Plena Analiza Gramatiko - Cindy

LA ADVERBO
§ 88
La adverbojn oni povas dividi en du klasojn: en primitivajn kaj derivitajn.
La primitivaj adverboj estas tiaj laii sia naturo kaj uzigas, sen ke
oni bezonus aldoni al ili ian finajon. La derivitaj adverboj estas tiaj nur
pro la almetita finajo -e kaj ne povas esti uzataj sen gi.
Primitivaj adverboj
Inter la primitivaj adverboj oni povas distingi tri grupojn, laii formaj simetrioj:
la tabe/-adverbojn, la aii-adverbojn kaj la nesimetriajn aii unusilabajn
adverbojn.
La tabel-adverboj
Zamenhof uzis la radikojn, sur kiuj bazigas la cefaj pronomoj (vd. § 85),
por konstrui per ili ankaii la cefajn adverbojn. Al tiuj radikoj i-, ti-, ki-,
ci-, neni- li do aldonis diversajn elpensitajn silabojn, el kiuj nur unu (-e)
retrovigas kiel libera finajo en la lingvo, sed kun alia signifo: en la tabelo
gi esprimas la lokon, dum en la libera funkcio gi signifas la manieron.
Rim. I. Tiu malsimetrio malhelpas, ekz-e, ke oni derivu tabelajn adverbojn el alia
radiko ol ella 5 supraj, dum nenio genas derivi el tiaj tabelajn pronomojn. La uzo
de alio aii aliu anstataii io aii iu alia, kaj de alies anstataii de iu alia (vd. § 62) estas
pravigeblaj "ennovigajojZ", car nemiskompreneblaj kaj oportunaj: oni ciam trovas
carmaj la kapricojn de alies edzino. Male, aliel, alie (= aliloke), aliam ktp., ne
malofte renkonteblaj en la proleta literaturo, estas malaprobindaj, car sangante
(ce alie) la sencon de fundamenta elemento, ilijam tusas al reformo.
Signifoj Loko Tempo Kaiizo Maniero Kvanto
Nedifinaj ie ia m ia/ ie/ iom
Montraj Tie Tiam Tial Tiel Tiom
Demandaj Kie Kiam Kial Kiel Kiom
Kolektivaj Cie Ciam Cial Ciel Ciom
Negativaj NENie NENiam NENial NENiel NENiom
La tabel-adverboj ne havas komparacion.
Ili estas, laii la postuloj de la senco, pluformeblaj per fiilajo aii sufikso.
l. Loko. La lokaj tabel-adverboj povas alpreni la akuzativan finajon por
montri la almovon: kien vi iras? ·
117
88