58Małgorzata Łukowicz i in.cząt, czyli w tych grupach wiekowych tempo wzrostukończyn dolnych na długość było statystycznie istotniewiększe. Może to wskazywać na szybsze wchodzeniew okres dojrzewania płciowego.W obu badanych grupach (w roku 1988 i 1998)u dziewcząt wskaźnik skeliczny uzyskał największąwartość w wieku 12 lat, natomiast u chłopców w wieku14 lat, po czym zaczął się zmniejszać (ryc. 2). Wynikastąd, że zmiana proporcji ciała u chłopców nastąpiłao 2 lata później, co zgadza się z tempem dojrzewaniapłciowego u dziewcząt i u chłopców. Analizując obiebadane grupy wg skali Manouvriera można stwierdzić,że w grupie badanej w roku 1988 chłopcy mieli nogidługie od wieku 10 lat, a bardzo długie w wieku 12 lat,dziewczynki również miały nogi długie w wieku 10 lat,natomiast wskaźnik nigdy nie mieścił się w grupie nógbardzo długich. U dzieci badanych w roku 1998 chłopcymieli nogi długie od 9 roku życia i bardzo długie od13 roku życia, natomiast dziewczynki nogi długiemiały od 8 roku życia i również wskaźnik nigdy niemieścił się w grupie nóg bardzo wysokich.grupach wiekowych, z wyjątkiem 15-latków (ryc. 3),natomiast u dziewcząt badanych w roku 1998 podobnieistotny statystycznie wzrost (przy wysokim poziomieufności) we wszystkich grupach wiekowych, z wyjątkiem7 i 8-latek (ryc. 3). Wynika stąd, że dzieci badanew roku 1998 mają szersze barki, w stosunku do wysokościciała, niż dzieci badane w roku 1988, co potwierdzanam kolejny raz, że u dzieci zmieniają się proporcjeciała na przestrzeni badanych 10 lat (rośnie szerokośćbarków, szerokość i głębokość klatki piersiowejprzy braku różnic we wzroście).chłopcydziewczętaRyc. 3. Wskaźnik barkowo-wzrostowy ((a-a)/(B-v)) chłopcówi dziewcząt z Bydgoszczy badanych w latach1988 i 1998Fig. 3. Shoulder-height index ((a-a)/(B-v)) of boys <strong>and</strong> girlsfrom Bydgoszcz examined in 1988 <strong>and</strong> 1998Wskaźnik spłaszczenia klatki piersiowej :dziewczętachłopcyRyc. 2. Wskaźnik skeliczny ((B-v)-(BS-v)/ (BS-v)) chłopcówi u dziewcząt z Bydgoszczy badanych w latach 1988i 1998Fig. 2. Skeletal index ((B-v)-(BS-v)/ (BS-v)) of boys <strong>and</strong> girlsfrom Bydgoszcz examined in 1988 <strong>and</strong> 1998Wskaźnik barkowo-wzrostowy :gdzie a – akromion – oznacza punkt położony najbardziejbocznie i ku górze od krawędzi zewnętrznej wyrostkabarkowego łopatki; [B-v] oznacza wysokośćciała mierzoną z przodu od szczytu głowy.Z analizy zmienności wskaźnika barkowowzrostowegowynika, że u chłopców badanych w roku1998 nastąpił istotnie statystyczny wzrost tego wskaźnika(przy wysokim poziomie ufności) we wszystkichgdzie: xi to punkt położony na powierzchni przedniejmostka, na linii łączącej trzon mostka z wyrostkiemmieczykowatym; ths – oznacza punkt położony na liniiwyrostków kolczystych części piersiowej kręgosłupana wysokości xi; thl – jest to najbardziej bocznie wysuniętypunkt na ścianie bocznej tułowia w płaszczyźniepoziomej, która przechodzi przez punkt xi na zewnętrznejpowierzchni żeber.Analizując dane statystyczne całości materiału,stwierdza się statystycznie istotny wzrost wskaźnikaspłaszczenia klatki piersiowej, czyli wzrost głębokościklatki piersiowej w stosunku do jej szerokości. Istotniestatystyczny wzrost obserwujemy w starszych grupachwiekowych, u 10, 13 i 14-letnich chłopców badanychw roku 1998 (ryc. 4) oraz u 11, 12, 13 i 15-letnichdziewcząt (ryc. 4). Analizując ten wskaźnik wedługklasyfikacji Wolańskiego stwierdzono, że większośćroczników badanych w roku 1998 miała klatkę wysklepioną,podczas gdy wskaźniki dzieci badanych
Zmienność wskaźników proporacji ciała u dzieci z regionu kujawsko-pomorskiego 59w roku 1988 w większości należały do grupy klatekśredniopłaskich.chłopcydziewczętachłopcydziewczętaRyc. 4. Wskaźnik spłaszczenia klatki piersiowej ((xi-ths)/(thlthl))chłopców i dziewcząt z Bydgoszczy badanychw latach 1988 i 1998Fig. 4. Chest flattening index ((xi-ths)/(thl-thl)) of boys <strong>and</strong>girls from Bydgoszcz examined in 1988 <strong>and</strong> 1998Wskaźnik Rohrera:Ryc. 5. Wskaźnik Rohrera chłopców i dziewcząt w Bydgoszczybadanych w latach 1988, 1995, 1998 (podanowartość testu F analizy wariancyjnej, istotność różnicmiędzy średnimi wartościami określono testemDuncana)Fig. 5. Rohrer’s index of boys <strong>and</strong> girls from Bydgoszczexamined in 1988, 1995 <strong>and</strong> 1998 (the value of theF-test of Analysis of Variance is provided, the significanceof differences between mean values was determinedby the Duncan test)WNIOSKIgdzie [B-v] oznacza wysokość ciała mierzoną z przoduod szczytu głowy.Analizując wskaźnik Rohrera wyciągnięto wniosek,że w grupie chłopców przed okresem pokwitania,badanych w roku 1998 nastąpiła tendencja do wzrostuwskaźnika Rohrera, przy czym wzrost ten był statystycznieistotny w grupie 8 i 9-latków, natomiastu 13-latków wystąpił statystycznie istotny spadekwielkości tego wskaźnika, która to tendencja utrzymywałasię w starszych rocznikach (ryc. 5). Wśróddziewcząt starszych badanych w roku 1998 występujetendencja do wzrostu tego wskaźnika, przy czy jest onstatystycznie istotny w grupie 11-latek, natomiastw grupie dziewcząt 7 i 8-letnich nastąpił statystycznieistotny spadek wielkości tego wskaźnika (ryc.5). Wynikite wskazują na zmianę proporcji sylwetki, którau dziewcząt badanych w roku 1998 w młodszych rocznikachbyła smuklejsza, ale z wiekiem ich sylwetkastaje się bardziej krępa od ich rówieśniczek z roku1988, o czym już wcześniej wspomniano, a teraz poraz kolejny potwierdzono. Chłopcy badani w roku1998 są natomiast w młodszych rocznikach bardziejkrępi, po czym po 13 roku życia są smuklejsi od swychrówieśników badanych w roku 1988. Spostrzeżenia tewarto dalej badać poprzez analizę typów somatycznychdzieci badanych w latach 1988, 1995 i 1988.Jak wynika z informacji zawartych we wstępie pracy,w rysie historycznym dotyczącym badań na Pomorzui Kujawach systematyczne i wielokierunkowebadania umożliwiające monograficzny opis stanu rozwojusomatycznego i dojrzewania płciowego orazocenę stanu biologicznego populacji regionu kujawsko-pomorskiegorozpoczęto w latach 70. (G. Nowicki),a w szczególności w roku 1988, kiedy zespół kierowanyprzez W. Bożiłowa przeprowadził pierwszekompleksowe badania młodzieży w województwiebydgoskim.1. Pomimo małych różnic we wzroście stwierdzonoistotne statystycznie różnice dotyczące wskaźnikówproporcji ciała. Wyniki te przemawiają za występowaniemkierunkowej zmiany w sylwetce badanychdzieci, a nawet w ich typologii somatycznej.Tułów poszerza swoje wymiary, przy czym kształtklatki piersiowej również ulega zmianom. Uzyskanewyniki skłaniają do dalszych badań, czy zwiększeniewymiarów klatki piersiowej pociąga za sobąwzrost wydolności oddechowej dzieci i młodzieży,a co za tym idzie, czy wpływa na ich sprawnośćfizyczną.2. Wiek dojrzewania nie zmienił się na przestrzeni 10analizowanych lat ani u dziewcząt, ani u chłopców.3. Wykazano 2-letnią różnicę w tempie dojrzewaniamiędzy dziewczynkami a chłopcami.4. Naszym zdaniem, pomimo wątpliwości dotyczącychreprezentatywności populacji ogólnej poprzez
- Page 1 and 2:
UNIWERSYTET MIKOŁAJA KOPERNIKA w T
- Page 4 and 5:
Medical and Biological Sciences, 20
- Page 6:
6Małgorzata Dowgwiłłowicz-Nowick
- Page 9 and 10: Centralny bezdech senny u chorych z
- Page 11 and 12: Centralny bezdech senny u chorych z
- Page 13: Centralny bezdech senny u chorych z
- Page 16 and 17: 16Grażyna Dymek i in.Zasadniczą c
- Page 18 and 19: 18Grażyna Dymek i in.ny, lamininy
- Page 20 and 21: 20Grażyna Dymek i in.10. Ayad M.S.
- Page 22 and 23: 22Ewa Gawrońska-Ukleja i in.RYS HI
- Page 24 and 25: 24Ewa Gawrońska-Ukleja i in.nym pr
- Page 27 and 28: Medical and Biological Sciences, 20
- Page 29 and 30: Ocena zależności pomiędzy białk
- Page 31 and 32: Ocena zależności pomiędzy białk
- Page 33: Ocena zależności pomiędzy białk
- Page 36 and 37: 36Paulina Dobrowolna, Wojciech Hagn
- Page 39 and 40: Medical and Biological Sciences, 20
- Page 41: Biomechaniczna analiza pozycji sprz
- Page 44 and 45: 44Agnieszka Łukomska i in.WSTĘPGr
- Page 46 and 47: 46Agnieszka Łukomska i in.bezpiecz
- Page 49 and 50: Medical and Biological Sciences, 20
- Page 51 and 52: Repektowanie prawa pacjenta do info
- Page 53: Repektowanie prawa pacjenta do info
- Page 56 and 57: 56Małgorzata Łukowicz i in.Materi
- Page 60 and 61: 60Małgorzata Łukowicz i in.badani
- Page 62 and 63: 62Magdalena Mackiewicz-Milewska i i
- Page 64 and 65: 64Magdalena Mackiewicz-Milewska i i
- Page 66 and 67: 66Marta Pokrywczyńska i in.WSTĘPP
- Page 68 and 69: 68Marta Pokrywczyńska i in.Fot. 1.
- Page 71 and 72: Medical and Biological Sciences, 20
- Page 73 and 74: Nadopiekuńczość i zaniedbanie -
- Page 75: Nadopiekuńczość i zaniedbanie -
- Page 78 and 79: 78Andrzej Zieliński i in.łoocze,
- Page 80 and 81: 80Andrzej Zieliński i in.bocznie u
- Page 83 and 84: Medical and Biological Sciences, 20
- Page 85 and 86: Zaostrzenie astmy oskrzelowej u 4-l
- Page 87: Zaostrzenie astmy oskrzelowej u 4-l
- Page 90: Medical and Biological Sciences, 20