Plena Analiza Gramatiko - Cindy

§ 436
papilio (atroposo), pavopapilio (saturnio), hirundpapilio (makaono),
marstelo (asterio), maraglo (haliaeto), marleono (eumetiopo). Tie ci
apartenas ankaii neforgesu-jloro kaj netu§umino. Sed oni devas atenti,
ke tiuj popolaj nomoj ne ciam signas la saman objekton en la diversaj
lingvoj: majfloro estas por angloj la kratago, por francoj aii germanoj
la konvalo. Por germano marhundo estas foko, por franco gi estas
skilio ( t.e. speco de sarko ), por anglo gi estas, senpartie, au la unua au
la dua.
Cetere, ec tiu interdivido inter la simplaj (neologismaj) kaj kunrnetitaj
vortoj laii la ci-supre montritaj kriterioj ne eleerpas la demandon. Restas
ankaii la postuloj de la klareco kaj precizeco. La vortoj, kiuj estas formitaj
per sufiksoidoj, prezentas ofte pli elastan sencon, kaj tial pli oftajn
okazojn de esprimkonfuzo. Tio trovigas precipe ce la largsignifaj sufiksoidoj
-aj-, -il- aii -urn-: porkajo povas esti viando aii maldecajo, kovrilo
povas rilati indiferente al tiel diversaj aferoj, kiel poto, lito aii libro;
pafilo povas jeti stonetojn aii kuglojn; busumo povas mallielpi hundmordon
aii helpi al tenado de objekto en la bu§o ktp. Tiu stato de
relativa nedifiniteco povis esti tolerata dum la junaj jaroj de la lingvo,
sed kun la kresko de la literaturo kaj la partoprenado aktiva de tre
diverslingvaj esperantistoj, oni sentis la bezonon pri pli granda precizeco.
Tialla verkistoj penis iom post iom specialigi tiun aii alian formon
al tiu aii alia signifo. Zamenhof, ekz-e, iniciatis la formojn kovrotuko
anstataii (vizag)kovrilo kaj fermoplato anstataii (kesto )kovrilo; same li
distingis inter la pafarko por la sagoj, la blovpafilo por la buletoj kaj
la simpla pafilo. por la kugloj. Analoge, oni ekuzis porktranco kaj
buspeco por unu el la signifoj, lasante la sufiksan formon por la alia.
Tiuj ekzemploj estas imitindaj, ciufoje kiam unu kompleksa ideo ne
trovis gis nun la plej taugan esprimilon; sed oni ne devas kasi al si, ke
tio prezentas ampleksan kaj temporaban entreprenon, kiu povos efektivigi
nur per la komuna laboro de diverslingvaj kompetentuloj kaj per
la esploro, far la vortaristoj, de la reagoj de la publiko al tiucelaj provitajoj;
nur poste estus la rolo de la E-a Akademio elekti kaj oficialigi
la plej taiigajn el ili, car ties fiksado estas almenaii tiel grava, kiel tiu
de la simplaj radikoj. Tia metodo kaj maniero estas la sola, kiu povos
certigi la harmonian ekvilibron inter la du fontoj de nia vortotrezoro,
t.e. la depruntado kaj la aiitonoma kunrnetado.
528