Plena Analiza Gramatiko - Cindy

§ 230-231
(oni ja ne asertas iun!). Ci tiun senckompletecon de la antaiia propozicio
oni do povas ec uzi kiel indikilon pri la gusteco de la frazo. Alivorte,
la implikita kompletivo estas gusta, kiam la demandvorto aii
subjunkcio de la antaiia propozicio apartenas sence al ambaii prop-oj.
Ci estas malgusta, kiam la demandvorto aii la subjunkcio rilatas per sia
senco nur alla kompletivo.
231 IIL Fine oni povas dividi la kompletivojn laii la modo de ilia predikato.
l. Kompletivoj indikaj.
lli simple asertas aii eksplikas ion faktan. Modo: indikativo: mi vidis, ke
li[alis.
2. Kompletivoj celaj.
Ili indikas ion, kies eventualan plenumigon aii neplenumigon iu aii io
celas aii iel por tio efikas. lli havas u-modon. Kompletivojn celajn oni
trovas nur eksplikajn (ke) aii demandajn ( cu, demandaj Tabelvortoj),
rilatajn neniam.
Oni povas distingi du specojn de kompletivoj celaj:
A) la celadon, ordonon, aspiron esprimas sole la predikato de la subprop-o;
la predikato de la cefprop-o ne havas tian sencon. Tiaokaze la
u-modo estas sence necesa, car indikativo havus alian sencon (mi diris,
ke li venos. Mi diris, ke li venu). En tiaj subprop-oj do la u-modo aldonas
al la senco de la cefpredikato la sencon de volo por io. Ilin oni
povas nomi subprop-oj vo/aj. Ekzemploj: mi avertas vin, ke vi ne iru
tien (mi avertas vin, ke la vojo estas dangera); mi avertas vin, ke vi faru
urge la aferon (mi avertas vin, ke la afero estas urga); mi skribis a/li,
ke li ne venu (mi skribis al li, ke mi ne deziras lian venon).
B) la celadon, ordonon, aspiron, efikon esprirnas jam la predikato de
la cefprop-o. Tiaokaze la u-modo ne estas sence necesa, gi estas nur
sintaksa dependajo de la cefprop-a predikato. Ekzemple: mi permesis
al li, ke li promenu. Car tiaj prop-oj esprirnas ciam la efikon de la cefprop-o
por la efektivigo aii ne-efektivigo de ia celo, oni povas nomi ilin
subprop-oj efikecaj.
La efikeca u-modo estas ligita al certaj cefprop-aj verboj aii predikativoj.
Tiaj estas, kiuj esprirnas:
a) v o l o n, d e z i r o n: mi ne volas, ke vi foriru; mi deziras, ke vi
restu.
b) a d m o n on, k on s i l on: la patro admonis sian [ilon, ke li
lernu pli diligente; kio vin instigis, ke vi [aru Ci tion?; li konsilis, ke mi
evitu tiun vojon; mi proponas, ke ni /aboru kune.
c) p e t o n, p o st u l o n: li petis, ke mi /in vizitu; ne pretendu, ke
oni donu a/ vi Cion; li postulas, ke oni /in respektu.
d) o r don on: Cezaro ordonis, ke oni[aru ponton.
e) de v i g on, de v i g a n o r don de c i r k on st a n c o j: vi ne
povas min devigi, ke mi faru tion kontrau mia volo; mi bezonas, ke oni
min helpu; estas necese, ke ni interkonsentu; dependas nur de li, cu li
restu au ne; li trudis a/ mi, ke mi faru tion.
306