over publieke en private verantwoordelijkheden - Oapen

voorstudies en achtergrondenhuidige situatie van private verzelfstandiging naar uit- of aanbesteding aan particulierebedrijven. Wij zullen ons hier in beginsel tot die overgang beperken.Dat betekent dat de centrale vraag hier is in hoeverre een dergelijke overgangvan private verzelfstandiging naar uitbesteding juridisch verantwoord is.We lopen de vijf criteria weer kort na.Democratische legitimatieBij het aanbieden van nutsvoorzieningen is er in beginsel sprake van feitelijkehandelingen (het leveren van gas, water of elektriciteit, vervoer van personen ofhet verwerken van afval) en niet van het uitoefenen van bestuursbevoegdheden,zoals bij het verlenen van beschikkingen. Soms worden deze voorzieningengesubsidieerd (openbaar vervoer) of grotendeels uit de algemene middelen bekostigd(afvalverwerking). Het vraagstuk van de democratische sturing en verantwoordingheeft daarom een ander karakter dan bij het verlenen van beschikkingenof bij andere overheidstaken waar uiteindelijk de zwaardmacht aan de orde is.160De democratische legitimatievraag ziet vooral toe op de wijze waarop de – alspubliek gedefinieerde – belangen worden behartigd en op het gebruik dat van depublieke middelen wordt gemaakt. De rechtsstatelijke beleidstheorie gaat er metname van uit dat vertegenwoordigende lichamen zeggenschap moeten hebbenover de besteding van publieke middelen en dat deze lichamen de mogelijkheidmoeten hebben om diverse publieke belangen, zoals toegankelijkheid, milieuoverwegingenenzovoort, mee te laten spelen bij de wijze van aanbieden. Dezedemocratische sturing zal slechts in beperkte mate via de wet te verlopen, omdatde wet alleen algemene regels zal stellen. De mogelijkheid van specifieke aanwijzingenof regeling is daarom van groot belang voor de democratische sturing.De democratische verantwoording vraagt dat vertegenwoordigende lichamenvoldoende inzicht kunnen krijgen in de besteding van de publieke middelen.Dit vraagt ook dat duidelijk is wie dit inzicht moet verschaffen, dat er rekenschapen verantwoording wordt gegeven en dat er een debat over de rechtmatigheiden doelmatigheid van de bestedingen mogelijk is.Vanuit het oogpunt van democratische legitimatie heeft verzelfstandiging ineerste instantie de voorkeur boven uitbesteding. Vormen van verzelfstandigingbieden meer mogelijkheden voor (lagere) overheden om zeggenschap te houdenover de wijze van aanbieden van nutsvoorzieningen en over de besteding vansubsidies en algemene middelen dan uitbesteding aan strikt particuliere bedrijven.Bij overheidsvennootschappen en stichtingen zijn er namelijk twee sturingsmogelijkheden:niet alleen via de afzonderlijke contracten, maar ook in meer algemenezin, door middel van het opstellen van de statuten en door het aanwijzenvan leden van, bijvoorbeeld, Gedeputeerde Staten of Provinciale Staten alsbestuurders van de nv of stichting. Zo is in Zuid-Holland in de sfeer van de afvalverwerkingin het verleden bijvoorbeeld de proav nv opgericht. De provincie ishiervan de enige aandeelhouder en de Raad van Commissarissen kan alleenbestaan uit leden van Gedeputeerde Staten. Zij kunnen door Provinciale Staten