over publieke en private verantwoordelijkheden - Oapen

over publieke en private verantwoordelijkhedenIn de tweede plaats ligt er in het juridisch redeneren vanouds een sterke nadrukop het waarborgkarakter van het recht. Er is een huiver bij juristen om instrumenteleoverwegingen, zoals doelmatigheid en doeltreffendheid, een grote rol te latenspelen. Dat heeft te maken met de rol van het recht bij het aan banden leggen vande macht van vorsten, struikrovers en andere potentaten en met de emancipatievan de individuele burger die mede door grondrechten en rechtsbescherming ismogelijk geworden. Dat betekent ook dat er, zodra er sprake is van publieke taken,een neiging is deze in het publieke domein te organiseren, omdat daar vanoudskaders voor dat waarborgkarakter aanwezig zijn. Dit speelt in het bijzonder wanneerhet gaat om het uitoefenen van publieke bevoegdheden. Zodra er sprake isvan het verrichten van activiteiten waaraan burgers zich niet kunnen onttrekkenen die diep ingrijpen in hun functioneren, dringen vragen van rechtszekerheid,gelijkheid en verantwoording zich al snel op (zie ook par. 3.8).Een en ander betekent dat men geneigd is om dicht in de buurt van de bestaande(publieke) organisatievormen te blijven. Toch willen we, ter afsluiting, proberenwat alternatieven aan te geven. Kan het ook anders? We lopen daarbij de criterianog een keer in algemene zin na.Democratische legitimatieEen van de punten die bij iedere organisatievorm aandacht moet hebben, is de systematischecontrole en verantwoording. Voor de ppv-discussie is vooral van belangdat de democratische sturing bij de behartiging van publieke belangen vereist dat:a ieder overheidsoptreden op de wet berust (legaliteitsbeginsel), enb voor ieder overheidsoptreden verantwoording wordt afgelegd aan een vertegenwoordigendlichaam, hetgeen dwingend leidt tot het vasthouden aan deministeriële verantwoordelijkheid.De gedachte achter deze benadering is dat door de regelgeving of verantwoordingin handen van het parlement wordt bereikt dat het overheidsoptreden inovereenstemming is met hetgeen in de samenleving als gewenst wordt gezien.Het is echter sterk de vraag of hiermee de pretenties van deze middelen– legaliteitseis en ministeriële verantwoordelijkheid – niet worden overtrokken.Voor de ministeriële verantwoordelijkheid kan dit als volgt worden toegelicht.165De vaak ruime keuzevrijheid die het bestuur bezit, wordt in goede banen geleiddoordat de ministeriële verantwoordelijkheid bestaat. Bij nadere analyse houdtdit in dat men verwacht dat:1 de algemene afweging van belangen, dus het beleid, onder democratischecontrole tot stand komt;2 de controle of de uitvoering geschiedt in overeenstemming met de vastgestelderegels en door de ministeriële verantwoordelijkheid wordt gerealiseerd;3 de beoordeling van de vraag of de vertaling van het algemene beleid in concreteuitvoering op goede wijze is geschied langs deze weg tot stand komt; en4 door middel van de ministeriële verantwoordelijkheid kan worden bereiktdat de burger zo goed als binnen het beleid mogelijk is door de overheidwordt bediend.