over publieke en private verantwoordelijkheden - Oapen

voorstudies en achtergrondenOm de ondernemingsvrijheid te vergroten is het nodig operationele bevoegdhedenover te dragen, zoals de bevoegdheid om de tarieven vast te stellen,de dienstregeling te bepalen en autonoom financieel/investerings- en personeelsbeleidte voeren. Uit deze redenering blijkt de vooronderstelling dat de(maatschappelijke) doelstelling van volumegroei en de (ondernemings)doelstellingvan rentabiliteit tegelijkertijd te realiseren zijn. Uit de volgende hypotheseblijkt hoe beide doelstellingen met elkaar verenigd kunnen worden.Hypothese 2:Om de maatschappelijke groeidoelstelling op rendabele wijze te realiseren is hetnodig dat de overheid zo’n prijsbeleid voert dat de gebruikerskosten van de autoverhoging van de treintarieven toestaan en dat de overheid onrendabele dienstencontracteert.264De ns is in internationaal vergelijkend perspectief een doelmatige spoorwegorganisatie(qua kostendekkingsgraad). Om de rentabiliteit te vergroten is eeninterne herstructurering alleen dan ook onvoldoende. De commissie-Wijffelsrekent voor dat daarnaast gedifferentieerde prijsverhogingen nodig zijn, waarbijde ns beter de prijselasticiteit benut voor spits-, dal- en woon-werkverkeer.Verder zal nsr omwille van de rentabiliteit structureel verlieslatende lijnenmoeten afstoten (rationaliseren van het netwerk).Om ervoor te zorgen dat de benodigde prijsverhogingen niet leiden tot eendaling van het aantal passagiers, gaat de redenering ervan uit dat de overheid eenzodanig prijsbeleid voert dat de gebruikerskosten van de auto verhoging van detreintarieven toestaan. Om te voorkomen dat het afstoten van verlieslatendelijnen de volumegroei in gevaar brengt, moet de overheid de lijnen die zij ommaatschappelijke redenen wenst, aanvullend contracteren. Daarmee blijft zijuiteindelijk formeel verantwoordelijk voor het voorzieningenniveau.In de redenering wordt de suggestie gewekt dat de ns en de overheid wederzijdsafhankelijk zijn van elkaar: de overheid is afhankelijk van de ns voor de realisatievan de beleidsdoelstellingen uit het svv I en II, de ns is afhankelijk van(het prijsbeleid van) de overheid om rendabel te kunnen opereren. De vraag isalleen of die afhankelijkheid wel zo wederzijds is. Met de overdracht vanbevoegdheden om tarieven en dienstregeling vast te stellen heeft de ns in elkgeval de mogelijkheid autonoom de rentabiliteit te beïnvloeden. Deze ‘scheefheid’wordt in het advies van Wijffels erkend (Wijffels 1992: II-8). Daarbij is deredenering als geformuleerd in hypothese 3.Hypothese 3:Om te voorkomen dat de ns tegen het maatschappelijk belang in handelt,moet sprake zijn van concurrentie. Hiernaast dienen bedrijfseconomischebeslissingen te congrueren met het maatschappelijk belang. Wanneer niet aanbeide voorwaarden is voldaan, kan regulering nodig zijn.