Plena Analiza Gramatiko - Cindy

§ 117
a) kiel subjekto: morti pro la patrujo estas agrablez (= morto);
b) kiel objekto: vi amas preni, amu redoniZ (vi amas la prenadon, amu
la redonadon); li ordonis venigi a/ si lil reginonZ; instruu min kalkuli
(= instruu a! mi la kalkuladon); lil sinjorina petis de si trinkiZ (Vd.
§ 180).
c) kiel predikativo: jlati af iu ne estas fari a/li servon.
d) kiel suplemento: estas tempo por morti kaj tempo por naskiz; ho,
malbenita rapideco jlugi en kriman litonfZ preta a/ vi servifZ
e) kiel adjekto:jen vi irasdormi kun viaj patrojZ; vd. § 186.
Sed Esperanto neniam konfuzas tiujn du apartajn vortspecojn, kaj speciale
gi zorge distingas la determinilojn de la infinitivo disde tiuj de la
substantivo:
aa) Infinitivo, ec en valoro de substantivo, povas esti determinata per
adverbo kaj akuzativa suplemento: Ciam diri la veron estas la devo de
honesta homo. Male la substantivo ne povas havi tiujn determinilojn,
sed apud gi la adverbo igas adjektivo, kaj la akuzativo igas prepozitivo:
la f:iama dirado de la vero ...
b b) Infinitivo, ec en valoro de substantivo, neniam povas havi antaii si
la artikolon: scii lil sekreton igas, se oni almetas la artikolon: lil sciado
de la sekreto.
cc) Dum la baza ligilo de suplementa substantivo estas de post substantivo
(deziro de vengo) kaj je post adjektivo (preta je vengo), la infinitiva
suplemento ne havas bazan ligilon (deziro vengi, preta vengi). Kelkfoje
oni trovas por ( estas tempo por mortiZ) sed gi estas ellasebla ( vd.
§ 141 Rim.).
dd) Dum la adjektaj substantivoj staras en akuzativo aii kun prepozicio,
infinitivo generale ne toleras prepozicion antai.i si. Nur tri prepozicioj
estas kutime uzataj antai.i infinitivo: anstataii, krom kaj por: anstatau
blinde babilildi, rigardu la faktojnZ; vi nenion povas [ari, krom kunbati
la dentojnZ; por safon formangi, lupo Ciam trovas pretekstonZ. Malofte
inter: inter voti kaj fari estas grandega pasoz. Antaii povas regule enkonduki
infinitivon dank' alla intermeto de la subjunkcio ol: antau ol viziti
fin, vi faros prudente, se ... z.
Rim. I. Zamenhof ("Lingvaj Respondoj" n-ro 128) pravigis la uzon de anstatau kaj
de por per tiu konsidero, ke, cn tiu pozicio, ili "havas la sencon ne de pura prepozicio,
sed preskau de konjunkcio" (= subjunkcio); pri krom kaj inter, oni povus diri,
kc la sekvanta infinitivo akiras iom ella karaktero de citajo. (G.W.)
La aliajn prepoziciojn oni anstataiiigas diversmaniere.
Lokaj prepozicioj neniam estas bezonataj antaii infinitivo.
El la tempaj ni jam parolis pri antaii ol. La analoga formo post ol
ne estas uzata; oni helpas sin per preterita particip-adverbo: dirinte
.tiujn vortojn, li foriris (ne: post ol diri ... ). Dom kaj gis postu1as (subjunkcie)
plenan prop-on: dum li skribis, li ofte alrigardis (ne: dum
skribi); li kuris, gis li falis (ne:gis {ali).
Malgraii kaj pro estas anstataiiigataj per particip-adverboj: ec falinte li
160