Plena Analiza Gramatiko - Cindy

§ 234
Rim. I. Si kaj sia rilatas ciam alla subjekto de la subprop-o, en kiu ili staras: li
plendis, ke lia amiko ne redonis a/li /ian libron (rekte: li plendis: mia amiko ne
redonis al mi mian libron). Kontralie a! la kutimoj de kelkaj lingvoj, si kaj sia
rilatas a! la subjekto de la cefprop-o nur, se gi identas kun la subprop-a subjekto:
li diris, ke li retrovis sian libron.
Rim. 11. ATENTU! Neniam oni sangu la futuron de la rekta parolo en kondicio·
nalon, ec se la cefpredikato staras en preterito. La frazo: li diris: m i venos morgau
- restas en nerekta parolo: li diris, ke li venos morgau. Kondicionalon on i uzas
nur, se gi staras ankaii en la rektparola formo: li diris, ke, se tio estus vera, tio
estus jam vaste konata (rekte: li diris: se tio estus vera, tio estus jam vaste konata).
Por montri pli klare la mekanismon de la sango de rekta parolo en nerektan,
ni donas ci-sube, en du kolonoj, la saman tekston lail ambail
formoj:
Rekta parolo:
Nerekta parolo:
La lernantoj lamentis alla
instruisto:
"Ni ne meritas la punon,
car ni lernadis nian lecionon.
Demandu niajn gepatrojn,
tiuj diros al vi,
kiel multe ni klopodis,
sed ni ne povis gin kompreni.
Rememoru, ke vi devis
subite foriri en via lasta
instruhoro .
kaj vi gin ne klarigis al ni.
Se vi nun gin klarigus,
certe tuj ni komprenus.
Ni vin petas, faru tion;
ni estos tre dankaj al vi.
Nun ni vidas, kiel multe
vi helpas nin per via
klarigado".
La lernantoj lamentis alla
instruisto,
ke ili ne meritas la punon,
car ili lernadis sian lecionon;
li demandu iliajn gepatrojn,
tiuj diros alli,
kiel multe ili klopodis,
sed ili ne povis gin kompreni;
li rememoru, ke li devis
subite foriri en sia lasta
instruhoro
kaj li g in ne klarigis al ili;
se li nun gin klarigus
certe tuj ili komprenus;
ili petas lin, ke li faru tion;
ili estos tre dankaj alli;
nun ili vidas, kiel multe
li helpas ilin per sia
klarigado.
Oni klare vidas ella supra ekzemplo, ke la nerekta parolo §angas la pronomojn,
sed neniam la modojn.
Ekzistas en E-o, kiel en multaj aliaj lingvoj, ankail nerekta parolo "libera",
t.e. enkondukita de nenia subjunkcio. Simple post frazo entenanta
vorton kun valoro de sciigo-verbo, la sekvantaj frazoj elvolvas la penson
de l' koncernato. Sed, dum en la angla kaj franca, ekzemple, en tia
libera nerekta parolo ciuj tempoj devas esti preteritaj, en E-o, male, la
verboj esprirnantaj samtempan agon ail staton kun la momento de la
parolo,nepre devas stari en prezenco. Ekzemple:
Sencese li ripetadis plendojn al sia patrino: la laboro estas malfacila, la
kamaradoj ne afablaj. Krome la instruisto malfavoras /in, kaj, malgrau
315