Piib PRzed kRajowym zjazdem - Polska Izba Inżynierów Budownictwa

dawno, dawno temuMostyLutosławskiegoFot. S. KaraśArtykuł dotyczy dziedzictwatechnicznego, jakim są dwamosty zbudowane kolejnow 1908 r. na Kalinowszczyźniei 1909 r. na ul. Zamojskiejw Lublinie przez inż. MarianaLutosławskiego.Od kilku lat działa nieformalna grupa naciskuzwiązana z Politechniką Lubelską,miejscowym środowiskiem ZMRP orazkonserwatorami zabytków, starając siędoprowadzić do remontu mostów przyjednoczesnym kreowaniu wokół nich nowegootoczenia urbanistycznego.Mosty powstały w okresie początkówżelbetnictwa w technologii wynalezioneji stosowanej przez francuskiego inżynieraFrançois Hennebique’a. O technologiiHennebique’a można mówić w kontekściejego dwóch patentów: na pomostybelkowo-płytowe oparte na słupach orazna pale żelbetowe wbijane. Oba patentyzostały zastosowane w lubelskich mostach.Spośród innych mostów zbudowanychw tym systemie w Europie ocalałytylko te dwa lubelskie. Obie konstrukcjewykonano bardzo starannie.Żelbetowy most na Bystrzycy w ciąguul. Zamojskiej powstał w miejscu dawnegomostu (początkowo drewnianego),Fot. 1 | Widok na skorodowany spódpomostu mostu przy ul. ZamojskiejFot. 2 | Widok mostu po zakończeniu budowy, 1914-1918o czym świadczą przekazy historycznedotyczące ważnego średniowiecznegotraktu bychawskiego i uściługsko-zamojskiego,prowadzącego z Lublinaw kierunku południowym [2]. Faktwzniesienia nowego mostu w 1909 r.utrwalono na żeliwnej tabliczce: „Mostżelazno-betonowy systemu Hennebiquazbudowany przez inżyniera M. Lutosławskiego,Warszawa, Bohema 1”.Nowe rozwiązania inżynieryjne Lutosławskiegowzbogacały równie ciekaweelementy architektoniczne. Betonowebariery mostu zaprojektowane zostaływ stylu neogotyckim w formie ażurowychmaswerków zdobionych sterczynami.Na skrajnych przęsłach umieszczonodwie pary fial ze stylowymi latarniami.Autorem projektu, opartego na wzorcubalustrady z kościoła St. Severin w Paryżu,był architekt Jan Heurich „młodszy”.Nawierzchnię mostu stanowiła początkowodrewniana kostka dębowa, wymienionaw roku 1937 na wykładzinęceramiczną z klinkieru, fot. 4. W roku1985 most wyłączono z użytkowania,a wkrótce potem pojawiły się plany jegorozbiórki, co stało się sygnałem do podjęciadziałań prawnych w celu ochronytego unikalnego dzieła techniki.Osobnym tematemjest życiorysLutosławskiego[1], który w całości,włącznie z jegotragiczną śmiercią,odpowiada definicjiczłowieka pozytywizmu.Świetnie(1871–1918)Fot. 3 | MarianLutosławskiwykształcony na politechnikach w Rydzei Darmstadt wdrażał ówczesne nowinkitechniczne, jak uruchomienie silnika Dieslaw warszawskiej elektrowni, budowapierwszych w Polsce budynków żelbetowych,działania edukacyjne w formiewykładów w Szkole Mechaniczno-TechnicznejWawelberga i Rotwanda, wreszciebudowa mostów żelbetowych.Mimo zniszczeń i zaniedbań most mawciąż szansę na powrót do świetności.Zabytkową konstrukcję żelbetowąz pewnością uda się uratować, podobniejak elementy dekoracyjne balustrad, którewymagać będą częściowej rekonstrukcjina podstawie fotografii i uzupełnieńo zdeponowane w magazynach służbmiejskich sterczyny i latarnie. Żeliwnaplakietka autorska także jest starannieprzechowywana w Muzeum Historii MiastaLublina. Zachowane są dokumentacjeZbiory Archiwum WKZ w Lublinieczerwiec 09 [63]71