You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ѝ објави војна на американската индустрија за кукли и ја<br />
забрани продажбата на популарната барбика. Властите<br />
ги затворија сите продавници што ја имаа изложено оваа<br />
кукла на полиците. Иранската „морална полиција“ ги<br />
советуваше сопствениците на продавници да се воздржат<br />
од продажба на барбиките. Во 2003 година истото го стори<br />
и Саудиска Арабија, која ја прогласи куклата за закана<br />
за исламот поради скудната облека. Жената меѓу барбикултурата<br />
и муслиманската бурка? Избор или принуда?<br />
МЖ: Со чекорењето на модната писта од страна на Мерсиха<br />
(со шамијата како основен дел од нејзината облека) речиси<br />
сите се почувствувавме дека фрламе ракавица на сето<br />
она што нè спречува во нашите намери на создавање на<br />
инклузивно општество. Многумина ја знаат Мерсиха како<br />
неуморна борка за човекови права, како феминистка, како<br />
жена која беше една од најважните личности во процесот на<br />
подобрување на условите за живот во транзитните кампови<br />
во Гевгелија и Табановце. Зошто да не ја знаат и како лице<br />
кое чекорело на модна ревија, презентирајќи креација<br />
на ALSHAR со гордо крената глава во хиџаб? Зошто треба<br />
шамијата да биде оставена само за просторот каде што нема<br />
камери, јавни настапи, конференции? Впрочем, Мерсиха<br />
го носи хиџабот по сопствен избор и тоа е нејзиното<br />
секојдневие – е тоа секојдневие сакаме да го прославиме.<br />
Секако, ако бурката, хиџабот или никабот се наметнати и се<br />
ставаат под принуда, тогаш сите ние треба да се вклучиме во<br />
елиминирање на таквиот начин на „секојдневие“.<br />
АЈ: Според вас, каде почнуваат границите на пуританството,<br />
а каде завршуваат границите на сексуалната слобода?<br />
МЖ: Ќе се повикам на дел од мојата политичката мисла/<br />
наука, иако сè околу нас е политика, нели? За време<br />
на првиот мандат на првиот претседател на САД, кој<br />
е Афроамериканец, Барак Обама, еден од неговите<br />
професори од Харвард, Роберто Унгер, кажал: „Обама мора<br />
да биде поразен“. Иако многумина сметале дека ученикот на<br />
Унгер е исто толку прогресивен колку и неговиот професор,<br />
сепак Унгер увидел дека неговиот ученик се обидува на<br />
матен и нејасен начин да протурка низа закони и политики<br />
што немаат врска со прогресивноста и социјалната правда.<br />
Истото се случува и со пуританството и со сексуалната<br />
слобода, барем кај нас. Конзервативноста е прифатенa, а<br />
во исто време на матен начин се затскриваат принципите<br />
на сексуалната слобода, што внатре во себеси потајно ја<br />
посакува секој(а) во нашето општество. Границите постојат<br />
во самите нас, во нашите глави. Секој има право на избор –<br />
сè додека тоа не е поради некаква принуда.<br />
АЈ: Холивуд и Боливуд градат митови за маженственост<br />
со коишто се идентификуваат некои момчиња, а се<br />
пакува како „мачо-маж“ – љубовник, номад, ловец, демек<br />
брутален, а нежен или, пак, суперхеројот, кој со мускули и<br />
физичка сила ќе го спаси светот. Што правиме со ваквите<br />
стереотипни сценарија што ни се пресликуваат низ<br />
македонските маала?<br />
МЖ: Стереотипите треба да ги кршиме, почнувајќи од<br />
поимите како „домаќин/домаќинка“, каде што да се нарече<br />
некоја жена „домаќинка“ значи дека или нема работа или<br />
„само“ ги извршува домашните работи – а ако се нарече<br />
некој маж „домаќин“, е тогаш тој е домаќин-човек, вреден,<br />
чесен и знае како да штеди. Еднаквоста во општеството<br />
и во сите нас е тоа што е привлечно, секси. Не залудно<br />
скандинавските земји секоја година се вбројуваат во топ<br />
пет земји каде што се живее најдобро – една од причините<br />
е и родовата еднаквост. Тоа се митовите што треба да ги<br />
градиме и тука, а не тие на маженственост или мачо-маж. За<br />
тие што ќе речат дека Балканот е далеку од Скандинавија<br />
да ги потсетам дека пред стотина години земјите како<br />
Норвешка и Шведска претставувале апсолутен пекол за<br />
живеење на жените во тие општества, а видете каде се сега.<br />
АЈ: Еден наш познат драматург, Горан Стефановски, вели:<br />
„Да не постоеше Балканот, ќе требаше да го измислат“.<br />
Етимологијата на зборот балкан е од крв и мед. Прва<br />
асоцијација ни е страст и агресија. Овие особини, страст и<br />
агресија, еднослојно се припишуваат како типични машки.<br />
Како човек кој 15-тина години живееше во САД верувам<br />
дека можете и од дистанца да направите споредба... Што<br />
покрива маската на мажите на Балканот?<br />
МЖ: Несигурност, страв. А тоа не е толку различно и од<br />
другите земји, на пример САД, но многу поизразено е кај<br />
нас, во земјите од Балканот. Некогаш тој страв е оправдан, а<br />
некогаш е само страв да се каже некој збор како „извини“ или<br />
„не знам“, а некогаш, пак, и сигурноста, или самодовербата,<br />
е изразена до таков степен што исто така ги активира<br />
шовинистичките особини на многу од мажите. Во исто време,<br />
потребата да се знае сè и да бидеме вклучени во сè (jack of<br />
all trades but master of none) прави да бараме засолниште<br />
во таа маска. Исто така, потребно е да им овозможиме на<br />
нашите деца/млади да се сомневаат во секој наш збор, а не<br />
да ја употребуваме познатата фраза „е затоа што јас реков<br />
така!“ Тој страв и несигурноста мора да се победи преку<br />
дијалог, искреност и транспарентност. И треба да почнеме<br />
од себеси: еве, на пример, јас немам никаков проблем<br />
да му кажам на мојот син дека сум феминист – всушност,<br />
сите мажи треба да бидеме феминисти, да се бориме за<br />
еднаквост.<br />
АЈ: Во светски и во локални рамки можеме да зборуваме за<br />
родов јаз на пазарот на трудот. Мажи и жени на идентични<br />
работни места, со исти професионални квалификации,<br />
заработуваат различно?!<br />
МЖ: Често и самите жртви на дискриминација стануваат<br />
и причинителите на одреден (ако не и истиот) вид<br />
дискриминација. Иако нашите закони даваат одредена<br />
сигурност и се во согласност со европските директиви,<br />
сепак недоволната имплементација, како и недостигот<br />
од мониторинг, прават да бидеме земја каде што жените<br />
се дискриминирани и во процесот на вработување,<br />
унапредување и надградување. Нам, како фондација што<br />
ги базира своите активности врз темелите на еднаквоста,<br />
солидарноста и правичноста (т.е. социјалната демократија),<br />
ни претставува задоволство што процесите во Република<br />
Македонија почнуваат да се придвижуваат во позитивна<br />
насока. На чело на Министерството за труд и социјална<br />
политика е жена, Мила Царовска, која е феминистка,<br />
социјална работничка и која во целиот процес на креирање<br />
на новите концепти и стратегии за социјална и трудова<br />
политика беше вклучена како важна соработничка на<br />
Фондацијата „Фридрих Еберт“. Не се сомневаме дека<br />
почнатите процеси ќе ја најдат својата завршница, а со тоа<br />
и ние како општество ќе станеме и поправично и родово<br />
еднакво.<br />
115
Change language