Plena Analiza Gramatiko - Cindy

§ 324- 325- 326
3. Adjektivaj suftksoidoj: ebla, ema, enda, inda kaj (neoficialaj) eska,
iva, oida, oza.
4. Verbaj sufiksoidoj: igi, igi kaj (neoficiala) izi.
Fine ni parolos pri la kvazaiisuftksoidoj: radikoj tiel ofte uzataj vortfine,
ke oni povas ilin rigardi suftksoidoj.
l. KATEGORIO-SUFIKSOIDOJ
325 Tiel ni nomas la sufiksoidojn ado, ajo, eco, ulo, kiuj estas anstataiiajoj
de la o-finajo, signante agon (ado ), konkreton (ajo ), abstrakton aii
kvaliton ( eco ), personon ( ulo ).
Efektive, ili signifas la kvar plej generalajn kategoriojn, en kiuj la penso
klasas la pensobjektojn: la konkretajn (ajoj kaj uloj) kaj la abstraktajn
(agoj kaj kvalitoj).
El ci tiuj kvar kategorio-suftksoidoj, ado estas rigardebla kiel substantivigo
de la i-finajo (i-o), eco kiel substantivigo de la a-finajo (a-o). Ado do
estas rigardebla ankaii verba, eco ankaii adjektiva suftkso. Tamen, car
ilia cefa funkcio estas substantivigo, ni pritraktas ilin kape de la substantivaj
suftksoj. Kaj car ilia funkcio estas analoga, ni pritraktos ilin en
komuna capitro,je kies fino ni resumos mallonge ilian analogecon.
326 ADO
Ado estas substantivigita verba finajo (i-o). Cia signifo do estas ago.
l. Post substantivaj radikoj giaj kunmetoj estas analizataj per i-o. La
strukturo do estas:
oRe-i-o
car i kiel verba elemento postulas antaiian adverbon.
Ekzemple: marte/ado:(martele)-i-o: ago per martelo; kronodo: (krone)
-i-o: ago per krono; brosado; kanonodo; kulturodo; orodo; pulsodo;
ondado; regulado; regado; tajlorado ktp. Ili estas substantivigoj de la
verboj: marteli, kroni, brosi, kanoni, kulturi, ori, pulsi, ondi, reguli,
regi, tajlori, do la norrwj de la respektivaj agoj.
Rim. I. -ado estas ankaii uzata Iiterature, por nomi longan poemon, kiu rakontas
la agojn de heroo: Odiseado, Eneado, Mesiado aii de popolo: fliado, LuziJJdo.
(G.W.)
2. Post adjektivaf radikoj oni same analizas per i-o. La strukturo do
estas:
Ekzemple: verdodo: (verda)-i-o: stato esti verda; utilado: (utile)-i-o:
ago funkcii utile; rapidodo; spritado; malfruado; falsado ktp. Di estas
substantivigoj de la verboj verdi, utili, rapidi, spriti, malfrui, falsi, do
la nomoj de la respektivaj agoj aii statoj.
3.·Post verbaj radikoj la pli simpla analizo okazas laii VER. I. E. Do
-ado igas substantiva epiteto de sia flankelemento. Ekzemple: Twnstruado
estas Twnstruo odo: konstruo ago: konstruo, kiu estas ago.
Estas evidente, ke apud verbaj radikoj ado estas pleonasma, car la
438