Zorggids Antwerpen 2017-2018

COMPRESSIETHERAPIE
REDACTIONEEL
Veneuze / arteriële ulercera vormen
een belangrijk gezondheidsprobleem
en de sleutel tot het
succesvol behandelen, ligt in het
gebruik van compressietherapie.
Verschillende factoren kunnen
echter de goede resultaten van
compressietherapie beïnvloeden.
De grote variëteit aan beschikbare
compressiesystemen, verschillen
in terminologie en onvoldoende
kennis van de effecten van
druk onder het verband, leiden
nogal eens tot verwarring en ineffectieve
zorg. Daarbij komt dat
er veel patiënten zijn die een behandeling
nodig hebben die niet
in de studieboeken voorkomt. Dit
zorgt voor praktische uitdagingen
bij de toepassing van compressietherapie.
WAAROM
COMPRESSIETHERAPIE?
Compressietherapie uitgevoerd
op de juiste manier kan de genezing
van ulcus cruris bevorderen
en de kwaliteit van leven van de
patiënt verbeteren. Compressie is
het direct uitoefenen van druk op
een ledemaat, waardoor oedeem
(vochtophoping) vermindert en
de bloedtoevoer richting het hart
bevordert. Compressie heeft invloed
op het veneuze, arteriële en
lymfatische systeem.
VOOR HET GOED KUNNEN TOE-
PASSEN VAN COMPRESSIETHE-
RAPIE IS DE VOLGENDE KENNIS
BELANGRIJK:
1. de werking van het circulatiesysteem;
2. de basisprincipes van het
zwachtelen;
3. oorzaak en behandelen van
een ulcus cruris.
CIRCULATIESYSTEEM
Het bloed wordt vervoerd door
verschillende soorten bloedvaten
met elk hun eigen functie.
Er zijn 3 soorten bloedvaten, namelijk:
• slagaders (arteriën)
• aders (venen)
• haarvaten
Slagaders vervoeren zuurstofrijk
bloed door het lichaam. Ze staan
bij elke hartslag behoorlijk onder
druk. Hun dikke, elastische wand
vangt de druk op. Aders vervoeren
zuurstofarm bloed. Aders
staan minder onder druk en hebben
daarom een dunnere wand. In
de aders bevinden zich kleppen.
Die zorgen ervoor dat het bloed
de juiste kant op stroomt.
In de haarvaten vindt uitwisseling
plaats van zuurstof en voedingsstoffen
naar het omringende weefsel.
Tegelijkertijd worden afvalstoffen
opgenomen en afgevoerd.
BASISPRINCIPE
VAN HET ZWACHTELEN
Simpel gezegd, komt compressie
neer op het afknijpen van het ledemaat,
waardoor oedeem vermindert
en de bloedtoevoer richting
het hart wordt bevorderd.
Oorzaken en behandelen van ulcus
cruris (open been) Een open
been kan ontstaan door:
ARTERIËLE INSUFFICIËNTIE,
EEN STOORNIS IN HET AAN-
VOERENDE SLAGADERSYSTEEM
Er is dan sprake van vernauwing
van de slagaderen (arterieen), zodat
er te weinig zuurstof en voedingsstoffen
in de weefsels komen,
waardoor deze afsterven. Dit
leidt tot zeer pijnlijke open plekken
die in het algemeen moeilijk
genezen.
Meestal bevinden deze open plekken
zich aan de tenen en voeten
en/of aan de buitenzijde van het
onderbeen / enkel.
VENEUZE INSUFFICIËNTIE, EEN
AFWIJKING IN HET AFVOEREN-
DE ADERSYSTEEM (VENEN)
Dit is de meest voorkomende
oorzaak in het aderstelsel. Hierbij
wordt het bloed onvoldoende afgevoerd,
hetgeen leidt tot opeenhoping
van bloed (stuwing).
In de aderen zijn kleppen aanwezig
die in verticale houding
(tegen de zwaartekracht in) het
terugstromen van het bloed naar
de voeten verhinderen. Als deze
kleppen niet meer goed sluiten,
stroomt het bloed gemakkelijk
terug, waardoor de druk in de
aderen en haarvaatjes toeneemt.
Door de drukverhoging raakt de
huid beschadigd en ontstaat er
een open been.
Vaak klagen de patiënten over
een moe, zwaar gevoel in de benen.
Dit gaat meestal gepaard
met (nachtelijke) krampen. Als de
veneuze insufficiëntie blijft voortbestaan,
komt een proces op
gang met een aantal kenmerkende
symptomen:
• oedeem
• vaatafwijkingen
• verkleuring van de huid
• keratose
• achteruitgang conditie huid
RICHTLIJN CBO
Het uitvoeren van compressietherapie
kan op verschillende manieren
wor-den uitgevoerd:
1. Enerzijds met behulp van verbanden,
hetzij zonder rek, hetzij
met korte rek, hetzij met lange
rek. Wanneer een patiënt stil zit
en niet beweegt is er een lage
druk onder het verband. Dit wordt
‘de rustdruk’ genoemd. Zodra
de patiënt gaat lopen spant de
kuit aan en wordt deze korter en
dikker. Hierdoor wordt de druk
in het verband hoger omdat het
verband minder mee rekt dan de
omvangstijging van het been (de
werkdruk). Na het ontspannen
van de kuit wordt deze uiteraard
weer langer en minder dik.
Wanneer een patiënt loopt is de
druk dus niet regelmatig. Dat is
anders als de patiënt constant in
rust is. Belangrijk is bij het zwachtelen
met korte of lange rek, dus
de bepaling van ‘werkdruk’ of
‘rustdruk’.
KORTE REK ZWACHTEL
Een korte rek zwachtel is niet zo
elastisch en geeft een hoge druk
op het been als het in beweging is.
Je gebruikt een korte rekzwachtel
meestal dus bij een mobiele patient.
Zij of hij mag deze dag en
nacht dragen.
LANGE REK ZWACHTEL
Bij een patiënt in rust kan je dus
een lange rek zwachtel gebruiken.
Een lange rek zwachtel geeft in
rust een hoge druk. Je legt hem
’s ochtends aan en verwijdert hem
voor de nacht.
ZORGGIDS ANTWERPEN | 249
Zorggids Antwerpen 2018 OK.indd 249 26/10/17 14:23