direktoru, yaxud yun tяdarцkчцsц, digяri hansыsa mяktяbdя mцяllim, o biri hansыsa polis idarяsindя, nяbilim, xыrda bir vяzifяdя iшlяmiш adamlar idilяr.Аzяrbaycan ordusunun yaranmasыnыn ilk illяri belя aьыr, чяtin dюvrdя oldu. Мяhz bunlarыn nяticяsindя,ancaq buna gюrя, Аzяrbaycanыn o vaxtkы iqtidarlarы - 1988-ci ildяn baшlayaraq 1993-cц ilя qяdяr - yalnыzюzlяri haqqыnda dцшцndцklяrinя gюrя, yalnыz юz hakimiyyяtlяrini bяrkitmяk цчцn, yaxud birinin o birisininяlindяn hakimiyyяti almasы цчцn daxili mцbarizя apardыqlarыna gюrя Аzяrbaycanыn vяtяnpяrvяr, canыnыtorpaq yolunda шяhid etmяyя hazыr olan yцz minlяrlя insanы baшsыz qaldы.Аncaq buna baxmayaraq, Аzяrbaycan oьullarы bцtцn bu daxili mцnaqiшяlяrdяn, bцtцn bu cцrbяcцrчirkin hяrяkяtlяrdяn kяnarda olaraq torpaqlarыmыzы qoruyurdular. Оnlarыn bir чoxu torpaqlarыmыzыqoruyarkяn шяhid oldular. О illяrdя Аzяrbaycan tarixdя gюrцnmяmiш qяdяr шяhidlяr verdi. О шяhidlяrя nяhakimiyyяt, nя var, nя dя dюvlяt lazыm idi. Оnlar torpaq uьrunda, Аzяrbaycan uьrunda, юz xalqыnыnmцbarizяsi uьrunda qяhrяmancasыna dюyцшцrdцlяr, шяhid olurdular.Аncaq tяяssцflяr olsun ki, onlarыn цmumi bir rяhbяrliyi, цmumi peшяkar komandanlыьы olmadыьыna vяbu dюyцшlяri aparmaq цчцn onlara lazыmи silah-sursat verilmяdiyinя vя baшqa sяbяblяrя gюrя biz чox itkilяrverdik, qan tюkцldц, Аzяrbaycan xalqы шяhidlяr verdi. Еrmяnistan silahlы qцvvяlяri Аzяrbaycantorpaqlarыnы iшьal edя bildilяr. Бu, bizim ordumuzun yaranmasыnыn vя mцstяqil Аzяrbaycan dюvlяtininyaranmasыnыn ilk illяri haqqыnda qisaca fikirlяrdir.1993-cц ildяn etibarяn Аzяrbaycanda ordu quruculuьu, dюvlяtчilik, hцquqi, demokratik, dцnyяvi dюvlяtquruculuьu prosesi baшlandы. Бiz bu iшi sцrяtlя aparыrdыq. Аncaq yenя dя bizя mane olmaq istяyirdilяr. Оsilahlы dяstяlяr Аzяrbaycanda hяlя yenя dя mюvcud idi. Оnlar 94-cц ilin oktyabr ayыnda yenя[215-216] dяsilah gцcц ilя Аzяrbaycanda dюvlяt чevriliшi etmяyя cяhd gюstяrdilяr. Аmma xalq юz sюzцnц dedi vя ocinayяtlяrin qarшыsы alыndы, onlar юz cяzalarыnы чяkdilяr. Оndan altы ay sonra – 1995-ci ilin mart ayыndabaшqa bir silahlы dяstя yenidяn silah gцcц ilя Аzяrbaycanda hakimiyyяti яlя almaq istяdi. Бunun da qarшыsыАzяrbaycanыn artыq gцclц silahlы qцvvяlяri tяrяfindяn alыndы.Бunlar hamыsы Аzяrbaycan Сilahlы Гцvvяlяrinin bюyцk sыnaqdan keчmяsini gюstяrdi. Бu hadisяlяr - 94-cц ilin oktyabr, 95-ci ilin mart hadisяlяri Аzяrbaycan xalqыnыn birliyini, yekdilliyini nцmayiш etdirdi.Щяmin o qanunsuz silahlы dяstяlяr vя vaxtilя hakimiyyяtdя olub, sonra qaчыb gizlяnib, bir mцddяtdяn sonramцxalifяt kimi fяaliyyяtя baшlayan insanlar gюrdцlяr vя яgяr kor deyillяrsя, gюrmяlidirlяr ki, dюvlяti necяqurmaq olar, ordunu necя yaratmaq olar, ordu necя yarana bilяr.Иndi, son illяrdя bizim Аzяrbaycanыn dюvlяtчiliyimizя layiq, mцstяqilliyimizя layiq gцclц ordusuyaranыbdыr. Бurada Нaxчыvan Мuxtar Рespublikasыnыn яrazisini, torpaьыnы daim mцdafiя etmяyя hazыrolan hяrbi dяstяlяr yerlяшir.Аzяrbaycanda gedяn bu proseslяr Нaxчыvan Мuxtar Рespublikasыnda da mцяyyяn qяdяr юz яksinitapdы. Нaxчыvanlыlar bilir vя bцtцn Аzяrbaycana mяlumdur ki, 1990-91-ci illяrdя biz burada ordumuzolmadan, lazыmi qяdяr silahlы dяstяlяrimiz olmadan Нaxчыvanы qoruduq, saxladыq. Нaxчыvanla Еrmяnistanarasыnda mцmkцn olan bяzi fitnяkarlыqlar yaranmasыnыn qarшыsыnы aldыq, mцnaqiшяyя yol vermяdik vяНaxчыvan qorundu.Мяnim xatirimdяdir, o vaxtlar - 90-91-ci illяrdя, 92-ci ilin avqustuna qяdяr burada hяlя сovetоrdusunun hissяlяri yerlяшirdi: 75-ci motoatыcы diviziya. Оnun da bir alayы burada yerlяшirdi. Мяn o vaxtНaxчыvan Мuxtar Рespublikasы Аli Мяclisinin sяdri olaraq hяlя Аzяrbaycanda, o cцmlяdяn Нaxчыvandaolan hяrbi hissяlяrlя sыx яlaqя saxlayыrdыm. Чцnki[216-217] bunlar bizя lazыm idi. Нaxчыvanы Еrmяnistanыnhяrbi tяcavцzцndяn qorumaq цчцn bu яlaqяlяr, bu яmяkdaшlыq bizя lazыm idi. О vaxt da mяn burayagяlmiшdim. О, сovet оrdusunda яn yцksяk gюstяricilяrя malik olan bir alay idi.1992-ci ilin yayыnda, Аzяrbaycan dюvlяt mцstяqilliyini artыq яldя edяndяn sonra Аzяrbaycanяrazisindяki Рusiya qoшunlarы, yяnи сovet оrdusunun hissяlяri Рusiyanыn sяrяncamыna keчmiшdi. Рusiyanыnhяrbi hissяlяri Аzяrbaycanda ilk dяfя Нaxчыvandan чыxarыldы. Биz юz яmяkdaшlыьыmыzla, apardыьыmыz dцzgцnsiyasяtimizlя onlara anlatdыq ki, 75-ci diviziyanыn Аzяrbaycanda qalmasыna ehtiyac yoxdur. Оnlarladanышыqlar apardыq vя mяnim danышыqlarыm чox ciddi xarakter daшыyыrdы. Мяn o vaxt Мoskvaya, Рusiyanыnrяhbяrliyinя dя mцraciяt etdim, onlara da anlatdыm ki, burada Рusiya diviziyasыnыn qalmasы mцmkцndeyildir. Бiz xoшluqla, razыlыqla hяmin diviziyanыn, o cцmlяdяn burada yerlяшmiш hяrbi hissяnin шяxsiheyяtini buradan чыxardыq.Аncaq nя cцr чыxardыq? Дanышdыq, buradan ancaq шяxsi heyяt чыxdы, юz яшyalarы ilя. Бцtцn silah-sursat,burada yaradыlmыш hяrbi qurьular, diviziyanыn burada olan bцtцn яmlakы Нaxчыvan МuxtarРespublikasыna tяhvil verildi. О tяhvil-tяslim aktlarы indi dя buradadыr. Оrada hяr bir tцfяng, hяr birtapanчa, hяr bir pulemyot yazыlmышdыr. О vaxt Нaxчыvanыn baшчыsы kimi, mяnim mяqsяdim ondan ibarяt idiki, nizami ordu hissяsinin silah-sursatыnы, maddi-texniki bazasыnы, binalarыnы qoruyub saxlayaq.Аncaq tяяssцflяr olsun ki, artыq o vaxt Аzяrbaycanda Хalq Ъяbhяsi hakimiyyяtdя idi vя onlarНaxчыvanda tяxribatla mяшьul idilяr. О vaxt Аzяrbaycanыn Мцdafiя Нaziri mцdafiяdяn, hяrbi iшdяn heч birmяlumatы olmayan Ряhim Гazыyev kimi yaramaz adam idi. Аmma bu, tяkcя mцdafiя nazirinin iшi deyildi,baшqalarыnыn da iшi idi. О cцmlяdяn, Аzяrbaycanыn o vaxtkы prezidentinin iшi idi. [217-218]100
Бяli, bizdяn soruшmamыш vaxtilя sahя mцvяkkili olmuш bir adamы gяtirib burada komandan qoydular.Мяn o vaxt цrяk aьrыsы keчirirdim- mяnя mяlumatlar gяlirdi ki, burada olan шeylяr daьыdыlыr, satыlыr, hяrbisursat satыlыr, burada olan bюyцk hяrbi texnika sыradan чыxarыlыr vя bюyцk cinayяtlяr edilir. Бюyцk zяrbяvuruldu.Иndi mяn yenidяn bu hяrbi hissяyя gяlmiшяm. Мяlumatыm var, daim soruшuram, Нaxчыvandakы сilahlыгцvvяlяrиn vяziyyяtini bilirяm. Еyni zamanda, gюrцrяm ki, son illяrdя burada bюyцk bяrpa iшlяri gedibdir,bu alayыn keчmiш simasы юzцnя qayыdыbdыr. Бurada deyildi ki, hяrbi hissяlяrя 98 faiz zabitlяr rяhbяrlikedirlяr. Йararlы, qяhrяman яsgяrlяr var. Бurada lazыmi iш gюrцlцr vя deyя bilяrяm ki, Нaxчыvan МuxtarРespublikasыnыn яrazisindя olan hяrbi hissя Аzяrbaycan ordusunun qabaqcыllarыndan biridir.Щюrmяtli zabitlяr, hюrmяtli komandirlяr, hюrmяtli яsgяrlяr, bunlarы siz yaratmыsыnыz. БuradaАzяrbaycan ordusunun чox gцclц bir hissяsi yerlяшibdir. Бurada Аzяrbaycan оrdusunun yцksяkvяtяnpяrvяrlik ruhu ilя yaшayan, hяrbi peшяni mяnimsяyяn vя hяr an, hяr saniyя Аzяrbaycanыn torpaqlarыnыqorumaьa qadir olan, юzцnц vяtяn yolunda шяhid etmяyя qadir olan dюyцшчцlяri yerlяшibdir. Бu, mяni чoxsevindirir, hяddindяn artыq sevindirir.Бilin ki, Аzяrbaycan ordusunun baшqa hissяlяrindя dя eyni vяziyyяtdir. Бelяliklя, son illяrdяАzяrbaycanda mцstяqil dюvlяtimizя layiq olan vя bu gцn Аzяrbaycanы mцdafiя etmяyя qadir olan orduyarada bilmiшik. Бu, bizim bюyцk nailiyyяtimizdir. Аncaq яgяr o tяxribatlar olmasaydы, Аzяrbaycan дюvlяtмцstяqilliyini яldя edяn kimi юlkяdя layiqli rяhbяrlik olsaydы, ordu quruculuьu prosesi normal vяziyyяtdяaparыlsaydы, шцbhяsiz ki, torpaqlar da яldяn getmяz, ordumuz daha da gцclц olardы. [218-219]Аncaq mяn inanыram ki, Аzяrbaycan ordusunda, o cцmlяdяn Нaxчыvanda gedяn iшlяr ordumuzugцndяn-gцnя gцclяndirir. Иndi yцksяk hяrbi peшя яldя etmяk, onu mяnimsяmяk hяr bir zabitin, hяr birяsgяrin mцqяddяs vяzifяsi olubdur. Мяn belя hiss edirяm. Аncaq arzu edirяm ki, bundan da yaxшы olsun.Аrzu edirяm ki, hяr bir Аzяrbaycan яsgяri, birincisi, vяtяnpяrvяrlik ruhu ilя yaшasыn. Иkincisi, яsgяrlikdюvrцndя hяrbi peшяni tam mяnimsяsin. Цчцncцsц, ordu nizam-intizamыna hяmiшя sadiq olsun.Дюrdцncцsц, ordunun nцfuzunu, юlkяni, xalqы mцdafiя etmяk kimi шяrяfli peшяni sevsin. Яsgяrlik vaxtыqurtarandan sonra da, harada iшlяyib-iшlяmяmяsindяn asыlы olmayaraq, istяnilяn vaxt yenя dя ordusiralarыnda durmaьa hazыr olsun.Мяn arzu edirяm ki, bizim zabitlяr юz biliklяrini, tяcrцbяlяrini artыrsыnlar, hяrbi peшяlяrinitяkmillяшdirsinlяr, яsgяrlяr цчцn nцmunя – nizam-intizam nцmunяsi, qяhrяmanlыq nцmunяsi, peшяkarlыqnцmunяsi, vяtяnpяrvяrlik nцmunяsi olsunlar.Мяn arzu edirяm ki, bцtцn Аzяrbaycan xalqы bizim yaratdыьыmыz ordu ilя fяxr edяrяk, eyni zamandabюyцk hяrbi-vяtяnpяrvяrlik hissi ilя yaшasыn. Мяn arzu edirяm ki, hяr bir Аzяrbaycan вяtяndaшы ordunusevsin vя orduya yardыm etsin.Мяn arzu edirяm ki, hяr bir Аzяrbaycan gяnci Аzяrbaycan оrdusunda xidmяt etmяyi юzцnцn mцqяddяsvяzifяsi kimi qяbul etsin. Оrduda xidmяt etmяyяn gяnc cяmiyyяtdя bюyцk hюrmяt qazana bilmяz.Ъяmiyyяtdя, gяlяcяk hяyatda hюrmяt qazanmaq istяyяn gяnc gяrяk mцtlяq, mцtlяq яsgяrlik borcunu yerinяyetirsin. Яsgяrlik borcunu yerinя yetirmяk hяr bir аzяrbaycanlы gяncin mцqяddяs vяzifяsidir. Мяn bu gцnbir daha bцtцn Аzяrbaycan gяnclяrini bu mцqяddяs borclarыnы yerinя yetirmяyя dяvяt edirяm.Мяn bu gцn Аzяrbaycanын яsgяrlяrinя, Аzяrbaycanыn zabitlяrinя, Аzяrbaycan оrdusuna bir daha bюyцkmяhяbbяtimi bildirirяm. Яmin ola bilяrsiniz ki, Аzяrbaycanыn prezidenti, [219-220] ali baш komandankimi, mяn orduya qayьыnы, diqqяti gцndяn-gцnя artыrыram vя bundan sonra da artыracaьam. Сizdяn dяdюvlяtin bu qayьыsыna, diqqяtinя cavab olaraq sяdaqяtli xidmяt gюzlяyirяm. Яminяm ki, belя dя olacaqdыr.Аzяrbaycan ordusuna uьurlar olsun!Нaxчыvan Мuxtar Рespublikasыnda xidmяt edяn яsgяrlяrя, zabitlяrя, bцtцn ordu hissяlяrinя uьurlarolsun!Аzяrbaycan torpaqlarыnыn mцdafiяsinя hяmiшя hazir olun! saь olun.Яziz яsgяrlяr vя zabitlяr! Мяnim proqramыm indi baшqa bюyцk tяdbirlяrlя яlaqяdardir. Оna gюrя dя mяnburada, sizinlя birlikdя olmaq imkanыna malik deyilяm. Тяяssцf edirяm ki, burada sizin tяntяnяli marшыnыzыюz gюzцmlя gюrmяyяcяyяm. Аmma bilirяm ki, чox yцksяk nizam-intizama vя qanun-qaydaya maliksiniz.Оna gюrя dя mяn sizi tяrk edir vя bu iшlяrя rяhbяrliyi komandana hяvalя edirяm. Сaь olun. [220]101
- Page 1 and 2:
───────────
- Page 3 and 4:
КИТАБЫН ИЧИНДЯКИЛЯ
- Page 5 and 6:
АБШ-ын АЗЯРБАЙЪАНД
- Page 7 and 8:
ТЦРКМЯНИСТАНЫН ПРЕ
- Page 9 and 10:
«ЯСРИН МЦГАВИЛЯСИ»
- Page 11 and 12:
Хязярин Азярбайъан
- Page 13 and 14:
Бунунла бирликдя, э
- Page 15 and 16:
Щям дя тякъя биз йо
- Page 17 and 18:
апардыг, юзц дя саа
- Page 19 and 20:
саиря. Бу бяйанат д
- Page 21 and 22:
В и к т о р К а л й у ж
- Page 23 and 24:
АБШ-ын АЗЯРБАЙЪАНД
- Page 25 and 26:
Хатириниздядир, он
- Page 27 and 28:
ЭЦРЪЦСТАН КИНЕМАТО
- Page 29 and 30:
хатырламырам ки, о,
- Page 31 and 32:
сюйляди - Щейдяр Ял
- Page 33 and 34:
В а г и ф М у с т а ф а
- Page 35 and 36:
МИСИР ЯРЯБ РЕСПУБЛ
- Page 37 and 38:
щазырланды. О вахт
- Page 39 and 40:
ЧИН ХАЛГ РЕСПУБЛИК
- Page 41 and 42:
САНКТ-ПЕТЕРБУРГ ШЯ
- Page 43 and 44:
Ясрин сонунда да[93-9
- Page 45 and 46:
БЕЙНЯЛХАЛГ ЭЯНЪ ПР
- Page 47 and 48:
технолоэийа вар. Ик
- Page 49 and 50: АЛМАНИЙАНЫН БИРЛЯШ
- Page 51 and 52: ЭЮРКЯМЛИ СЯЙЙАЩ ВЯ
- Page 53 and 54: ТЦРКИЙЯ РЕСПУБЛИКА
- Page 55 and 56: НОРВЕЧ КРАЛЛЫЬЫНЫН
- Page 57 and 58: ИКИ МЦГЯДДЯС ОЪАЬЫ
- Page 59 and 60: ЭЦРЪЦСТАН ПРЕЗИДЕН
- Page 61 and 62: ГАЗАХЫСТАН РЕСПУБЛ
- Page 63 and 64: БЮЙЦК БРИТАНИЙА ВЯ
- Page 65 and 66: АЛМАНИЙАНЫН НЦМАЙЯ
- Page 67 and 68: Щ е й д я р Я л и й е в
- Page 69 and 70: мядяниййят усталар
- Page 71 and 72: Щямкарларымын - Азя
- Page 73 and 74: ЙАПОНИЙАНЫН НЦМАЙЯ
- Page 75 and 76: АБШ-ын АЗЯРБАЙЪАНД
- Page 77 and 78: НАХЧЫВАН МУХТАР РЕ
- Page 79 and 80: гябри эюрмядим. Анъ
- Page 81 and 82: Бiz indi, bu gцn tamamilя baшqa
- Page 83 and 84: НАХЧЫВАНДА ТИЪАРЯТ
- Page 85 and 86: ЕРМЯНИСТАН РЕСПУБЛ
- Page 87 and 88: ЙУСИФ МЯММЯДЯЛИЙЕВ
- Page 89 and 90: Мяn sizi bir daha tяbrik edirяm
- Page 91 and 92: Аzяrbaycan bir mцstяqil dюvlя
- Page 93 and 94: keчirmяk cяhdlяri olmuшdur. А
- Page 95 and 96: olubdur,- bu sюzlяrdяn kяnaram.
- Page 97 and 98: Анъаг бу да щягигят
- Page 99: НАХЧЫВАН ГАРНИЗОНУ
- Page 103 and 104: алдыьымыз зярбяляр
- Page 105 and 106: NАХЧЫВАНДА АКАДЕМИ
- Page 107 and 108: ешитмисиниз, йохса
- Page 109 and 110: НАХЧЫВАНДА «КАЗЫМ
- Page 111 and 112: Щюрмятли дийанят и
- Page 113 and 114: ЪЯМШИД НАХЧЫВАНСКИ
- Page 115 and 116: сяркярдяляр чыхыбд
- Page 117 and 118: Азярбайъанын зянэи
- Page 119 and 120: МИЛЛИ МЕМАРЛЫЬЫМЫЗ
- Page 121 and 122: НАХЧЫВАН МР АЛИ МЯЪ
- Page 123 and 124: Оьлум инди мяним йа
- Page 125 and 126: билярдилярми? Инди
- Page 127 and 128: ТЦРКИЙЯНИН «САМАНЙ
- Page 129 and 130: Билирсинизми, беля
- Page 131 and 132: ИРАН ИСЛАМ РЕСПУБЛ
- Page 133 and 134: И с а К я л я н т я р и
- Page 135 and 136: ТЦРКИЙЯ РЕСПУБЛИКА
- Page 137 and 138: АЗЯРБАЙЪАН - ТЦРКИЙ
- Page 139 and 140: Буна эюря дя сиз о з
- Page 141 and 142: Советляр Иттифагы
- Page 143 and 144: Язиз достум, гардаш
- Page 145 and 146: АБШ-ын ДЮВЛЯТ КАТИБ
- Page 147 and 148: 341] эюндяриб ки, онл
- Page 149 and 150: УКРАЙНА ПРЕЗИДЕНТИ
- Page 151 and 152:
ИЛИСУ КЯНД ОРТА МЯК
- Page 153 and 154:
ГАЗАХЫСТАН РЕСПУБЛ
- Page 155 and 156:
АМЕРИКА БИРЛЯШМИШ
- Page 157 and 158:
ПОЛША РЕСПУБЛИКАСЫ
- Page 159 and 160:
Буна эюря дя беля д
- Page 161 and 162:
ЭУЮАМ програмына, б
- Page 163 and 164:
АЗЯРБАЙЪАН-ПОЛША С
- Page 165 and 166:
Aleksandr Kvasnevski: Sözümü cə
- Page 167 and 168:
олмушдур. Щюкумяти
- Page 169 and 170:
ТЦРКИЙЯ РЕСПУБЛИКА
- Page 171 and 172:
ТЙРКИЙЯ БЮЙЦК МИЛЛ
- Page 173 and 174:
ИСТАНБУЛ ШЯЩЯРИНИН
- Page 175 and 176:
ТЦРКИЙЯ РЕСПУБЛИКА
- Page 177 and 178:
Мян дцнян Истанбул
- Page 179 and 180:
ТЦРКИЙЯ СИЛАЩЛЫ ГЦ
- Page 181 and 182:
Язиз достлар, мян б
- Page 183 and 184:
алмаг мяним цчцн бю
- Page 185 and 186:
имзаладыг. Бу бяйан
- Page 187 and 188:
Язиз гардашым, щяля
- Page 189 and 190:
Нахчыван Мухтар Ре
- Page 191 and 192:
БЮЙЦК АТАТЦРКЦН ХА
- Page 193 and 194:
тцркдцр. Тцрк щямиш
- Page 195 and 196:
Щ е й д я р Я л и й е в
- Page 197 and 198:
гаршысында баш яйм