AWBZ-Kompas - GGZ Nederland

Activerende begeleiding: afbakening met andere aanspraken en
voorzieningen
Er is een sterke relatie tussen behandeling en bepaalde vormen van activerende begeleiding. Vaak
is een adequate behandeling alleen mogelijk met de inzet van voldoende activerende begeleiding
[Het College voor zorgverzekeringen heeft de staatssecretaris geadviseerd dat deel van
activerende begeleiding dat onlosmakelijk onderdeel uitmaakt van de behandeling onder één
aanspraak te brengen: behandeling. De op maatschappelijke participatie gerichte activerende
begeleiding vormt dan samen met ondersteunende begeleiding de aanspraak begeleiding. Zie:
“Ondersteunende begeleiding, activerende begeleiding, en behandeling in de AWBZ”, CVZ, 28 juli
2005, publicatienummer 224]. Het onderscheid tussen beide functies ligt in het aangrijpingspunt:
behandeling grijpt in op de aandoening, stoornis of beperking, terwijl het bij activerende
begeleiding gaat om een programmatische aanpak waarmee de verzekerde gedrag en
vaardigheden leert waarmee hij de gevolgen van zijn beperkingen kan compenseren of
verminderen.
Activerende begeleiding in verband met een psychiatrische aandoening is alleen AWBZ-zorg
voorzover het is gericht op maatschappelijke participatie en geen onderdeel uitmaakt van de
geneeskundige zorg [RZA 2008, 103]. Behandeling en geneeskundige activerende begeleiding in
verband met een psychiatrische aandoening zijn per 1 januari 2008 overgeheveld naar de Zvw.
Andere vormen van activerende begeleiding zijn vooral gericht op maatschappelijke participatie,
bijvoorbeeld op arbeidsmatige of sociale activiteiten.
Behandeling en activerende begeleiding hebben grote raakvlakken met de aanspraken op de
prestaties geneeskundige zorg en paramedische zorg van de Zvw. Het onderscheid ligt vooral in
het feit dat de zorg in de AWBZ is gericht op de specifieke AWBZ-problematiek (grondslag). Zie
voor een uitgebreide beschouwing de rubriek Zorgverzekeringswet.
Als het aanleren van gedrag en vaardigheden onlosmakelijk onderdeel is van een behandeling in
het kader van de Zvw, maakt het daar onderdeel van uit. Als bijvoorbeeld de begeleiding thuis
onderdeel uitmaakt van een revalidatieprogramma, gaat het niet om AWBZ-zorg, maar behoort dit
tot de verzekerde prestatie geneeskundige (medisch-specialistische) zorg van de Zvw [RZA 2005,
11].
Ook het (begeleiden bij) oefenen thuis is geen activerende begeleiding als dit nauw samenhangt
met de zorg die in het tweede compartiment wordt geboden, zoals fysiotherapie of revalidatiezorg
[RZA 2005, 83; RZA 2005, 118].
Een op zich zelf staande cursus “spraakafzien en communicatie” behoort tot de aanspraak
logopedie en audiologische zorg in het tweede compartiment. Er is dan geen aanspraak op de
AWBZ [RZA 2005, 195]. Maar als een multidisciplinaire aanpak noodzakelijk is (bijvoorbeeld bij een
jong kind met een ernstige gehoorstoornis en beperkingen in de communicatie) is naast
audiologische zorg wél activerende begeleiding mogelijk als dit noodzakelijk is voor een optimale
ontwikkeling van de communicatie [RZA 2005, 196].
Tijdens onderwijs is activerende begeleiding uitgesloten. De “Richtlijn afbakening AWBZ-zorg en
onderwijs” [Richtlijn afbakening AWBZ-zorg en onderwijs, VWS, 1 augustus 2004. De richtlijn is
vastgesteld in overleg met het Ministerie van OCW] sluit dat uit. Leren en gedragscorrectie is
tijdens de schooluren het domein van onderwijs. Wel is het mogelijk dat activerende begeleiding in
dagdelen wordt geboden als alternatief voor het volgen van onderwijs. Voorwaarde daarvoor is wel
dat de verzekerde leerplichtontheffing heeft [RZA 2006, 182].
© CVZ 76