[FullText] Công Phá Sinh 2 - Phạm Thị Thanh Thảo - LoveBook

- Nhóm gen cấu trúc Z, Y, A quy định tổng hợp các enzym tham gia phản ứng
phân giải đường lactôzơ trong môi trường để cung cấp năng lượng cho tế bào.
* Trước mỗi opêron (nằm ngoài opêron) có gen điều hoà R. Khi gen điều hòa
R hoạt động sẽ tổng hợp nên prôtêin ức chế. Prôtêin này có khả năng liên kết
với vùng vận hành (O) dẫn đến ngăn cản quá trình phiên mã. R không phải là
thành phần của Opêron.
P - vùng khởi động của operon
O - vùng vận hành
Z, Y, A - Các gen cấu trúc quy định tổng hợp các enzim tham gia vào các phản
ứng phân giải đường lactose có trong môi trường để cung cấp năng lượng cho
tế bào.
b. Cơ chế điều hòa hoạt động gen của sinh vật nhân sơ
- Khi môi trường không có lactose:
Bình thường, gen điều hòa (R) tổng hợp một loại prôtêin ức chế gắn vào
gen chỉ huy (O), do đó gen cấu trúc ở trạng thái bị ức chế nên không hoạt động.
Z, Y, A sẽ không thực hiện được phiên mã và dịch mã. Vì vậy, sản phẩm của
cụm gen là lactaza không được tạo thành.
- Khi môi trường có lactose:
Lactose đóng vai trò là chất cảm ứng. Chất cảm ứng sẽ liên kết với prôtêin
ức chế làm prôtêin ức chế thay đổi cấu hình không gian ba chiều và trở nên bất
hoạt (không hoạt động). Prôtêin ức chế không thể bám vào vùng vận hành và
do vậy ARN poliemraza có thể liên kết với vùng khởi động để tiến hành phiên
mã. Sau đó, các phân tử mARN của gen cấu trúc Z, Y, A được dịch mã tạo ra
các enzim phân giải đường lactose.
Lactaza được tiết ra sẽ làm nhiệm vụ phân giải lactose trong môi trường.
Khi đường lactose bị phân giải hết thì protein ức chế lại liên kết với vùng vận
hành và quá trình phiên mã dừng lại.