Plena Analiza Gramatiko - Cindy

§ 86
LA NUMERALOJ
86 Aparta maniero de difinado estas la determinado de la preciza nombro.
Tion oni faras per la numeraloj. (Pri la nepreciza nombro vd. § 84).
Pro ilia komplekseco kaj iliaj propraj karakteroj ni ne klasis la numeralojn
inter la adjektivoj, sed rezervis al ili apartan capitron.
La numeraloj estas principe nevariaj adjektivoj: unu (l), du (2), tri (3),
kvar ( 4), kvin (5), ses (6), sep (7), ok (8), nau (9), dek (10), cent (100),
mil ( 1000). Sed, pro nacilingvaj kutimoj, kelkaj estas variaj substantivoj;
nulo (0), miliono (=mil miloj), miliardo (=mil milionoj), biliono (pli
bone: duiliono ). Tamen, pro deziro al unuformeco, kelkaj, ec tre konservativaj,
uzas nevarian formon nu/.
Rim. l. Sekve de tiu duobla kategorieco, ili ligi.gas al la sekvanta substantivo en
du manieroj:
a) la nevariaj adjektivoj senpere, unu kun singulara, la ceteraj kun plurala formo
de l' substantivo: unu knabo, du knaboj, cent homoj, mil soldatoj. ·
b) la variaj numeraloj pere de la prepozicio da: (unu) miliono da pundoj; du mili·_
ardoj da markoj. Normale nulo apartenas al tiu kategorio, kaj oni devus diri:
nulo da horoj; sed estas preferinde uzi la nevarian formon de tiu numero kaj
diri: la ekflugo okazos je nu/ horo kaj dek kvin minutoj.
c) kiam oni havas kombinon de la du kategorioj, oni uzas nur la unuan konstruon:
unu miliono du cent mil pengoj.
Tiuj elementaj nombroj kunmetigas laii tiu regulo, ke nombro metita
antaii dek, cent, mil, miliono, miliardo, biliono multiplikas tiujn nombrojn;
metita post ili, gi adiciigas al ili: tricent = 3 x 100, sed cent tri =
100 + 3.
La vicon oni montras almetante al la ci-supraj numeraloj la adjektivan
finajon -a: unua, dua, tria, ktp. Ce la kunmetitaj nombroj, nur la lasta
alprenas tiun finajon: hodiau estas la dudek-sepa de Martoz.
La multiplikadon, frak;ciigon kaj kolektivecon oni esprimas per apartaj
sufiksoj, kaj la disdividon per unu prepozicio (vd. ci-poste § 87).
La skribreguloj de tiuj numeraloj estas jenaj: l. On i skribas per unu
vorto la nombrojn, kiuj multiplikas unu la alian, kaj aparte tiujn, kiuj
adiciigas u nu al la alia: kvar kaj dek ok faras dudek duZ; tricent kvardek
du (= 342). Tamen oni aparte skribas la multiplikantojn de miloj,
milionoj, miliardoj kaj supre: gis pasos du mil tricent vesperojZ; du
108