over publieke en private verantwoordelijkheden - Oapen

over publieke en private verantwoordelijkhedenHet tweede lid van artikel 87 verklaart een aantal categorieën van steunmaatregelenvan rechtswege ‘verenigbaar’ met de gemeenschappelijke markt, terwijlhet derde lid van artikel 87 een aantal categorieën van steunmaatregelen vermeldtdie als verenigbaar met de gemeenschappelijke markt ‘kunnen’ wordenbeschouwd. Het oordeel is hier aan de Commissie.Het Verdrag bevat geen definitie van het begrip ‘steunmaatregel’. Uit de jurisprudentievan het Hof van Justitie kan echter worden afgeleid dat het moet gaanom een voordeel dat, zonder een duidelijke tegenprestatie, door de overheid isverschaft en dat niet elders kan worden verkregen, en derhalve een niet-commercieelkarakter draagt (vgl. zaak 61/79, arrest van 27 maart 1980 (Denkavit),Jur. 1980 1205; zaak C-301/87, arrest van 14 februari 1990 (Boussac), Jur. 1990I-307). Aldus laat het Hof zich niet zozeer leiden door de ‘vorm’ waarin de steunis gegeven, maar beoordeelt het met name het effect dat de steunmaatregel heeft(Hancher, Ottervanger en Slot 1993: 19). Met andere woorden, ook hier gaat hetHof uit van een ‘functionele’ uitlegging.Meestal gaat het om het verschaffen van geld, maar dat hoeft niet. Wel is beslissenddat het verstrekte voordeel op geld waardeerbaar is en, op de een of anderewijze, ten laste van de overheid komt: te denken valt aan schenkingen, subsidies,fiscale voordelen, voorfinanciering, deelneming in een aandelenkapitaal ofexportsteun. Het begrip wordt door het Hof in ieder geval ‘ruim’ uitgelegd.191In het kader van verzelfstandigings-, privatiserings- en andere liberaliseringsoperatieszal bezien moeten worden of de modaliteiten die aan een dergelijkeoperatie zijn verbonden, niet een vervalsing van de concurrentieverhoudingen opde betreffende markt teweeg kunnen brengen: verkoop van aandelen (ver) onderde ‘marktprijs’, afstoting van een bedrijf tegen ‘dumpprijzen’, vormen vangedwongen winkelnering, fiscale voordelen, het meegeven van een startkapitaalof subsidies en dergelijke. In het geval van een bedrijfsverkoop zal in de regel eenaanbesteding dienen plaats te hebben. Steeds zal bekeken worden of de transactie‘normaal’ is verlopen, als ‘normaal economisch handelen’ kan worden aangemerkten daadwerkelijk tegen normale marktvoorwaarden heeft plaatsgevonden. Geensprake is derhalve van steun indien een reëel te achten tegenprestatie heeft plaatsgevondenof, op andere wijze, in vergelijking met andere, gelijksoortige, transacties‘normale’ prijzen zijn betaald. Het rapport-Cohen signaleert dat de artikelen92-94 (nieuw: 87-89) steeds belangrijker worden voor zaken waarin geklaagdwordt over (kruis)subsidiëring van commerciële nevenactiviteiten (blz. 42).Verwezen wordt onder andere naar het arrest van 11 juli 1996 in de zaak C-39/94(sfei), waarin het Hof overweegt “dat het verstrekken van logistieke en commerciëlesteun, zonder normale tegenprestatie, door een openbare onderneming aanhaar privaatrechtelijke dochterondernemingen die een activiteit uitoefenen dieopenstaat voor de vrije mededinging, kan worden aangemerkt als staatssteun inde zin van artikel 92 van het Verdrag” (Jur. 1996 I-3547, rov. 57).