Plena Analiza Gramatiko - Cindy

§ 299
util aii kviet apartenas, nek al la sama kategorio inter si. Do ekzistas
pluraj diversaj adjektivkategorioj; ci tiujn oni devas, kiel ties neceson
de Hoog emfazas, aparte esplori el la vidpunkto de ilia verbigebleco.
Provante klasi la adjektivojn tiucele, oni ricevas la sekvantajn grupojn:
adjektivoj de ago, de konduto, de stato, de atribuo, de helpverba funkcio
kaj de aja kvalito.
l. La adjektivoj de ago karakterizas ian agon; ilia verba formo esprimas
tiun agon per ties maniero, tiel ke la agverbo mem estas nur subkomprenata
kiel evidenta. Ekz-e anstataii soni laute oni diras lauti. Tiaj
adjektivoj estas - ni metas parenteze la subkomprenatan verbon -:
aktivi (labori -e), atenti (aiiskulti, rigardi -e), avidi (deziri -e), carmi
(efiki -e), diligenti, fervori (labori -e), kulpi (agi -e), lami (iri -e),
lauti (soni, paroli -e), prudenti (pensi -e), rapidi (iri, agi -e), sagaci,
sagi (pensi -e), soleni (festi -e), sovagi (agi -e), spriti (paroli -e),
utili (efiki -e). La senco de la adjektiva kaj verba formoj ne estas tute
la sama: la adjektiva formo esprimas generale konstantan emon aii
econ, la verba formo ties okazan manifestigon en ago.
2. La adjektivoj de konduto, en sia verba formo, prezentas tiun konduton
en aktuala sinteno aii ago. Do: afabli = konduti afable. Tiaj estas:
afabli, avari, boni - malboni, bravi, casti - malcasti, fideli, fieri, firmi,
frenezi, frivoli, furiozi, gentili, humili, indiferenti, intimi, krudi, krueli,
modesti, muti, naivi, nobli, obstini, pacienci, rigidi, ruzi, seriozi, severi,
sinceri, surdi, vanti. Ankaii tie ci ekzistas la diferenco inter la konstanta
signifo de la adjektivo kaj la okaza signifo de la verbo: li estas obstina
(laiinature ), li obstinas ( en ia afero ). La adjektiva formo estas uzebla en
ambaii sencoj, sed la verba nur en la dua: li surdas alla petoj; li vantas
pri sia sukceso.
3. La adjektivoj de stato, en sia verboformo, estas analizeblaj kun
adverba flankelemento (stati -e) kaj ankaii kun adjektiva (esti -a).
Ekzemploj: ebrii, feliCi, gaji, kvieti, laci, preti, sani - ma/sani, sati -
malsati, sobri. La senco de la adjektivaj kaj verbaj formoj generale estas
la sama, sed ce kelkaj la lingvuzo faris nuancdistingon. Ekz-e oni diras:
"li ebrias de gojo", sed "li estas ebria de konjako"; malsati signas plie
devigitan aii intencan nemangon, esti ma/sata plie la simplan okazan
malplenon de stomako.
4. La adjektivoj de atribuo signas ne ian econ aii emon propran al la
determinata, sed ian markajon atribuatan al gi baze de takso, konsidero,
proporcio, ekstera cirkonstanco. En verboformo ili estas analizeblaj sole
per adjektiva flankelemento (esti -a): egali, fremdi, gravi, gusti, id enti,
justi, kari, konformi, nepri, pieni, pravi - malpravi, propri, sami,- simili,
sufiCi, validi, vani. Inter ci tiuj kaj la adjektivaj formoj (esti -a) ne ekz\stas
ec nuanceto da diferenco.
5. La adjektivoj de helpverba funkcio estas tre similaj al la jus-antaiiaj:
tia sama estas ilia analizo, tia sama la manko de nuancdiferenco inter
la verboformo kaj la adjektivo plus "estas". Ni me t is Hin en apartan
406