05.06.2013 Views

Divinatio in Quintum Caecilium, §§ 1-11 - Facoltà di Lettere e Filosofia

Divinatio in Quintum Caecilium, §§ 1-11 - Facoltà di Lettere e Filosofia

Divinatio in Quintum Caecilium, §§ 1-11 - Facoltà di Lettere e Filosofia

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

2007-2008 Il processo <strong>di</strong> Verre. Traduzioni 46<br />

30. Mi avete <strong>in</strong>tralciato con un accusatore che, mentre io avevo chiesto per me solo <strong>11</strong>0 giorni per<br />

l’<strong>in</strong>chiesta <strong>in</strong> Sicilia, ne chiedesse per sé 108 per la sua <strong>in</strong>chiesta <strong>in</strong> Acaia. Dopo avermi sottratto<br />

tre mesi, i più adatti alla trattazione della causa, avete creduto che io vi avrei fatto dono <strong>di</strong> tutto il<br />

tempo restante dell’anno <strong>in</strong> corso; e così, una volta che io mi fossi valso delle ore che mi<br />

spettavano, tu mi avresti risposto dopo quaranta giorni, trascorso l’<strong>in</strong>tervallo dei due lu<strong>di</strong>, e poi si<br />

sarebbe tirato <strong>in</strong> lungo <strong>in</strong> modo che si passasse dal pretore Manio Glabrione e da gran parte <strong>di</strong><br />

questi giu<strong>di</strong>ci ad un altro presidente e ad un’altra giuria.<br />

<strong>in</strong>terposuistis accusatorem: lett. “avete messo <strong>in</strong> mezzo un accusatore”<br />

qui...postularet: sub. relativa con valore f<strong>in</strong>ale<br />

remissurum: sott. esse<br />

ut...responderes...de<strong>in</strong>de duceretur: consecutive, lett. “sicché mi tu rispondessi... e poi fosse fatto<br />

passare il tempo”; da duceretur <strong>di</strong>pende un’altra consecutiva, ut...veniremus<br />

31. Se io non mi fossi reso conto <strong>di</strong> ciò, se tutti, conoscenti e sconosciuti, non mi avessero<br />

avvertito che scopo delle loro azioni, dei loro piani, dei loro sforzi era quello <strong>di</strong> far rimandare la<br />

cosa f<strong>in</strong>o a quel momento, se, mi figuro, io avessi voluto valermi per l’accusa delle ore che mi<br />

spettavano, adesso avrei paura che non mi bastassero le imputazioni, che mi mancassero gli<br />

argomenti per il mio <strong>di</strong>scorso, che mi venissero meno la voce e le forze, che non fossi <strong>in</strong> grado <strong>di</strong><br />

accusare due volte un imputato che nessuno nel primo <strong>di</strong>battito ha avuto il coraggio <strong>di</strong> <strong>di</strong>fendere.<br />

Io ho ottenuto per la mia decisione l’approvazione sia dei giu<strong>di</strong>ci sia del popolo romano: non c’è<br />

nessuno che pensi che <strong>in</strong> altro modo si potesse contrastare l’attacco illegale e sfacciato <strong>di</strong> costoro.<br />

In effetti, sarei stato davvero molto sciocco se, pur avendolo potuto evitare, io fossi andato a<br />

<strong>in</strong>cappare proprio <strong>in</strong> quel giorno previsto nel patto da coloro che si impegnarono a strapparmi<br />

costui. La con<strong>di</strong>zione era <strong>in</strong>fatti questa: “a patto che si giungesse alla sentenza dopo il 1° <strong>di</strong><br />

gennaio”.<br />

si non vi<strong>di</strong>ssem, si non monuissent, si voluissem ...verērer (da vereor): per. ipotetico dell’irrealtà,<br />

con tre protasi al passato e apodosi al presente. L’affermazione vererer è naturalmente sarcastica.<br />

noti ignotique: qui con valore passivo, a <strong>di</strong>fferenza <strong>di</strong> non solum notis sed etiam ignotis al § 19. Si<br />

tratta <strong>di</strong> una <strong>di</strong> quelle espressioni polari, che <strong>in</strong><strong>di</strong>cano la totalità con l’accostamento <strong>di</strong> due<br />

term<strong>in</strong>i <strong>di</strong> significato opposto.<br />

id ...id...<strong>in</strong> eo: prolettici della completiva (volitiva) ut res reiceretur, lett. “questo si faceva, questo si<br />

pensava, <strong>in</strong> questo ci si sforzava, che la cosa fosse r<strong>in</strong>viata...”<br />

agi, cogitari, elaborari: <strong>in</strong>f<strong>in</strong>iti presenti passivi impersonali<br />

ne...non suppeterent, ne deesset, ne deficerent, ne non possem: completive <strong>di</strong>pendenti tutte da<br />

vererer, con il costrutto proprio dei verba timen<strong>di</strong>; ne...non equivale (ed è <strong>di</strong> solito preferito) a ut; <strong>in</strong><br />

questo periodo <strong>in</strong>oltre permette la costruzione della martellante anafora <strong>di</strong> ne.<br />

quem nemo ausus esset : relativa (come spesso, <strong>in</strong> prolessi) con valore consecutivo; l’affermazione<br />

è naturalmente tendenziosa, Ortensio non aveva potuto <strong>di</strong>fendere Verre.<br />

meum consilium probavi: lett. “ho reso ben accetto il mio piano sia a ...sia a (cum...tum correlati)”,<br />

con probo con valore causativo.<br />

qui arbitretur: rel. consecutiva<br />

potuisse obsisti: oggettiva <strong>di</strong>pendente da arbitretur, con <strong>in</strong>f<strong>in</strong>ito presente passivo impersonale.<br />

quā stultitiā (abl. <strong>di</strong> qualità) fuissem...?: <strong>in</strong>terrogativa retorica (o frase esclamativa), apodosi <strong>di</strong><br />

periodo ipotetico dell’irrealtà al passato; lett. “<strong>di</strong> quale stoltezza sarei stato se...”; la protasi è si<br />

<strong>in</strong>ci<strong>di</strong>ssem<br />

quam <strong>di</strong>em ... <strong>in</strong> eam <strong>di</strong>em: prolessi della relativa, con ripresa del sostantivo <strong>di</strong>em nella<br />

sovraord<strong>in</strong>ata. Costr.: qua stultitia fuissem, si <strong>in</strong>ci<strong>di</strong>ssem, cum potuissem vitare (sub. concessiva),<br />

<strong>in</strong> eam <strong>di</strong>em quam (ii), qui redemerunt istum eripiendum, viderunt <strong>in</strong> cautione, cum ita caverent<br />

(sub. parentetica, esplicativa <strong>di</strong> cautio) “si ...iretur” (iretur pass. impersonale).

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!