over publieke en private verantwoordelijkheden - Oapen

over publieke en private verantwoordelijkhedenoverheid zal gebruiken zullen ten opzichte van de levensduur van materieel eenkorte looptijd hebben.7.6 toetsen van de feitelijke redeneringHieronder toetsen we de feitelijke redenering die ten grondslag ligt aan het opafstand plaatsen van de exploitatie van het reizigersvervoer aan de ijkpunten vaneffectiviteit, efficiëntie, democratische legitimatie, rechtszekerheid en rechtsgelijkheid.Uitgangspunt is de voorgestelde uitvoeringsvariant met een zelfstandige,commerciële nsr, met marktwerking in de vorm van concurrentie op het(rendabele) kernnet en aanbesteding op het (onrendabele) regionale net en inde contractsector.EffectiviteitDraagt de bovenstaande uitvoeringsvariant optimaal bij aan de realisatie van depublieke belangen van leefbaarheid, bereikbaarheid en toegankelijkheid voorsociale doelgroepen? De feitelijke redenering is gebaseerd op de hypothese dateen grotere ondernemingsvrijheid in combinatie met marktwerking de klant- enmarktgerichtheid van nsr vergroot en hiermee bijdraagt aan de beoogde volumegroei.We kunnen hier drie kanttekeningen plaatsen.269In de eerste plaats kan een kanttekening worden geplaatst bij de causale relatietussen klantgerichtheid en volumegroei. De bedoeling is immers dat de volumegroeiplaats vindt ten koste van de auto. Uit onderzoek blijkt dat de gewenstesubstitutie uiterst lastig te beïnvloeden is (scp 1997; avv 1996). Substitutie vereisteen vergroting van de tijdsefficiëntie en flexibiliteit van het openbaar vervoer(en dan rekenen we ‘irrationele’ motieven voor autogebruik als status en persoonlijkevrijheid niet eens mee). Hiermee is de vraag relevant of verzelfstandigingin combinatie met marktwerking hiervoor afdoende voorwaarde is. Een antwoordhierop relativeert noodzakelijkerwijs de bijdrage die concurrentie en verzelfstandigingkan leveren aan de tijdsefficiëntie en flexibiliteit, gezien de verwevenheidvan infrastructuur en trein. Zo ook is het onterecht om de toename vanhet aantal vertragingen in 1997 enkel te wijten aan de verzelfstandiging. Dezehangen veeleer samen met de omvangrijke werkzaamheden aan het spoornet.In de tweede plaats wordt er in de redenering te vanzelfsprekend vanuit gegaandat de belangen van nsr en overheid parallel lopen. Dit wordt verduidelijkt metde stelling dat het belang van nsr het realiseren van omzetmaximalisatie is, terwijlde overheid belang heeft bij volumegroei. Hierbij is gemakshalve vergetendat een verzelfstandigde nsr met tariefvrijheid die omzet (p x q) niet alleen kanverhogen via een groter volume (q) maar ook via een hogere prijs (p). De mogelijkhedenvoor nsr om dit ‘ongestraft ’ te doen, zijn groter naarmate de concurrentiegeringer is en de vraag inelastischer. Omdat concurrentie op het nationalenet, gezien de specifieke kenmerken van de markt, niet reëel is, bestaat de kansdat ‘captive klanten’ (die geen alternatief hebben) hiervan de dupe worden.Dit staat op gespannen voet met de sociale doelstelling van het spoorvervoer.