You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
İNSANLAŞAN MAKİNALAR - YAPAY ZEKÂ<br />
İnsanlığın Yapay Zekâyla İmtihanı<br />
Yrd. Doç. Dr. Gökhan İnce<br />
İTÜ Bilgisayar ve Bilişim Fakültesi<br />
Kuşkusuz ki, yapay zekâ alanındaki bilimsel araştırmalar<br />
ve eşzamanlı yürütülen teknolojik gelişmeler insanlığın<br />
yararına ilerleme kaydediyor. Hatta potansiyel faydalara bazen<br />
kendimizi o kadar kaptırıyoruz ki, madalyonun diğer tarafında<br />
yer alan yıkıcı etkileri de görmezden gelebiliyoruz. Toplumdaki<br />
konumumuz ve gelişmelere bakış açımız ışığında safımızı<br />
belirliyoruz: “Yapay zekâ ve bu temelde çalışan teknolojik<br />
sistemler hayırdır/şerdir!” O halde bu yazıda biraz da “öteki”nin<br />
perspektifinden bakmayı deneyelim.<br />
14 itü vakfı dergisi<br />
Bazıları teknolojiye insanları sıkıcı<br />
ve zorlu işlerden özgürleştirip,<br />
daha eğlenceli ve keyifli bir yaşam<br />
sürdürebilmelerine olanak sağladığı<br />
için, adeta insanlığa sunulmuş bir<br />
hediye gözüyle bakıyor. Diğer tarafın<br />
argümanları da sağlam: teknoloji en genel<br />
haliyle insanların işlerini ellerinden<br />
alıyor; güçlüyü daha güçlü zengini daha<br />
zengin kılıyor. Mahatma Gandhi, Hindistan’ın<br />
refahı için devasa makinelerle<br />
dolu tekstil atölyeleri yerine, her köylünün<br />
evine yerleştirilecek yün eğirme<br />
aletleri ve dokuma tezgahları vermeyi<br />
savunuyordu. Bu sayede az sayıda insana<br />
iş imkanı sağlayan, merkezi bir<br />
seri üretimden ziyade, toplulukların yararına<br />
olan dağıtılmış seri üretim sağlanmış<br />
olacaktı.<br />
Yıllar geçtikçe, zamanın teknolojileri<br />
yerini yepyeni teknolojilere bıraktı,<br />
ancak tartışma baki kaldı. Bu sorunun<br />
yakın zaman teknolojileriyle vücut bulmuş<br />
en somut halini, fabrikaların üretim<br />
bantlarında çalışan insan işçilerin<br />
sorumlu oldukları işlerin artık robotlara<br />
teslim ediliyor olması teknolojinin beraberinde<br />
getirdiği sorunlara bir örnek<br />
teşkil etmektedir. Tarih, temeli gelir ve<br />
imtiyazların orantısız dağılımından kaynaklanan<br />
sıkıntılara dayanan devrimlerle<br />
doludur. Eğer ki gelecek teknolojileri<br />
bu amaca hizmet edecek şekilde kullanılacaksa,<br />
nice felaketler bizi bekliyor<br />
olacaktır.<br />
Ancak zekâsı artan makineler üretmek,<br />
toplumun farklı katmanları arasında<br />
yaşanan güç savaşından daha da<br />
önemli bir sorun teşkil ediyor: Benlik<br />
bilinci. Diğer bir deyişle kişinin kendisi<br />
hakkında hissettiklerinin ve düşündüklerinin<br />
toplamı. Örneğin, 19. yüzyılda<br />
Charles Darwin’in evrim teorisini ve<br />
insanların (görece) daha değersiz yaşam<br />
formlarından evrildiği fikrini ortaya<br />
atması zamanında fırtınalar yaratmıştı.<br />
Hatta bu teorinin üzerinden geçen neredeyse<br />
2 yüzyıl sonrasında bile, insanlık<br />
bu düşünceyle cebelleşip durmaktadır.<br />
Olur da geleceğin hızla ilerleyen teknolojisi,<br />
insanla kapışabilecek zihinsel<br />
yetilere sahip makineler üretebilirse toplum<br />
nasıl bir tepki verecektir?<br />
Geçmişte teknolojinin daha yavaş<br />
adımlarla ilerlemesi, benlik bilincimizin<br />
“zekâ” kavramına adapte olarak kendisini<br />
korumasına olanak sağladı. Zekâ ile<br />
şunu kastediyorum: Ağaçlardan meyve<br />
toplayarak hayatını idame eden veya<br />
mızrak, kılıç sallayan atalarımız 19. yüzyıldaki<br />
pistonlu, manivelalı, dişli, çarklı,<br />
buhar çıkaran sıradan makineleri görse,<br />
muhtemelen doğaüstü bir zekâyla karşı<br />
karşıya kaldıklarını düşüneceklerdi.<br />
Ancak günümüzde bu aletlerin herhangi<br />
bir zekâya sahip olmadıklarını bildiğimiz<br />
gibi, oldukça karmaşık otomatlar<br />
olan günümüzün otomatik içecek ve bilet<br />
satış makinelerini veya para çekme<br />
makinelerini bile yapay zekâya sahip<br />
makineler olarak tanımlamıyoruz. Peki
Change language