28Andrzej Adamowicz i in.criteria, in 68 of them the metabolic syndrome was diagnosed.According to the hs-CRP serum level, patients were dividedinto two groups: hsCRP≤1mg/l (n=79) <strong>and</strong> >1mg/l(n=118). Patients with higher hs-CRP level had significantlyhigher waist circumference, BMI, hemoglobin <strong>and</strong> LDLcholesterollevels.Patients with or without metabolic syndrome could bedifferentiated by the serum level of hs-CRP (2, 58 <strong>and</strong> 1, 07respectively).Evaluation of the hs-CRP in the stable kidney graft recipientstreated with immunosuppressants can determine <strong>and</strong>indicate the group of patients with additional risk factors forCVD.Słowa kluczowe: markery zapalenia, miażdżyca, choroby układu sercowo-naczyniowego, przeszczep nerkiKey words: inflammation markers, atherosclerosis, cardiovascular diseases, kidney transplantWSTĘPBiałko C-reaktywne (CRP) jest czułym markeremstanu zapalnego. Wzrost stężenia CRP w surowicy jestspowodowany większą syntezą białka w wątrobie podwpływem cytokin. Zgromadzono dużo informacji natemat budowy CRP i stanów klinicznych, w którychstwierdza się podwyższone stężenie białka C reaktywnego.Potrzeba poznania szczegółowego znaczeniaCRP w patofizjologii człowieka w dalszym ciągu wyznaczacele wielu badaniom klinicznym. Odkrycieudziału zapalenia w patofizjologii miażdżycy określiłonowy tematyczny zakres badań dla CRP i innych markerówzapalenia. Aktualne wyniki badań nie pozwalająjednoznacznie stwierdzić, że miażdżyca jest odpowiedzialnaza wzrost stężenia markerów zapalenia lub żete ostatnie powodują progresję zmian miażdżycowych.Proces miażdżycowy wynika z uszkodzenia śródbłonka,obecności zaburzeń lipidowych oraz wzajemnegooddziaływania komórek zapalnych: monocytów,komórek T i makrofagów w ścianie naczyń.Stężenie CRP mierzone metodą dużej czułości(hs-CRP) jest markerem zapalenia u pozornie zdrowychosobników, który pozwala wykryć osoby z podwyższonymryzykiem rozwoju miażdżycy i choróbsercowo-naczyniowych (CVD) [1]. Oznaczenie hs-CRP przy użyciu st<strong>and</strong>aryzowanej metody pozwoliłona określenie stężenia białka poniżej 0, 3 mg/l. W 2003roku Center for Disease Control <strong>and</strong> Prevention (CDC)i American Heart Association (AHA) uznały wartośćstężenia hs-CRP za marker, który określa wystąpieniezdarzenia sercowo-naczyniowego w trzech kategoriachryzyka: niskie (< 1,0 mg/l), średnie (1, 0-3, 0 mg/l) iwysokie (> 3,0 mg/l) [2]. Wskazane przedziały wartościstężeń hs-CRP, oznaczone u osób zdrowych lubpacjentów ze stabilną chorobą wieńcową i miażdżycą,dodane do profilu lipidowego miały poprawić kliniczneumiejętności przewidywania ryzyka CVD [3]. Jednakobserwacje z ostatniego okresu wskazują, że dodaniewartości CRP do skal ryzyka w chwili obecnej niepoprawiło dokładności jego oceny [4].Po przeszczepieniu nerki u części chorych obserwujesię postęp rozpoczętego w okresie przed przeszczepieniemprocesu miażdżycowego. Choroby układukrążenia u chorych po przeszczepieniu nerki występującztery razy częściej w porównaniu z populacjąogólną i są przyczyną zgonu u 30%-40% chorych [5, 6,7]. Duży odsetek powikłań sercowo-naczyniowych poprzeszczepieniu nerki wynika z jednoczesnego występowaniau chorych kilku czynników ryzyka. Czynnikiryzyka powikłań sercowo-naczyniowych u chorych poprzeszczepieniu nerki wpływają głównie na rozwójmiażdżycy, kardiomiopatii i zwapnień w naczyniach[8]. Klasyczne czynniki ryzyka rozwoju miażdżycy:nadciśnienie tętnicze, hiperlipidemia, cukrzyca, palenietytoniu, niewydolność nerek i hiperhomocysteinemiaupośledzają funkcję śródbłonka. U chorych po przeszczepieniunerki przewlekły immunologiczny proceszapalny zlokalizowany w przeszczepionym narządzieczęsto przebiega subklinicznie. Leki immunosupresyjne:kortykosterydy, cyklosporyna (CsA), takrolimus(Tac), sirolimus stosowane po przeszczepieniu nerkirównież modyfikują funkcję śródbłonka oraz wpływająna metabolizm lipidów [9, 10, 11, 12, 13]. Dodatkowymilekami imunosupresyjnymi najczęściej stosowanymipo przeszczepieniu nerki są azatiopryna (Aza)i mykofenolan mofetilu (MMF). Potrzeba leczeniaimmunosupresyjnego po przeszczepieniu nerki tworzypopulację chorych, u których relacje pomiędzy procesemzapalanym i pozostałymi czynnikami ryzyka sercowo-naczyniowegonależy starannie ocenić. Dlategoocena powyższych zależności w grupie chorych poprzeszczepieniu nerki stała się przedmiotem przedstawionejanalizy.W ostatnich latach opublikowano kilka definicji zespołumetabolicznego (ZM), z których zaproponowanaprzez International Diabetes Federation (IDF) w 2005roku podkreśla znaczenie otyłości brzusznej jakowstępnego kryterium rozpoznania zespołu [14]. Kryteriumdiagnostycznym rozpoznania otyłości brzusznej
Ocena zależności pomiędzy białkiem C-reaktywnym oznaczanym metodą wysokiej czułości (hs-CRP) a czynnikami ryzyka... 29dla wywodzących się z różnych grup etnicznych populacjijest odmienny obwód talii wyrażony w cm. Konsekwencjązastosowania różnych lub zmodyfikowanychkryteriów rozpoznania ZM u chorych po przeszczepieniunerki jest odmienna ocena częstości jegowystępowania [15]. Zespołowi metabolicznemu towarzysząrównież inne zaburzenia. Szczególną uwagęw ZM zwraca możliwość obecności stanów zapalnegoi prozakrzepowego, hiperurykemii, cech dysfunkcjiśródbłonka oraz mikroalbuminurii. Zespół metabolicznywystępuje często u chorych po przeszczepieniunerki. Przed kilku laty Fink i wsp. sugerowali potrzebęwykonania na dużych grupach pacjentów badań oceniającychpowiązania pomiędzy stanem zapalnymprzed przeszczepieniem nerki, powstawaniem miażdżycyi przewlekłą nefropatią nerki przeszczepionej[16]. Najprostszym sposobem oceny ryzyka powikłańCVD związanego ze stanem zapalnym u osób pozorniezdrowych i po przeszczepieniu nerki może być ocenawartości hs-CRP.Wykonano niewiele badań, których celem byłookreślenie roli i możliwych zależności między określonymiprzedziałami stężeń hs-CRP i innymi czynnikamiryzyka chorób sercowo-naczyniowych u chorychpo przeszczepieniu nerki. Niektóre przeprowadzoneobserwacje uwzględniają również znaczenie stężeniahs-CRP jako rokowniczego wskaźnika do oceny odległegolosu nerki przeszczepionej [17, 18, 19].Celem pracy była próba oceny zależności pomiędzywyznaczonymi przedziałami stężeń białka C-reaktywnego,oznaczanego metodą wysokiej czułości, i głównymiczynnikami ryzyka CVD u osób leczonych immunosupresyjniepo przeszczepieniu nerki, bez kliniczniewyrażonego ostrego i przewlekłego stanu zapalnego.Dodatkowo porównano chorych pod względemwystępowania ZM i porównano stężenia hs-CRPz poszczególnym kryteriami diagnostycznymi ZM.MATERIAŁ I METODYBadaną grupę stanowiło 197 chorych po przeszczepieniunerki od dawców zmarłych (67 kobiet i 130mężczyzn) w wieku 20-68 (średnia ± SD: 45±12) lat.Średni okres leczenia dializami wynosił 34±31 (zakres0-164) miesięcy, zaś czas od zabiegu przeszczepienianerki do oznaczenia hs-CRP wynosił 39±31 (1-172)miesięcy. Pacjenci z jawną infekcją lub niestabilnąfunkcją nerki przeszczepionej w okresie ostatnich6 miesięcy nie byli włączeni do badanej grupy. Dobadania kwalifikowano chorych, u których nie stwierdzonoobjawów klinicznych choroby niedokrwiennejserca. U chorych mierzono ciśnienie tętnicze skurczowei rozkurczowe (SBP, DBP) metodą Korotkowa,a następnie obliczono ciśnienie tętna (PP = SBP –DBP). Mierzono wzrost oraz masę ciała, a następnieobliczono wskaźnik masy ciała (BMI). U chorychmierzono także obwód talii. Stężenia hs-CRP mierzonoprzy użyciu testu immunonefelometrycznego BN TMSystems Dade Bering. Oznaczenie stężeń w surowicy:kreatyniny, kwasu moczowego, fosforanów, triglicerydów,cholesterolu, LDL-cholesterolu, HDLcholesterolu,glukozy oraz całkowitego wapnia wykonanona automatycznym analizatorze biochemicznymARCHITECT 8200 firmy ABBOTT. Stężenie hemoglobinyoznaczono na analizatorze hematologicznymSYSMEX XE 2100. Filtrację kłębuszkową (GFR)obliczono korzystając ze wzoru Cocroft-Gault, a następnieprzeliczono na 1, 73 m 2 .Tabela I. Charakterystyka badanej populacjiTable I. Characteristics of the study populationParametrParameterWartośćValueN 197Kobiet67WomenMężczyzn130MenWiek (lat)45,0±11,9Age (years)BMI (kg/m 2 ) 25,3±4,2Obwód talii (cm)88,9±13,4Waist circumference (cm)Triglicerydy (mg/dl)162±83Triglicerides (mg/dl)Cholesterol całkowity (mg/dl)215±49Total cholesterol (mg/dl)LDL-cholesterol (mg/dl) 123±36HDL-cholesterol (mg/dl) 61±15Glukoza na czczo (mg/dl)94±22Fasting glucose (mg/dl)SBP (mmHg) 134,4±17,9DBP (mmHg) 82,7±11,3Kreatynina w surowicy (mg/dl)1,59±0,53Serum creatinine (mg/dl)GFR (ml/min/1.73m 2 ) 61,8±19,9hs-CRP (mg/l) 1,3 (zakres 0,15-16,6)Na podstawie kryteriów International Diabetes Federationz 2005 roku (tabela VI) zespół metabolicznyrozpoznano u 68 badanych pacjentów (34, 5%) (19kobiet i 49 mężczyzn) (Grupa ZN) (26). Grupę tą porównanoz pozostałymi 129 chorymi (48 kobiet i 91mężczyzn) bez zespołu metabolicznego (Grupa bZM).Na podstawie kryteriów WHO rozpoznano niedokrwistość,jeżeli stężenie hemoglobiny u kobiet wynosiło< 12 g/dl, a u mężczyzn < 13 g/dl.
- Page 1 and 2: UNIWERSYTET MIKOŁAJA KOPERNIKA w T
- Page 4 and 5: Medical and Biological Sciences, 20
- Page 6: 6Małgorzata Dowgwiłłowicz-Nowick
- Page 9 and 10: Centralny bezdech senny u chorych z
- Page 11 and 12: Centralny bezdech senny u chorych z
- Page 13: Centralny bezdech senny u chorych z
- Page 16 and 17: 16Grażyna Dymek i in.Zasadniczą c
- Page 18 and 19: 18Grażyna Dymek i in.ny, lamininy
- Page 20 and 21: 20Grażyna Dymek i in.10. Ayad M.S.
- Page 22 and 23: 22Ewa Gawrońska-Ukleja i in.RYS HI
- Page 24 and 25: 24Ewa Gawrońska-Ukleja i in.nym pr
- Page 27: Medical and Biological Sciences, 20
- Page 31 and 32: Ocena zależności pomiędzy białk
- Page 33: Ocena zależności pomiędzy białk
- Page 36 and 37: 36Paulina Dobrowolna, Wojciech Hagn
- Page 39 and 40: Medical and Biological Sciences, 20
- Page 41: Biomechaniczna analiza pozycji sprz
- Page 44 and 45: 44Agnieszka Łukomska i in.WSTĘPGr
- Page 46 and 47: 46Agnieszka Łukomska i in.bezpiecz
- Page 49 and 50: Medical and Biological Sciences, 20
- Page 51 and 52: Repektowanie prawa pacjenta do info
- Page 53: Repektowanie prawa pacjenta do info
- Page 56 and 57: 56Małgorzata Łukowicz i in.Materi
- Page 58 and 59: 58Małgorzata Łukowicz i in.cząt,
- Page 60 and 61: 60Małgorzata Łukowicz i in.badani
- Page 62 and 63: 62Magdalena Mackiewicz-Milewska i i
- Page 64 and 65: 64Magdalena Mackiewicz-Milewska i i
- Page 66 and 67: 66Marta Pokrywczyńska i in.WSTĘPP
- Page 68 and 69: 68Marta Pokrywczyńska i in.Fot. 1.
- Page 71 and 72: Medical and Biological Sciences, 20
- Page 73 and 74: Nadopiekuńczość i zaniedbanie -
- Page 75: Nadopiekuńczość i zaniedbanie -
- Page 78 and 79:
78Andrzej Zieliński i in.łoocze,
- Page 80 and 81:
80Andrzej Zieliński i in.bocznie u
- Page 83 and 84:
Medical and Biological Sciences, 20
- Page 85 and 86:
Zaostrzenie astmy oskrzelowej u 4-l
- Page 87:
Zaostrzenie astmy oskrzelowej u 4-l
- Page 90:
Medical and Biological Sciences, 20