3. De arbeidsmarkt per brancheKwaliteit van arbeidUit het <strong>in</strong> 2004 gehoud<strong>en</strong> onderzoek onder medewerkers naar de kwaliteit van arbeid <strong>in</strong> de gehandicapt<strong>en</strong>zorg(Bolhuis, 2004) blijkt dat zij over het algeme<strong>en</strong> hierover wel tevred<strong>en</strong> zijn. Oververschill<strong>en</strong>de aspect<strong>en</strong> van het werk wordt positief geoordeeld. Anderzijds v<strong>in</strong>dt ongeveer e<strong>en</strong>derde van de werknemers <strong>in</strong> de gehandicapt<strong>en</strong>zorg de fysieke arbeidsomstandighed<strong>en</strong> zwaar, heefte<strong>en</strong> aantal regelmatig te mak<strong>en</strong> met lastige situaties zoals agressieve of moeilijke cliënt<strong>en</strong> <strong>en</strong>ervaart e<strong>en</strong> aantal e<strong>en</strong> (te) hoge werkdruk.3.5 ThuiszorgE<strong>en</strong> groot gedeelte van thuiszorg gaat vall<strong>en</strong> b<strong>in</strong>n<strong>en</strong> de WMO. De <strong>in</strong>voer<strong>in</strong>g van deze wet br<strong>en</strong>gtwaarschijnlijk naast e<strong>en</strong> geheel andere aanbested<strong>in</strong>gsprocedure <strong>en</strong> prioriteitsbepal<strong>in</strong>g ook e<strong>en</strong>andere concurr<strong>en</strong>tiepositie met zich mee. Als reactie op de huidige beleidsonduidelijkheid, waar<strong>in</strong>nog ge<strong>en</strong> besliss<strong>in</strong>g<strong>en</strong> g<strong>en</strong>om<strong>en</strong> zijn, is er bij verschill<strong>en</strong>de organisaties sprake van afslank<strong>in</strong>g <strong>en</strong>werkt m<strong>en</strong> zoveel mogelijk met flexibel personeel.De led<strong>en</strong> van Z–org, voorhe<strong>en</strong> LVT, lever<strong>en</strong> oploss<strong>in</strong>g<strong>en</strong> voor zorg, won<strong>en</strong> <strong>en</strong> welzijn voor jong<strong>en</strong> oud. Het gaat hier om grote ket<strong>en</strong>organisaties maar ook organisaties die kiez<strong>en</strong> voor éénbepaalde vorm van zorg of e<strong>en</strong> bepaalde groep klant<strong>en</strong>. Wat m<strong>en</strong> geme<strong>en</strong> heeft is dat de wortelsgedeeltelijk <strong>in</strong> de thuiszorg ligg<strong>en</strong> <strong>en</strong> dat de visie op zorg valt sam<strong>en</strong> te vatt<strong>en</strong> als: ‘zo thuis mogelijk’.De organisaties die lid zijn van Z–org lever<strong>en</strong> zorg op maat waarbij de klant c<strong>en</strong>traal staat<strong>en</strong> zich thuis voelt. Of ‘thuis’ nu e<strong>en</strong> volledig zelfstandige won<strong>in</strong>g is of de woonruimte <strong>in</strong> e<strong>en</strong>groter geheel als e<strong>en</strong> verpleeg- of verzorg<strong>in</strong>gshuis. Hiermee vervaagt het onderscheid met detraditionele verpleeg- <strong>en</strong> verzorg<strong>in</strong>gshuiz<strong>en</strong>.513.5.1 Kerngegev<strong>en</strong>s• In 2004 vlakte de sterke groei van de werkgeleg<strong>en</strong>heid uit voorgaande jar<strong>en</strong> af.• De omvang van de gemiddelde werkweek liep iets terug.• Het bruto- <strong>en</strong> nettoverloop zijn <strong>in</strong> de afgelop<strong>en</strong> vijf jaar sterk gedaald.• Het ziekteverzuim <strong>en</strong> kans op <strong>in</strong>trede <strong>in</strong> WAO nam<strong>en</strong> ev<strong>en</strong>e<strong>en</strong>s sterk af.<strong>Arbeid</strong> <strong>in</strong> <strong>Zorg</strong> <strong>en</strong> <strong>Welzijn</strong> 2005
3. De arbeidsmarkt per brancheTabel 3.6 Branchegegev<strong>en</strong>s arbeidsmarkt ThuiszorgJaarlijkse2000 2001 2002 2003 2004 1 gem. groeiAantal werkzame person<strong>en</strong> 101.430 106.555 115.270 127.155 128.150 6,0%Aantal bezette arbeidsplaats<strong>en</strong> 56.245 58.575 61.615 66.240 67.423 4,6%Omvang gemiddelde werkweek 0,55 0,55 0,53 0,52 0,53Gemiddelde leeftijd (<strong>in</strong> jar<strong>en</strong>) 42,5 2 42,9 2Aandeel 50+-ers 24,7% 2 27% 2Aandeel vrouw<strong>en</strong> 96% 2 96% 2Brutoverloop 16,9% 17,7% 15,9% 14,7% 9,5%Nettoverloop 8,8% 8,6% 8,0% 8,6% 4,2%Ziekteverzuim (exclusief) 10,2% 10,1% 8,5% 7,6% 7,1%WAO-<strong>in</strong>stroomkans 2,1% 2,0% 1,1%1Werkgeleg<strong>en</strong>heid <strong>in</strong> 2004 betreft e<strong>en</strong> schatt<strong>in</strong>g op basis van groeivoet PGGM-statistiek<strong>en</strong>.2Medewerkersraadpleg<strong>in</strong>g 2002 (PwC/IWS, 2002) <strong>en</strong> 2005 (PwC/IWS, 2005)3Werkgeleg<strong>en</strong>heidscijfers van CBS betreff<strong>en</strong> e<strong>in</strong>dejaarscijfers <strong>en</strong> zijn omgerek<strong>en</strong>d naar jaargemiddeld<strong>en</strong>.Bron: CBS, Prismant, LKG, Vernet, UWV52Bij e<strong>en</strong> verdere tr<strong>en</strong>dmatige ontwikkel<strong>in</strong>g neemt de vraag naar personeel de kom<strong>en</strong>de jar<strong>en</strong> metgemiddeld 2,5% toe. Aangezi<strong>en</strong> de thuiszorg het meest gevoelig is voor verander<strong>in</strong>g<strong>en</strong> als gevolgvan de <strong>in</strong>voer<strong>in</strong>g van de WMO geeft deze vraag e<strong>en</strong> <strong>in</strong>dicatie van de personeelsbehoefte sam<strong>en</strong>hang<strong>en</strong>dmet de nu gebod<strong>en</strong> di<strong>en</strong>st<strong>en</strong>. Deze hoev<strong>en</strong> <strong>in</strong> de toekomst niet noodzakelijkerwijs ookdoor thuiszorgorganisaties aangebod<strong>en</strong> te word<strong>en</strong>.<strong>Arbeid</strong>smarktprognoses lat<strong>en</strong> zi<strong>en</strong> dat er landelijk op korte termijn maar net voldo<strong>en</strong>de aanbod vanverzorg<strong>en</strong>d personeel zal zijn (RegioMarge 2004). De thuiszorg is erg gevoelig voor ontwikkel<strong>in</strong>g<strong>en</strong>op de arbeidsmarkt <strong>in</strong> andere bedrijfstakk<strong>en</strong>. Immers, hoe lager het schol<strong>in</strong>gsniveau, hoe gemakkelijkerm<strong>en</strong> van beroep <strong>en</strong> werksoort verandert.Onderwijs <strong>en</strong> arbeidsmarktE<strong>en</strong> studie <strong>in</strong> het kader van de kwantitatieve aansluit<strong>in</strong>g van vraag <strong>en</strong> aanbod van personeel, betrefte<strong>en</strong> <strong>in</strong>v<strong>en</strong>tarisatie <strong>in</strong> de kraamzorg (Lamkaddem, 2004). Het is e<strong>en</strong> kle<strong>in</strong> onderdeel van de gezondheidszorgwaar reeds van marktwerk<strong>in</strong>g sprake is. Uit de studie blijkt dat er op dit mom<strong>en</strong>t ge<strong>en</strong>sprake is van e<strong>en</strong> structureel tekort aan personeel <strong>in</strong> de kraamzorg. Deze situatie is echter nietaan e<strong>en</strong> goed overlegsysteem tuss<strong>en</strong> kraamzorgaanbieders onderl<strong>in</strong>g <strong>en</strong> zorgverzekeraars te dank<strong>en</strong>.Er bestaat ge<strong>en</strong> regie op de b<strong>en</strong>odigde opleid<strong>in</strong>gsplaats<strong>en</strong>. Dit kan <strong>in</strong> de toekomst leid<strong>en</strong> totde ongew<strong>en</strong>ste situatie dat de opleid<strong>in</strong>gscapaciteit niet goed is afgestemd op de vraag naar kraamverzorg<strong>en</strong>d<strong>en</strong>.3.5.2 Personeelsbeleid <strong>en</strong> werkbelev<strong>in</strong>gMedewerkers <strong>in</strong> de thuiszorg gev<strong>en</strong> hun werkgevers gemiddeld het rapportcijfer 6,9 voor hunpersoneelsbeleid. De branche is daarmee koploper <strong>in</strong> de sector. In de thuiszorg zijn medewerkersiets m<strong>in</strong>der tevred<strong>en</strong> geword<strong>en</strong> over de schol<strong>in</strong>gsmogelijkhed<strong>en</strong> <strong>in</strong> de <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g. Het perc<strong>en</strong>tagemedewerkers dat aangeeft daarmee tevred<strong>en</strong> te zijn daalde van 66% <strong>in</strong> 2003 naar ruim 58% <strong>in</strong>2005. Ondanks dat k<strong>en</strong>t de branche t<strong>en</strong> opzichte van de sector de meeste medewerkers die hiero-Stand van zak<strong>en</strong> <strong>en</strong> vooruitblik