AWBZ-Kompas - GGZ Nederland

Gebruikelijke voorzieningen: inhoud
Het kan zijn dat het mogelijk is in de zorgvraag te voorzien door bijvoorbeeld bejaardensoos,
boodschappendienst vrijwilligerswerk e.d. Dergelijke voorzieningen worden algemeen
gebruikelijke voorzieningen genoemd. Men spreekt ook wel van niet-wettelijke voorliggende
voorzieningen. Als die aanwezig zijn, is er geen aanspraak op AWBZ-zorg. De verzekerde moet
immers op grond van artikel 2 lid 2 Bza gelet op zijn behoefte, en uit een oogpunt van doelmatige
zorgverlening, redelijkerwijs op de zorg zijn aangewezen.
Een algemeen gebruikelijke voorziening is alleen voorliggend als die daadwerkelijk beschikbaar is
en voor de verzekerde een adequate oplossing biedt.
Van ouders, partners, inwonende kinderen en huisgenoten is het gebruikelijk dat zij in bepaalde
mate de zorg voor hun kind, partner, ouder of huisgenoot op zich nemen. Dit noemt men
“gebruikelijke zorg”.
Mensen die in een sociale relatie met elkaar staan, bieden elkaar vaak verzorging zonder daartoe
verplicht te zijn en zonder daarvoor een tegenprestatie te vragen. Dit heet mantelzorg. Mantelzorg
is niet afdwingbaar, maar als verzekerde en mantelzorger dit overeenkomen kan daarmee bij de
indicatiestelling rekening worden gehouden.
Soms valt de term respijtzorg. Het gaat dan om het ontlasten van de mantelzorger. Feitelijk is het
een onjuiste term. De mantelzorger is niet verplicht om mantelzorg te bieden, en kan dus zijn
eigen grenzen stellen waarbuiten de verzekerde gewoon aanspraak op AWBZ-zorg heeft.
Een verzekerde heeft op grond van artikel 2 lid 2 Bza alleen aanspraak op AWBZ-zorg als hij daar
uit het oogpunt van doelmatige zorgverlening redelijkerwijs op is aangewezen. Dat betekent dat
als het mogelijk is op een andere manier in de zorgvraag te voorzien, er geen aanspraak op de
AWBZ is. De alternatieve manieren waarop een verzekerde in zijn zorgvraag kan voorzien zijn de
volgende: algemeen gebruikelijke voorzieningen, gebruikelijke zorg en mantelzorg. Het AWBZ-
Kompas gaat hieronder in op gebruikelijke zorg, mantelzorg en respijtzorg. Deze paragraaf gaat
over algemeen gebruikelijke voorzieningen.
Algemeen gebruikelijke voorzieningen zijn alle mogelijkheden die er zijn om in de zorgvraag van
mensen te voorzien en in principe voor iedereen openstaan, maar die niet zijn gebaseerd op een
wettelijke regeling.
Het gaat om een heel divers pakket aan voorzieningen, zoals vrijwilligerswerk [RZA 2003, 227],
boodschappenservice of maaltijdenvoorziening [RZA 2002, 206; Rb Zwolle-Lelystad, 14 september
2004, nr. Awb 03/1396], oppascentrale of crèche [RZA 2003, 126; Arrondissementsrechtbank
Middelburg, 16 februari 2004, nr. Awb 03/428], maatschappelijk werk [RZA 2004, 108; RZA 2005,
12], sportactiviteiten en vrijetijdsbesteding [RZA 2004, 192; RZA 2005, 14] enzovoorts.
Ook kan het gaan om activiteiten die mensen normaal gesproken zélf betalen, zoals een
schildercursus [RZA 2005, 52].
Bovenstaande voorbeelden zijn geen limitatieve lijst: als er andere mogelijkheden zijn om in de
zorgvraag te voorzien moet de verzekerde er gebruik van maken. De mogelijkheden zijn
afhankelijk van de omstandigheden, zoals de woonplaats.
Het grote verschil met wettelijk voorliggende voorzieningen is dat de verzekerde zich voor de
beschikbaarheid ervan niet kan beroepen op een wettelijke regeling. Er is geen orgaan dat de
wettelijke taak heeft om die voorziening te leveren. Algemeen gebruikelijke voorzieningen zijn
daarom alleen een redelijke oplossing voor zijn zorgvraag als de voorziening ook daadwerkelijk
beschikbaar is. Het is daarom altijd nodig te onderzoeken of er een algemeen gebruikelijke
voorziening écht aanwezig is of niet [RZA 2006, 62; RZA 2006, 63].
De algemeen gebruikelijke voorziening moet een passende en toereikende oplossing bieden voor
de zorgvraag van de verzekerde [RZA 2006, 65].
© CVZ 59