Naxчыvan Мuxtar Рespublikasыnda daэ kяndlяri var. Orada yaшayыш чяtindir, torpaq azdыr. O вахтmящsulun bir hissяsini kolxoz sяdri, bir hissяsini hesabdar, bir hissяsini ferma mцdiri yeyirdi, polis rяisigяlirdi ki, mяnim dя payыmы ver. Шцbhяsiz ki, raykom katibinя dя bir шey vermяk lazыm idi. Mяn bunlarыnhamыsыnы bilirdim. Ona gюrя dя dedim ki, hяmin o xыrda kяndlяrdя torpaqlarы, mal-qaranы kяndliyя verin.Юzцnцnkц olanda o, torpaьы yaxшы becяrяcяk, mal-qaranы bяslяyяcяk, mяhsul gюtцrяcяkdir. Onun nя kolxozsяdri, nя hesabdarы, nя ferma mцdiri olacaqdыr, polisin qarшыsыnda da birtяhяr dura bilяr. Иndi bunlar чoxgюzяl nяticяlяr veribdir.Yяni biz Нaxчыvanda hяm mцstяqilliyi яldя etmяk, hяm Аzяrbaycanda iqtisadi iсlahatlar hяyatakeчirmяk, hяm respublikamыzы bazar iqtisadiyyatы yolu ilя aparmaq, hяm dя юlkяmizdя hцquqi, demokratikdюvlяt qurmaq цчцn Нaxчыvan ilk tяшяbbцskarlardandыr. Fяxr edirяm ki, mяn bu tяшяbbцslяrin iшtirakчыsыolmuшam. Ona gюrя dя bu bayram gцnцndя mяn qяlbimdя olan bu sюzlяri sizя чatdыrmaьы юzцmя borcbildim.Gцman edirяm ki, bяzяn mяnim шяxsi hissiyyatlarыm haqqыnda sюzlяrimi dя siz dцzgцn baшadцшяcяksiniz. Чцnki mяn insanam. Иnsan insana xas olan hяr bir xцsusiyyяtя malik olmalыdыr. Bax, buxцsusiyyяtlяrя gюrя dя mяn qяlbimdя olan bu sюzlяri sizя deyirяm.Mяn naxчыvanlыlarы, bцtцn Аzяrbaycan xalqыnы bu bayram mцnasibяtilя bir daha tяbrik edirяm. Bяyanedirяm ki, Нaxчыvan Мuxtar Рespublikasыnыn muxtariyyяt, dюvlяtчilik statusu daimidir, яbяdidir. [248-249]Tяяssцf ki, indi bяzi siyasяtчilяr meydana чыxыb, Азярбайъанда бир сюз вар - «щяля йумуртасынданчыхмамыш бир ъцъя кими» бяйанатлар верирляр ки, «Азярбайъан унитар дювлятдир, бурада мухтариййят олабилмяз, бу мухтариййяти ляьв етмяк лазымдыр». Мяни йандыран да будур ки, баша дцшцрсцнцз, буну едянлярнахчыванлылардыр. Мян щямин о ъоъуглара - неъя дейярляр, сийасятя гатылмыш, амма сийасятин ня олдуьунуэюрмяйян, дювлятчилийин ня олдуьуну билмяйян, дювлят, идаря ишиндя бир эцн дя ишлямяйяряк бюйцк иддиаларлайашайан адамлара - щамысына ъаваб верирям ки, Нахчыванын мухтариййяти тарихи щадися олубдур. Бу, чятинбир дюврдя бюйцк бир мцбаризянин нятиъяси олубдур. Нахчыванын статусуну горуйуб сахламаг цчцн хцсусянМосква мцгавилясинин вя хцсусян Тцркийя Ъцмщуриййятинин имзаладыьы Гарс мцгавилясинин бурада бюйцкящямиййяти олубдур. Нахчыван Азярбайъанын ясас торпаьындан айры дцшдцйцня эюря Нахчыванынбцтювлцйцнц, тящлцкясизлийини, дювлятчилийини, мухтариййятини эяляъякдя дя тямин етмяк цчцн Гарсмцгавиляси бизим цчцн чох бюйцк, явязи олмайан бир сяняддир.Беля аьыр шяраитдя Нахчыванын йашамасынын, инкишаф етмясинин ясас шяртляриндян бири дя одур ки,Нахчывана о вахт мухтариййят щцгугу верибляр. Бу мухтариййят щцгугу бу чятин вязиййятдя йашамагда,инкишаф етмякдя Нахчывана бюйцк шяраит йарадыбдыр. Амма Нахчыванын бундан сонра да буна ещтийаъывардыр, мцстягил Азярбайъан дювлятинин ичиндя буна ещтийаъы вардыр. Она эюря дя биз бунлары тамамилядцшцняряк, тящлил едяряк Азярбайъан Конститусийасында йазмышыг, цмумхалг референдуму иля гябулетмишик вя Нахчыван Мухтар Республикасынын Конститусийасында да йаздырмышыг.Нахчыванлылара ешг олсун!Нахчыван Мухтар Республикасына ешг олсун!Нахчыван халгына ешг олсун!Саь олун. [249-250]* * *Нахчыван инъясянят усталарынын иштиракы иля бюйцк байрам консертиндян сонра йарадыъы коллектив иля эюрцшдячыхышЯзиз достлар!Буэцнкц тянтяняли мярасимдя Нахчыван Мухтар Республикасынын 75 иллик йубилейи щаггында хошсюзляр дейилди. Нахчыванда мядяниййятин ня гядяр зянэин олдуьуна вя онун бу эцн Азярбайъанмядяниййятини ня гядяр эюзял инкишаф етдирдийиня Нахчыван инъясянят хадимляринин буэцнкц консерти яйанинцмунядир. Мян бурайа, сящняйя хцсуси олараг чыхдым. Онларын щамысына саь ол дейирям.Нахчыванда, бу гядим дийарда, Азярбайъандан айры дцшмцш Азярбайъан торпаьында беля эянъинъясянят усталары йетишир. Мусигичиляр, мцьянниляр, сюз усталары, щям милли мусигимиз, щям Авропа мусигиси,щям симфоник оркестр, щям хор капелласы вя бурада эюрдцкляримизин щамысы ону эюстярир ки, НахчыванАзярбайъанын айрылмаз бир щиссяси олараг демократийа, дцнйяви дювлят гуруъулуьу, щцгуг, щагг йолу иляэедир. Щамыныз саь олун! [250]112
ЪЯМШИД НАХЧЫВАНСКИ АДЫНА ЩЯРБИ ЛИСЕЙИН НАХЧЫВАН ФИЛИАЛЫНЫНАЧЫЛЫШЫНДА НИТГ13 oktyabr 1999-ъu ilЯзиз курсантлар!Ясэярляр, забитляр!Мцстягил Азярбайъан Республикасы Ордусунун ясэярляри!Мян сизи црякдян саламлайырам, Нахчыван Мухтар Республикасында Азярбайъан Ордусу цчцндяйярли забитляр щазырламаг мягсяди иля бу эцн Ъямшид Нахчывански адына Щярби Лисейин Нахчыванфилиалынын ачылмасы мцнасибятиля црякдян тябрик едирям.Азярбайъанын дювлят мцстягиллийинин бярпа олунмасынын, дювлят мцстягиллийи ялдя едилмясинин 8-ъи или буэцнлярдя тамам олаъагдыр. Щяр бир мцстягил дювлятин юз дювлятчилийини, торпагларыны, яразисини, халгыныгорумаг цчцн эцълц, гцдрятли ордусу олмалыдыр. Биз бу ордуну сон илляр йарадырыг вя апардыэымыз ишлярбюйцк уьурларла нятиъялянир.Азярбайъан дювлят мцстягиллийини ялдя едян заман онун ордусу йох иди. Тяяссцфляр олсун ки, мцстягилликялдя едиляндян дюрд ил юнъя Ермянистанын Азярбайъана щярби тяъавцз етмясиня бахмайараг, Азярбайъаныно вахткы рящбярляри торпагларымызы мцдафия етмякдян ютрц орду гурмаг, орду гуруъулуьу ишляри иля мяшьулолмаг цчцн вахт тапмамыш, йахуд, садяъя, буну истямямишляр.Щятта бязиляри билдирирляр ки, Азярбайъанын о вахткы башчысы Мцтяллибов дейирмиш ки, «бизя орду лазымдейил, чцнки биз Советляр Иттифагынын бир щиссясийик, совет ордусу бизи дя мцдафия едяъякдир». Амма о вахтачыг-айдын эюрцнцрдц ки, [251-252] 1988-ъи илдян Ермянистанын тяъавцзц башлайандан совет ордусу няинкиАзярбайъанын торпагларынын мцдафиясиндя халгымыза кюмяк етмяди, яксиня, бу торпагларын ишцалолунмасында Азярбайъана тяъавцз едян Ермянистана кюмяк эюстярди.Азярбайъанда орду гуруъулуьуна сон заманлар башланыбдыр. Биз бу ишя тяхминян 1993-1994-ъц иллярдябашламышыг, гыса бир заманда торпагларымызы мцдафия етмяйя гадир олан ордумузу йаратмышыг. Анъаг бу,бюйцк бир просесдир. Щяр бир орду ъанлы организмдир, щяр бир орду даим инкишафдадыр, щеч заман бир йердядурмур.Ордунун хцсусиййяти бундан ибарятдир ки, яэяр забит щейяти узун мцддят хидмят едирся, ордунун ясасщиссяси олан, щярби мцкялляфиййятя чаьырылан ясэярляр ил йарым, ики ил мцддятиндя хидмят едирляр. Она эюря дяорду даим ъанлы организм кими фяалиййят эюстярмялидир. Бунун да ясасыны тяшкил едян ордунун командиркадрларыдыр, забитляридир. Яэяр пешякар забитляр команда щейяти дейился, щеч бир орду эцълц ола билмяз.Ясэярляр ня гядяр гящряман, гцдрятли олсалар да онлара истигамят верилмялидир. Щярби пешякарлыг сянятинимянимсямиш командирляр хидмят заманы ясэярляри юйрятмяли, онлары дцзэцн истигамятя йюнялтмялидирляр.Орду мящз бу ъцр даим мющкямляня биляр. Буна эюря дя биз бу эцн дя, эяляъякдя дя Азярбайъандаордумуз цчцн забит, командир кадрлары йаранмасы ишини ясас вязифя щесаб едирик, бу ишля ъидди мяшьулолуруг вя бундан сонра да мяшьул олаъаьыг.Доьрудур, тяяссцфляр олсун ки, бу сащядя бизим Мцдафия Назирлийи сящвляр дя бурахыбдыр. Анъаг бусящвляр арадан галдырылыр вя Азярбайъан Ордусунун дяйярли, пешякар, йцксяк щярби билийя малик забитлярининщазырланмасы цчцн инди шяраит йараныбдыр. Шцбщясиз ки, бу бахымдан кадрларын щазырланмасынын бир нечятябягяси мювъуддур. Бу, щяр бир ордуда вардыр. Амма кечмишдя щеч вахт ордумуз олмадыьына эюрятяърцбямиз дя олмамышдыр. [252-253]Сизя мялумдур ки, мян щяля 1969-ъу илин сонунда вя 1970-ъи илин яввялляриндя Азярбайъанда пешякарзабит кадрлары щазырланмасы иши иля ъидди мяшьул олурдум. О вахт мцщарибя йох иди. О вахт щеч эцманетмяк дя мцмкцн дейилди ки, Ермянистан Азярбайъана тяъавцз едяъяк, Азярбайъан мцщарибяйягошулаъагдыр.Суал олуна биляр, онда ня цчцн мян о вахт башга ишлярля бярабяр, йахуд ондан да чох, совет ордусундаазярбайъанлылардан ибарят забит кадрларынын щазырланмасы цчцн чалышырдым? Амма бу да асан дейилди.Чцнки совет ордусунун командан, забит щейяти щямишя руслардан вя цмумиййятля, славйанлардан ибарятолубдур. Башга миллятлярдян, хцсусян мцсялман миллятляриндян ордуйа чаьырыланлар анъаг ясэяр олублар.Адятян, бу ясэярлярин дя бир гисмини иншаат баталйонларына эюндярирдиляр.Бунун сябяби, бир тяряфдян ондан ибарят иди ки, о вахт Советляр Иттифагы юз ордусунун юзц цчцн янетибарлы командан щейятинин ялиндя олмасыны истяйирди. Мящз она эюря дя Бюйцк Вятян мцщарибяси заманы,мцщарибянин аьыр дюврцндя йарадылмыш милли дивизийалар, о ъцмлядян Азярбайъан Милли Дивизийасы мцщарибягуртарандан сонра бурахылды, даэыдылды. Бу, о вахткы совет империйасынын сийасяти иди. Мян бу сийасятиэюрцрдцм, баша дцшцрдцм. Истяйирдим ки, бцтцн васитялярдян истифадя едиб Азярбайъан эянълярини ордудапешякар забит сянятини мянимсямяйя ъялб едим.Бу, бир дя она эюря чятин иди ки, Азярбайъанын юзцндя – щям кечмиш заманлардан, щям дя советщакимиййяти гурулан дюврдян - эянъляр арасында, цмумиййятля, халг арасында щярбчи, пешякар забит олмагарзусу, истяйи аз олмушдур. Она эюря дя мян иши ики истигамятдя апарырдым: биринъиси, азярбайъанлыларын о113
- Page 1 and 2:
───────────
- Page 3 and 4:
КИТАБЫН ИЧИНДЯКИЛЯ
- Page 5 and 6:
АБШ-ын АЗЯРБАЙЪАНД
- Page 7 and 8:
ТЦРКМЯНИСТАНЫН ПРЕ
- Page 9 and 10:
«ЯСРИН МЦГАВИЛЯСИ»
- Page 11 and 12:
Хязярин Азярбайъан
- Page 13 and 14:
Бунунла бирликдя, э
- Page 15 and 16:
Щям дя тякъя биз йо
- Page 17 and 18:
апардыг, юзц дя саа
- Page 19 and 20:
саиря. Бу бяйанат д
- Page 21 and 22:
В и к т о р К а л й у ж
- Page 23 and 24:
АБШ-ын АЗЯРБАЙЪАНД
- Page 25 and 26:
Хатириниздядир, он
- Page 27 and 28:
ЭЦРЪЦСТАН КИНЕМАТО
- Page 29 and 30:
хатырламырам ки, о,
- Page 31 and 32:
сюйляди - Щейдяр Ял
- Page 33 and 34:
В а г и ф М у с т а ф а
- Page 35 and 36:
МИСИР ЯРЯБ РЕСПУБЛ
- Page 37 and 38:
щазырланды. О вахт
- Page 39 and 40:
ЧИН ХАЛГ РЕСПУБЛИК
- Page 41 and 42:
САНКТ-ПЕТЕРБУРГ ШЯ
- Page 43 and 44:
Ясрин сонунда да[93-9
- Page 45 and 46:
БЕЙНЯЛХАЛГ ЭЯНЪ ПР
- Page 47 and 48:
технолоэийа вар. Ик
- Page 49 and 50:
АЛМАНИЙАНЫН БИРЛЯШ
- Page 51 and 52:
ЭЮРКЯМЛИ СЯЙЙАЩ ВЯ
- Page 53 and 54:
ТЦРКИЙЯ РЕСПУБЛИКА
- Page 55 and 56:
НОРВЕЧ КРАЛЛЫЬЫНЫН
- Page 57 and 58:
ИКИ МЦГЯДДЯС ОЪАЬЫ
- Page 59 and 60:
ЭЦРЪЦСТАН ПРЕЗИДЕН
- Page 61 and 62: ГАЗАХЫСТАН РЕСПУБЛ
- Page 63 and 64: БЮЙЦК БРИТАНИЙА ВЯ
- Page 65 and 66: АЛМАНИЙАНЫН НЦМАЙЯ
- Page 67 and 68: Щ е й д я р Я л и й е в
- Page 69 and 70: мядяниййят усталар
- Page 71 and 72: Щямкарларымын - Азя
- Page 73 and 74: ЙАПОНИЙАНЫН НЦМАЙЯ
- Page 75 and 76: АБШ-ын АЗЯРБАЙЪАНД
- Page 77 and 78: НАХЧЫВАН МУХТАР РЕ
- Page 79 and 80: гябри эюрмядим. Анъ
- Page 81 and 82: Бiz indi, bu gцn tamamilя baшqa
- Page 83 and 84: НАХЧЫВАНДА ТИЪАРЯТ
- Page 85 and 86: ЕРМЯНИСТАН РЕСПУБЛ
- Page 87 and 88: ЙУСИФ МЯММЯДЯЛИЙЕВ
- Page 89 and 90: Мяn sizi bir daha tяbrik edirяm
- Page 91 and 92: Аzяrbaycan bir mцstяqil dюvlя
- Page 93 and 94: keчirmяk cяhdlяri olmuшdur. А
- Page 95 and 96: olubdur,- bu sюzlяrdяn kяnaram.
- Page 97 and 98: Анъаг бу да щягигят
- Page 99 and 100: НАХЧЫВАН ГАРНИЗОНУ
- Page 101 and 102: Бяli, bizdяn soruшmamыш vaxti
- Page 103 and 104: алдыьымыз зярбяляр
- Page 105 and 106: NАХЧЫВАНДА АКАДЕМИ
- Page 107 and 108: ешитмисиниз, йохса
- Page 109 and 110: НАХЧЫВАНДА «КАЗЫМ
- Page 111: Щюрмятли дийанят и
- Page 115 and 116: сяркярдяляр чыхыбд
- Page 117 and 118: Азярбайъанын зянэи
- Page 119 and 120: МИЛЛИ МЕМАРЛЫЬЫМЫЗ
- Page 121 and 122: НАХЧЫВАН МР АЛИ МЯЪ
- Page 123 and 124: Оьлум инди мяним йа
- Page 125 and 126: билярдилярми? Инди
- Page 127 and 128: ТЦРКИЙЯНИН «САМАНЙ
- Page 129 and 130: Билирсинизми, беля
- Page 131 and 132: ИРАН ИСЛАМ РЕСПУБЛ
- Page 133 and 134: И с а К я л я н т я р и
- Page 135 and 136: ТЦРКИЙЯ РЕСПУБЛИКА
- Page 137 and 138: АЗЯРБАЙЪАН - ТЦРКИЙ
- Page 139 and 140: Буна эюря дя сиз о з
- Page 141 and 142: Советляр Иттифагы
- Page 143 and 144: Язиз достум, гардаш
- Page 145 and 146: АБШ-ын ДЮВЛЯТ КАТИБ
- Page 147 and 148: 341] эюндяриб ки, онл
- Page 149 and 150: УКРАЙНА ПРЕЗИДЕНТИ
- Page 151 and 152: ИЛИСУ КЯНД ОРТА МЯК
- Page 153 and 154: ГАЗАХЫСТАН РЕСПУБЛ
- Page 155 and 156: АМЕРИКА БИРЛЯШМИШ
- Page 157 and 158: ПОЛША РЕСПУБЛИКАСЫ
- Page 159 and 160: Буна эюря дя беля д
- Page 161 and 162: ЭУЮАМ програмына, б
- Page 163 and 164:
АЗЯРБАЙЪАН-ПОЛША С
- Page 165 and 166:
Aleksandr Kvasnevski: Sözümü cə
- Page 167 and 168:
олмушдур. Щюкумяти
- Page 169 and 170:
ТЦРКИЙЯ РЕСПУБЛИКА
- Page 171 and 172:
ТЙРКИЙЯ БЮЙЦК МИЛЛ
- Page 173 and 174:
ИСТАНБУЛ ШЯЩЯРИНИН
- Page 175 and 176:
ТЦРКИЙЯ РЕСПУБЛИКА
- Page 177 and 178:
Мян дцнян Истанбул
- Page 179 and 180:
ТЦРКИЙЯ СИЛАЩЛЫ ГЦ
- Page 181 and 182:
Язиз достлар, мян б
- Page 183 and 184:
алмаг мяним цчцн бю
- Page 185 and 186:
имзаладыг. Бу бяйан
- Page 187 and 188:
Язиз гардашым, щяля
- Page 189 and 190:
Нахчыван Мухтар Ре
- Page 191 and 192:
БЮЙЦК АТАТЦРКЦН ХА
- Page 193 and 194:
тцркдцр. Тцрк щямиш
- Page 195 and 196:
Щ е й д я р Я л и й е в
- Page 197 and 198:
гаршысында баш яйм