Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Колумна<br />
токсичен стрес што може да влијае на развојот на мозокот и<br />
на психофизичкото здравје.<br />
Истражувајќи за темава, за архитектурата на мозокот и за<br />
детскиот развој, дознав дека човечкиот мозок всушност<br />
е во изградба во текот на првите три години од животот.<br />
Кога детето ќе наполни две години, неговиот мозок има ист<br />
број синапси како и мозокот на возрасен човек. До третата<br />
година, пак, има трилиони врски, што е двапати повеќе<br />
отколку неговите родители или воспитувачи. До петтата<br />
година детето формира мислење за тоа дали е сакано и<br />
посакувано, паметно или глупаво, убаво или грдо и дали за<br />
луѓето околу себе претставува радост или мака. Едноставно<br />
е – децата учат со нежност и со љубов. Тие често разбираат<br />
повеќе отколку што можат да покажат. И ако се вратиме<br />
уште поназад, во најраната животна фаза, ќе откриеме дека<br />
реагирањето на плачот на бебето и галењето му помагаат да<br />
научи што е тоа доверба, што е една од првите и најважни<br />
лекции во животот. А луѓето кои имаат доверба во други<br />
луѓе креираат отворено, солидарно и хумано општество.<br />
И само уште еден податок - децата во домовите на чиј<br />
плач нема соодветен одговор, по некое време занемуваат.<br />
Нивниот поглед станува стар и депресивен. Па, кога веќе<br />
знаеме колку е важен тој ран период, тогаш зошто сè уште<br />
во земјава имаме дечиња во институции?!<br />
Секаде во светот постојат алтернативни модели на<br />
згрижување или тоа би биле згрижувачки семејства и<br />
згрижување во мал групен дом што брои не повеќе од<br />
пет деца. Да, има и кај нас, но дури два такви дома,<br />
во Берово и во Кавадарци, што е навистина премалку.<br />
Згрижувачките семејства се исто така присутна форма на<br />
вонинституционална грижа, што ја применуваат центрите<br />
за социјална работа низ земјата повеќе од 30 години, но<br />
се прашувам кои се реалните бројки на терен. Во улога<br />
на згрижувачки семејства можат да се јават сите што<br />
исполнуваат определени услови, пропишани со закон. И ако<br />
побарате информации на темава од релевантните фактори<br />
ќе добиете одговор дека во последните неколку години<br />
развиена е мрежа на згрижувачки семејства во повеќе<br />
општини: Прилеп, Македонски Брод, селото Манастирец,<br />
Крива Паланка, Кочани и Крушево. На хуманите луѓе кои<br />
ќе решат да згрижат дете без родители и родителска<br />
грижа им следува паричен надоместок за трошоците што<br />
изнесува околу 7.000 денари. Прецизната сума нека ја<br />
пресметаат математичарите, оти овде зборуваме за други<br />
мотиви – емпатија и желба да се помогне на малите, невини<br />
суштества оставени на картата на судбината. Токму затоа,<br />
оваа колумна е повик да се стори повеќе. Оваа колумна<br />
е апел да се направи сè за да се исполни ветувањето на<br />
меѓународните организации и државните институции дека<br />
до 2020 година во Македонија веќе нема да има деца во<br />
домовите за деца без родители кои се помали од три години.<br />
Стимулацијата на нивниот развој да пораснат во добри,<br />
воспитани, чесни, умни и образовани граѓани е задача на<br />
секој свесен и одговорен човек да го направи овој свет<br />
поправеден. Прашањето што треба да си го постави секој<br />
од нас е – што можам несебично да сторам за некому да<br />
овозможам детство со љубов? Доволно е само да се сетиме<br />
дека бебињата плачат кога се одвоени од луѓето или од<br />
предметите што ги сакаат. Концептот дека работите се<br />
постојани сè уште не им е развиен. Затоа, на дечињата им е<br />
потребно со љубов да се постават сигурни граници за да се<br />
чувствуваат сигурно, како што на возрасните им е потребна<br />
куќа со цврсти ѕидови и покрив за да се чувствуваат<br />
заштитено.<br />
За жал, и многу возрасни луѓе не се чувствуваат пријатно<br />
кога се работи за физички допир. Многу од нив никогаш<br />
не биле прегрнати, ни допрени. Емотивната празнина што<br />
си ја носат од детството им е сопатник целиот живот. А, на<br />
општеството не му е потребно да генерира нови тури на<br />
луѓе без развиена емотивна интелигенција. И пресметките<br />
покажуваат дека поскапо чини целиот систем на институции<br />
и домови, со вработувања на воспитувачки, негувателки,<br />
готвачи, шофери, директори... отколку алтернативните<br />
модели за згрижување што овозможуваат директна<br />
семејна љубов и грижа. Значи, да подигаме деца кои утре<br />
ќе бидат личности со изградена самодоверба и раскошна<br />
индивидуалност. Заклучокот би бил да не се загубиме само<br />
во сенката на формалните политички заложби на системот<br />
за социјална заштита, туку да ги наостриме нашите емотивни<br />
капацитети и да се солидаризираме со проблемите на оние<br />
на кои им е потребна наша помош. Емпатијата е успешна<br />
кога не завршува само на хартија, во фиоките на државните<br />
институции или во белешките на меѓународните проекти,<br />
туку кога наоѓа вистинска имплементација во реалниот<br />
живот, на патот меѓу политичко-правната рамка и срцето на<br />
секој човек. Секое дете заслужува топол дом. На секое дете<br />
му треба семејство!<br />
Нова година се ближи, нашите деца ќе имаат многу подароци<br />
под своите елки. Ќе ги прегрнуваме и ќе ги опсипуваме со<br />
љубов. Ќе им купуваме играчки и ќе им раскажуваме бајки.<br />
Ќе се смееме со нив и ќе се тркаламе во снегот... додека на<br />
другиот крај на градот некој детски плач ќе моли за малку<br />
љубов. Застанато зад замаглените прозорци (на Домот за<br />
деца без родители), снегулките што ќе паѓаат од небото ќе<br />
му бидат единствените нежни допири по неговите црвени<br />
обравчиња. Ќе нема кој да ги избрише солзичките што ќе<br />
се тркалаат по нежното лице. Малите устиња ќе се тресат<br />
од плач, додека се надева дека некој ќе дојде да го бакне.<br />
Стуткано во поткршеното дрвено креветче, ќе сонува за<br />
поубав свет...<br />
Ова не е приказна на едно дете. Ова е приказна на <strong>25</strong>0<br />
деца низ земјава. Нивните новогодишни пакетчиња ќе<br />
бидат скромни и наполнети со евтини чоколади. Некои<br />
луѓе, најмногу политичарите, ќе продефилираат да им го<br />
честитаат празникот пред телевизиските камери жедни<br />
за сензации. Ќе дојдат можеби и некои други луѓе да им<br />
донесат по некое кадифено мече. И сите до вечерта ќе си<br />
заминат. Новата година ќе дојде, а дечињата ќе останат<br />
сами со малото кадифено мече. Ќе го галат со нивните<br />
мали рачиња и ќе се надеваат за малку љубов. Јас ќе ја<br />
напишам оваа колумна инспирирана од нивната судбина и<br />
болка и веројатно нема ништо повеќе да сторам. :( А вие?<br />
Што ќе сторите вие? Можеби еден ден и ние возрасните<br />
луѓе ќе пораснеме во вистински луѓе кои несебично ќе<br />
помогнат, наместо само да сожалуваат. Ах... новата година<br />
доаѓа, а мене секоја година ми текнува на девојчето со<br />
кибритчињата. Се вика Ана, Леа, Теа, Бесим, Лука, Петар... и<br />
живее во Домот за деца без родители што се наоѓа неколку<br />
улици подолу од мојата куќа.<br />
119
Change language