Plena Analiza Gramatiko - Cindy

§ 434-435
[orteca, acideca, saneca. Same: acidigi signifas nur igi acida, do mankas
vorto por igi acido (ekz-e "acido-igi" la klorradikon per almeto de
hidrogenradiko ).
2. Mankas parelemento de la rilata a-finajo. Statigi signifas igi stato, do
mankas vorto por diri igi stata.
3. Ado ne estas tute taiiga anstataiianto de la i-finajo, car gi enhavas, ce
momentaj agoj, la sencon de ripetado. Martelado do signifas batadon
per martelo, kaj mankas vorto por signi unu solan baton.
"Tamen, skribas plu Wiister, tiu ci manko ne estas grava, gi povus esti
facile forigita, se oni enkondukus sufiksojn, kiuj, ce la pluformado,
venus sur la lokon de la finajoj (eble -al- por a-, -ir- por -i kaj -on- por
-o"). l..aii tio, oni havus: acidona, acidonigi, stataligo, marteliro, martelirigo.
Antaii pli ol dudek jaroj, ni diris ci tiun Wiisteran solvon teorie perfekta,
sed praktike tute sensanca; ci lastan konstaton de tiam pravigis la
tempo. La kaiizon de la sensanceco ni vidas en tio, ke la ordinara homo
apenaii akceptas suftkson, kies "signifo" estas: "elfalanta nepleonasma
o-finajo".
Sed estas certe, ke la kritiko de Wiister tre klare prezentas la problemojn,
eble ne gravajn en la komuna lingvo, sed signifajn en la lingvo
teknika, kie plej donigas neceso de vortkreo kaj kie grava estas ankaii
la ekzakte fiksita vorto-senco.
Laii nia opinio, oni povus proponijenan solvon, malpli perfektan, certe,
kaj eble ec pli komplikitan, sed tamen sajne pli akcepteblan, car ne tiel
matematike esoteran, kiel la Wiistera propono.
***
435 l. Parelemento por la o-finajo. Ci povas esti bezonata:
a) ce pluformado de adjektivradikaj substantivoj per la rilata a-finajo.
Ekzistas tri specoj de solvo:
l) Kunmetoj: varm-energio, [ort-efekto, acidradiko, san-inspektoro: Ci
tie validigas la substantiviga vorteftko de la substantiva cefelemento.
2) "Fremdvortoj": termika energio, dinamika e[ekto, sanitara inspektoro.
3) La suftksoido -ala (vd. § 352): varmala, [ortala, acidala, sana/a. Ci
lasta, cetere, estas unu el la proponoj de Wiister, certe la plej akceptebla
el la tri, kvankam gi donas neinternaciajn formojn guste al internacie
uzataj teknikaj terminoj. Ci povus esti uzata ec post verbaj radikoj
por neprigi la rilatan sencon: macala doloro (= doloro ce macado ). Sed,
kompreneble, gia uzo estus tute sendeviga, kaj postulata nur de la
neceso. Ala kiel adjektiva cefelemento, laii VER. 11. (vd. § 289), substap.tivigas
sian flankelementon, do perfekte anstataiias substantivigan
suftkson.
b) ce pluformado de adjektivaj radikoj per la i-finajo por la markado de
ago (do ne de stato, kian sencon havas tiaj formajoj: acidi =stati acide,
522