over publieke en private verantwoordelijkheden - Oapen

over publieke en private verantwoordelijkhedenDit concept van eigendom is ook theoretisch het meest robuuste concept (zie Hart 1995:par. 3.4) dat ook een aantal redenen geeft waarom residuele beslissingsrechten vaakgekoppeld zijn aan residuele rechten op inkomen. Ook Holmstrom en Tirole (1989)stellen dat het toewijzen van residuele beslissingsbevoegdheid aan een agent vaak deenige manier is om deze agent te laten profiteren van residueel inkomen (d.w.z. inkomendat niet in contracten is opgenomen).32 Voor de optimale afweging tussen flexibiliteit en commitment, zie Dixit (1995, par. 2.3.1).33 Vaak is er hierbij overigens een verschil tussen feitelijke en formele zelfstandigebevoegdheden (zie ook Aghion en Tirole 1997). In de praktijk hangt het vaak af van dereputatie van de verzelfstandigde eenheid, de informatievoorsprong van de verzelfstandigeeenheid en de politieke gevoeligheid van de betreffende publieke taak of de eenheidveel autonomie verwerft. Verder is er ook binnen hiërarchieën meestal sprake van delegatievan bevoegdheden, zeker binnen professionele organisaties. Ontwikkelingen op hetterrein van de ict leiden ertoe dat binnen hiërarchieën steeds meer gebruik gemaaktwordt van andere sturingsinstrumenten dan formeel gezag (verticale sturing), bijvoorbeeldprofessionele normen, concurrentie op interne arbeidsmarkten en contracten.34 Maatstafconcurrentie wordt benut om de publieke uitvoerders te sturen maar dit vereistwel goede meetbaarheid van de output en meerdere uitvoerders.35 De overheid kan gedelegeerde bevoegdheden in principe altijd weer terugnemen, zij hetmet zekere kosten in termen van verlies aan reputatie en betrouwbaarheid. Vaak zijn deomstandigheden waarin de overheid in kan grijpen in de bedrijfsvoering van de verzelfstandigdeorganen niet precies omschreven, zodat er de nodige ruimte is voor interpretatie.Vaak hangt de feitelijke ‘onafhankelijkheid’ van de verzelfstandigde organisatie af vande wijze waarop het orgaan in de praktijk functioneert.36 Daar staat tegenover dat bij private uitvoering de overnamedreiging op financiële markteneen extra instrument is om het management te disciplineren. Ook dient te wordenbedacht dat de overheid via andere instrumenten een zekere discretionaire bevoegdheidhoudt om in te grijpen in de particuliere bedrijfsvoering (denk bijvoorbeeld aan de reguleringvan particuliere monopolies en het mededingingsbeleid). Het betreft dan echtervaak vrij generieke instrumenten. De betreffende instrumenten zijn ook gerestricteerdvanwege hoge politieke kosten.37 Het concurrentiemechanisme beperkt zich niet tot de goederenmarkt. Bij particulierebedrijven is er in principe ook concurrentie op de kapitaalmarkt, waarbij slecht functionerendebedrijven kunnen worden overgenomen. Verder kan er sprake zijn van concurrentieom de markt in plaats van op de markt. Ten slotte speelt concurrentie op de(interne of externe) arbeidsmarkt een rol.38 In tegenstelling tot de manager van een particulier bedrijf kan de overheid ook voor hetsturingsinstrument van wet- en regelgeving kiezen. Evenals bij contracten legt de overheidzich hierbij voor langere tijd vast waarbij de private partij binnen de randvoorwaardenvan de wet- en regelgeving (residuele) beslissingsbevoegdheid heeft.39 Naast deze argumenten zijn er argumenten om de huidige overheidsorganisatie in standte houden. De status quo heeft een optiewaarde omdat alle veranderingen waarbijverwachtingen worden geschonden, kostbaar zijn. Zo moeten verkregen rechten van debestaande organisatie vaak worden afgekocht. Verder gaan reorganisaties vaak gepaardmet niet-voorziene kosten en problemen. Daar staat tegenover dat reorganisaties meestalnieuwe informatie genereren over efficiënte organisatiestructuren.129