AWBZ-Kompas - GGZ Nederland

Ook kan het zijn dat het noodzakelijk is in te grijpen bij gedragsproblemen. Het ingrijpen kan
therapeutisch van aard zijn (gericht op verbetering van de gedragsstoornis of aanleren van ander
gedrag), of preventief: voorkomen van escalatie en gevaar.
De aard en intensiteit van het toezicht verschilt naar doelgroep en ernst van de problematiek. Het
kan volstaan als er een min of meer passief toezicht is (bijvoorbeeld regelmatig even langslopen),
maar ook kan het nodig zijn dat er continu actief toezicht is waarbij direct kan worden ingegrepen.
In een verblijfssetting is toezicht geen zelfstandige aanspraak (i.c. ondersteunende begeleiding),
maar kan toezicht worden geboden tijdens het leveren van andere zorg en diensten als het geven
van persoonlijke verzorging, het aanbieden van maaltijden, koffie en thee, recreatieve activiteiten
en dergelijke [RZA 2005, 194]. Noodzakelijke interventies (helpen bij ADL, gedragscorrectie, etc.)
zijn géén onderdeel van het verblijf.
Als actief toezicht noodzakelijk is, volstaat meestal toezicht in groepsverband.
Bouwkundige voorzieningen
De wijze waarop het verblijf in de praktijk vorm krijgt varieert sterk. Het kan gaan om een relatief
zelfstandige woonvorm in de wijk, een appartement op een instellingsterrein, groepswonen in de
wijk of op het instellingsterrein, of wonen binnen een instelling, al dan niet met een eigen kamer.
Een doelstelling kan ook het vervangen van het normale gezinsleven zijn.
De eisen waaraan de huisvesting moet voldoen hangen samen met hetgeen waarin het verblijf
moet voorzien. Als actief toezicht noodzakelijk is, zijn andere eisen aan de orde dan als toezicht
op afstand voldoet. Een therapeutische leefomgeving vraagt andere voorzieningen dan een
beschermende woonomgeving in de vorm van een gezinsvervangende voorziening.
In veel gevallen is het niet persé zo dat speciale bouwkundige voorzieningen nodig zijn, maar dat
reguliere, geclusterde woningen feitelijk volstaan.
Dit is vooral het geval als het gaat om directe beschikbaarheid van zorg en toezicht op afstand.
Technische voorzieningen voor alarmering en zorgoproepen en een goede zorgorganisatie zijn
dan belangrijker dan bouwkundige kenmerken.
De Wet Toelating Zorginstellingen (WTZi) maakt onderscheid tussen groot- en kleinschalige
woonvoorzieningen, en vervolgens tussen licht, zwaar en beveiligd verblijf [Zie Uitvoeringsbesluit
WTZi, artikel 5.4, 3 november 2005, en de Beleidsregels ex artikel 4 WTZi, gepubliceerd in de
Staatscourant, 30 januari 2006, nr. 21]. Het College Bouw heeft deze drie verblijfsvarianten in de
vorm van bouwmaatstaven uitgewerkt voor verschillende doelgroepen [Bouwmaatstaven AWBZvoorzieningen,
College Bouw zorgvoorzieningen, 2004]. De bouwmaatstaven hebben geen directe
relatie met de zorgzwaartebekostiging, maar staan op zichzelf.
De bouwkundige voorzieningen moeten uiteraard zo goed mogelijk aansluiten bij de eisen die de
zorg aan een bepaalde doelgroep stelt. De feitelijke bouwkundige voorzieningen variëren echter
doordat nieuwe inzichten in de zorgverlening niet direct kunnen worden vertaald in andere
gebouwen.
Voorzieningenniveau
Hoewel de kern van het verblijf niet de “stenen” is, is het wonen een belangrijke factor voor de
kwaliteit van leven van verzekerden. De mate waarin allerlei faciliteiten worden geboden, zoals
restaurant, winkel, kapsalon, bruin café, dierenpark, stilteruimte, snoezelruimte, biljartkamer,
sportaccommodatie etc. hangt af van de eigen mogelijkheden van de doelgroep en de
bouwkundige en financiële mogelijkheden van de instelling.
Naar de aard van de AWBZ-verzekering (aanvullend op eigen mogelijkheden) en in het kader van
behoud van functionaliteit is het (zeker bij jongere mensen) redelijk een beroep te doen op de
eigen mogelijkheden van verzekerden. Die mogelijkheden verschillen uiteraard tussen
verschillende doelgroepen en daarbinnen van persoon tot persoon. Zo zal iemand met een licht
verstandelijke handicap nog zelfstandig sociale contacten kunnen onderhouden en deel kunnen
© CVZ 102