Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Мисли здрави мисли<br />
во соочувањето со и надминувањето на несигурноста и<br />
стравот. Воедно, играчките посредуваат во психофизичкиот<br />
развој на детето. Детето преку нив учи и стекнува нови<br />
искуства, ги запознава својствата на предметите, ги вежба<br />
сетилата и ги развива способностите.<br />
Сепак, за да играчката го<br />
постигне посакуваниот ефект,<br />
таа треба да биде прилагодена<br />
на возраста на детето. Ова е<br />
така, од причина што секоја<br />
возраст има свои развојни<br />
специфики, кои поставуваат<br />
различни барања од играчките<br />
и од средствата кои се користат<br />
во детските активности. Освен<br />
тоа, секое дете е посебно на<br />
свој начин, има индивидуални<br />
претпочитања, потреби и<br />
способности. Сето наведено<br />
значително го определува<br />
и насочува изборот на<br />
материјалите и средствата,<br />
а со тоа и на играчките, со<br />
кои детето ќе се ангажира во<br />
играта. Со анализа на играчките<br />
со кои децата играат, може<br />
да се изведат низа заклучоци<br />
кои се однесуваат, на пример,<br />
на културата од која децата<br />
потекнуваат, нивниот социоекономски<br />
статус, класната<br />
припадност и слично. Уште поважно, може да се определи<br />
степенот на сознаен, емоционален и социјален развој кој<br />
детето го има достигнато.<br />
Тргнувајќи од погоре објаснетата улога и важност на<br />
играчките за развојот на детето, треба да се посвети<br />
мошне големо внимание при изборот на играчките кои<br />
му се нудат на детето. Постојат повеќе критериуми врз<br />
основа на кои се прави изборот на најсоодветната играчка.<br />
Првиот е возраста на детето – нешто за што претходно<br />
веќе стана збор. Играчката која е наменета за возраст која<br />
е значително над или под актуелната возраст на детето,<br />
нема да го поттикнува развојот, па самото дете нема да<br />
знае како да ја користи, односно нема да биде мотивирано<br />
да ја користи (во случај кога развојно веќе ги усвоило и<br />
надминало можностите што конкретната играчка му/ѝ ги<br />
нуди, или пак сѐ уште нема развиено ментални капацитети<br />
за да може да ја разбере нејзината функција и начин на<br />
употреба). Втор важен критериум е дали играчката се<br />
користи за индивидуална или за групна игра. Во услови<br />
кога детето нема избор, освен да игра само, нема да има<br />
голема корист од играчки наменети за групни игри. Трет<br />
критериум е начинот на играње и можностите за играње што<br />
играчката ги нуди. Гледано од развоен аспект, секогаш е<br />
подобро да се изберат оние играчки со кои детето може да<br />
игра на повеќе различни начини. Ваквите играчки, најчесто,<br />
едновремено стимулираат развојни промени во повеќе<br />
домени (перцептивно-моторниот, афективниот, сознајниот,<br />
експресивниот итн.). Уште еден значаен критериум за избор<br />
на играчките е здравствено-хигиенскиот. Тука се мисли на<br />
безбедноста на играчката (и од аспект на материјалите од<br />
кои е изработена и од аспект<br />
на големината - ова е посебно<br />
важно за доенчињата, кои во<br />
одреден период од својот развој<br />
светот го запознаваат преку<br />
устата, обидувајќи се играчките<br />
и предметите што се околу нив<br />
да ги вкусат) и на можноста таа<br />
редовно и темелно да се чисти.<br />
При изборот на играчките не<br />
помалку значајна е и проценката<br />
на домените од личноста<br />
на детето кои играчката ги<br />
развива и какви воспитни<br />
цели со нејзината употреба се<br />
постигнуваат. Некои играчки<br />
со својата намена, имплицитно<br />
поттикнуваат агресивни<br />
тенденции кај децата, ја<br />
насочуваат нивната имагинација<br />
кон креирање насилни сценарија<br />
што изобилуваат со борби,<br />
доминација на посилниот,<br />
победници и поразени, физичка<br />
надмоќ, замислено елиминирање<br />
на противникот и слично. Поради тоа, треба добро да се<br />
размисли пред тие да му се понудат на детето. Изгледот на<br />
играчката, начинот на кој е изработена, нејзината форма,<br />
големина, боја и композиција влијаат врз тоа дали и колку<br />
детето ќе ја користи во играта. Тоа ја определува нејзината<br />
естетска вредност. Сепак, некогаш најубавите играчки од<br />
естетски аспект, нудат малку можности за развој. Играчките<br />
треба да бидат светли и јасни, со живи бои, но да не ги<br />
„бомбардираат“ сетилата на детето. Ова е така, од причина<br />
што бојата влијае врз психата на детето. Со други зборови,<br />
предност треба да им се дава на основните и светлите бои,<br />
посебно кога се работи за играчки за доенчиња, бидејќи<br />
детето во развојот прво ги усвојува и распознава токму<br />
овие бои. Оттука, за доенчињата попрепорачливо е да се<br />
употребуваат играчки каде се поврзани формата, бојата и<br />
функцијата. Играчките за деца на предучилишна возраст,<br />
пак, треба да содржат богати градации и варијации на боите<br />
и да му овозможат на детето да восприема различни форми<br />
и големини. Последен, но не помалку важен, е и економскиот<br />
аспект при изборот на играчките. Во таа смисла, пред сѐ<br />
треба да се води сметка за квалитетот, односно за тоа колку<br />
играчката го стимулира развојот на детето и ги задоволува<br />
погоре наведените критериуми. Некогаш обични дрвца и<br />
камчиња собрани од природата му нудат многу повеќе на<br />
развојот, отколку најскапата играчка.<br />
Доколку имате прашања и теми од развојната психологија за кои сакате да читате во некои од следните<br />
броеви, пишете ни на contact@portretmag.com
Change language