2, 8, 9, 10].Jednak Alternaria może być też patogenem wewnątrzdomowym.Miller J.D. i wsp. wykazali, iżw okresie zimowym w domach mieszkańców Kanadywykryto znaczącą (u 57% badanych) obecność tegoalergenu [11]. Również naukowcy z Egiptu wykazaliwystępowanie zarodników Alternaria w powietrzuw 11% badanych domów [12].Podobnie zarodniki Cladosporium występowaćmogą w środowisku wewnętrznym. Dostają się one dopomieszczeń wraz z ruchem powietrza, bądź przenoszonesą przez ludzi i zwierzęta [2].W środowisku zewnętrznym grzyby zamieszkujągłównie glebę, gdzie wykorzystują resztki roślinnei zwierzęce. Najlepiej rozwijają się w temperaturze od16-35 o C, wzrostowi sprzyja wysoka wilgotność powietrza(ponad 70%). W strefie umiarkowanej, w którejleży Polska, stężenie zarodników z rodzaju Cladosporiumi Alternaria wykazują cykliczność klimatycznowegetacyjną,ze szczytowym stężeniem późnym latemi wczesną jesienią [1, 7]. Okresowo grzyby te produkująznaczne ilości zarodników, które, ze względu na swąmałą średnicę (2-5 µm), unoszą się w powietrzui, podobnie jak pyłki roślin, są przyczyną sezonowychnapadów duszności astmatycznej oraz nieżytu nosa [9].Najwięcej zarodników Cladosporium odnotowuje się